◄ موتورهای کاربراتوری بزرگ‌ترین متهمان آلودگی هوای کلان‌شهرها

از ابتدای سال 96 تا امروز تهران 62 روز آلوده داشته است؛ یعنی بیش از 2 ماه از این مدت را تهرانی ها در شرایط آلوده تنفس کرده اند.

همیشه در این شرایط موضوع قوانینی که تصویب شدند تا آلودگی هوا کاهش یابد و اجرا نمی شوند به میان می آید. یکی از مهم ترین این قوانین عدم شماره گذاری موتورسیکلت های کاربراتوری بوده است که باید از مهرماه 1395 اجرا می شد.

موتورسیکلت های کاربراتوری که در شهرهای بزرگ از آن برای کارهای مختلف اعم از مسافرکشی تا باربری استفاده می شود و به دلیل تنظیم نبودن نسبت هوا به سوخت، آلاینده ذرات معلق کمتر از دو و نیم میکرون را حتی تا ۱۰ برابر بیشتر از خودروها تولید می کند؛ ذراتی که در شرایط حاضر مسئله اصلی آلودگی هوای تهران است.

مهم تر از همه اینکه موتورهای کاربراتوری می توانند در نقاطی که حتی خودروهای پاک و کم آلاینده به دلیل وجود طرح ترافیک با محدودیت رفت. مواجه هستند، تردد کنند. همین عوامل کافی است تا موتورسیکلت های کاربراتوری را به چالش عمده کلان شهرها تبدیل کند.

مقصر 19 درصد آلودگی هوای تهران

اخیراً مسعود زندی، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست بابیان اینکه در حال حاضر حدود دو میلیون موتورسیکلت در حال تردد در تهران وجود دارد، گفت: بالغ بر ۱۹ درصد آلودگی شهر تهران از منبع موتورسیکلت های کاربراتوری در حال تردد است.

آلایندگی؛ ۴ برابر خودروها

همچنین چندی پیش، نیره پیروزبخت، رئیس سازمان ملی استاندارد ، در گفت وگو با ایسنا با اشاره به وضعیت استاندارد موتورسیکلت های موجود با قاطعیت اعلام کرد که یک موتورسیکلت کاربراتوری چهار برابر یک خودرو ایجاد آلودگی می کند بنابراین باید موتورسیکلت ها مطابق با استانداردهای روز اروپا تولید شوند و مبنای استاندارد ما، استاندارد روز اروپاست که در آن همه موتورسیکلت ها باید انژکتوری باشند، یعنی آنچه در مصوبه ریاست جمهوری نیز به آن اشاره شده است.

 حذف موتورهای کاربراتوری

در راستای ضرورت حذف موتورسیکلت های کاربراتوری بود که محمدعلی احترام، عضو هیأت علمی دانشکده مهندسی مکانیک و انرژی دانشگاه شهید بهشتی، در گفت وگو با ایسنا، به نتایج برخی پروژه های انجام شده در این حوزه اشاره کرد و گفت: بعد از نمونه برداری از تعدادی از موتورسیکلت های موجود در تهران و بررسی میزان آلایندگی شان، به این نتیجه رسیدیم که درصورت حذف موتورسیکلت های کاربراتوری می توانیم درصد قابل توجهی از آلودگی تهران را کاهش دهیم.

تصویب قانون حذف موتورهای کاربراتوری

همین اظهارات کارشناسان و نتایج تحقیقات علمی دانشگاهیان بود که منجر به تصویب قانون منع پلاک گذاری موتورسیکلت های کاربراتوری از مهرماه ۹۵ شد و قرار شد از این تاریخ، موتورهای انژکتوری جایگزین این دستگاه های آلاینده شود.

احترام استاد دانشگاه شهید بهشتی ضمن تشریح تفاوت های موتور کاربراتوری با انژکتوری و با تأکید بر کاهش محسوس آلودگی هوابر اثر استفاده از موتورسیکلت انژکتوری گفت: در دستگاه انژکتوری به دلیل نصب سیستم کنترل نسبت هوا به سوخت، آلاینده هایی مثل ذرات معلق کمتر از دو و نیم میکرون به جای گرم به دهم گرم می رسد و به شدت آلودگی کم می شود. او تأکید کرد که امکان دست کاری موتور انژکتوری کمتر است.

سنگ اندازی تولیدکنندگان موتور کاربراتوری

از نگاه بسیاری از کارشناسان حوزه محیط زیست و فعالان حوزه صنعت نیز شکل گیری مصوبه منع شماره گذاری موتورهای کاربراتوری دستاورد بزرگی به نظر می رسید که تلاش بسیاری از استادان دانشگاه ها و مدیران دولتی را پشت سرخود داشت اما متأسفانه تبصره ای به این قانون اضافه شد مبنی بر اینکه موتورهایی که انجین engine آن ها، قبل از تاریخ ابلاغ مصوبه ثبت سفارش شده، می توانند مجوز پلاک گذاری بگیرند.

شواهد حاکی از آن بود که ۴۳۰ هزار موتور کاربراتوری مجوز تولید گرفته اند. در همین مقطع بسیاری از کارشناسان نسبت به این تبصره اعتراض کردند. وحید حسینی -مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران- یکی از کسانی بود که در آن مقطع به شدت موتورسازان را موردانتقاد قرارداد و در گفت وگو با ایسنا، اظهار کرد: ثبت سفارش ۴۳۰ هزار موتورسیکلت کاربراتوری تا قبل از ابلاغ قانون، یک عدد تعجب برانگیز است و غیرمعمول به نظر می رسد. بعید است فروش سالانه این موتورها بالای ۵۰۰ هزاردستگاه باشد بنابراین چطور ممکن است طی تنها دو ماه ابتدایی سال ۴۳۰ هزار مورد، ثبت سفارش صورت گرفته باشد. در این شرایط تولید مجدد موتورسیکلت های کابراتوری و پرکردن انبارها از این وسیله یک مسئله اخلاقی جدی است.

وی حتی از دولت درخواست کرد که این موتورها را خریداری و از ورود آن ها به چرخه بازار کشور جلوگیری کند یا اینکه دولت ثبت سفارش موتورها (engine) را که به کشور چین داده شده لغو و خود خسارت آن را پرداخت کند. ممکن است قیمت یک موتور برای موتورسیکلت کاربراتوری تنها ۱۰۰ یا ۲۰۰ هزار تومان باشد.

تولید ۷۴۰ هزار موتور کاربراتوری

حتی اخیراً مهدی دهقان آزاد- کارشناس مسئول استانداردهای موتورسیکلت سازمان ملی استاندارد ایران - با اشاره به اینکه در سال گذشته ۷۴۰ هزار دستگاه موتورسیکلت کاربراتوری تولیدشده و مجوزهای لازم را اخذ کرده اند، گفت: این در حالی است که تعداد موتورسیکلت های کاربراتوری تولیدشده در سال ۱۳۹۴ معادل ۵۰۰ هزار دستگاه بود که باید در رابطه با افزایش ۵۰ درصد تولیدی موتورسیکلت های کاربراتوری در سال گذشته به ممنوعیت تولید این مدل از موتورسیکلت ها با آغاز سال ۱۳۹۶ اشاره کرد، چراکه کلیه تولیدکنندگان تصمیم گرفتند با توجه به مدت زمان اندک باقی مانده هر آنچه موتورسیکلت کاربراتوری در کارخانجات موجود است، تولید کرده و شماره گذاری کنند.

اما این ها تنها بخشی از سناریوی موتورسازان داخلی برای دور زدن قانون «منع پلاک گذاری موتورسیکلت های کاربراتوری» بود چون به سرعت سناریوی تولید موتورهای بی کیفیت انژکتوری نیز به آن اضافه شد و همین موضوع صدای بسیاری از کارشناسان را بلند کرد. فعالان حوزه محیط زیست این بار پرده از تولید موتورهای یونیت اینجکشن به جای موتورهای انژکتوری برداشتند.

حقایقی تازه از کیفیت موتورسیکلت های انژکتوری

مهدی دوزندگان - فعال حوزه محیط زیست و کارشناس ارشد مکانیک- دراین باره در گفت وگو با ایسنا اظهار کرد: کشور ما به دلیل قیمت ارزان سیستم یونیت اینجکشن، به خرید آن روی آورده است. این سیستم نسبت به انژکتوری کامل حدود ۳۰ درصد ارزان تر تمام می شود که البته برای صنعت موتورسیکلت تفاوت قیمت حتی یک دلار هم در کسب سهم بازار تأثیرگذار است.

وی نفوذ سیستم یونیت انژکتوری به بازار ایران را ناشی از ضعف دستگاه های نظارتی دانست و گفت: سیستم انژکتوری قطعاتی دارد که مهم ترین آن ها پمپ سوخت، انژکتور، سنسورهای هوا، اکسیژن و نظایر آن است. در سیستم انژکتوری کامل باید پمپ، رگلاتور سوخت و انژکتور مجزا وجود داشته باشد و انژکتور یک قطعه کاملاً جدا از پمپ باشد. اکثر موتورسازان ایرانی سیستمی را وارد کرده اند که دارای پمپ پلانژری است که این پمپ قرار است هم زمان کار پمپ، رگلاتور سوخت و انژکتور را انجام دهد که اساساً این سیستم انژکتوری استاندارد نیست و از پاس کردن استاندارد یورو ۳ ناتوان است.

این کارشناس تأکید کرد: سازمان محیط زیست نمی تواند به موتورسیکلت هایی که با پمپ پلانژر کار می کنند؛ تأییدیه تولید بدهد چون پمپ پلانژر، انژکتور نیست.

شماره گذاری موتورهای کاربراتوری به اسم انژکتوری

در شهریورماه امسال ابوالفضل حجازی -عضو انجمن صنعت موتورسیکلت ایران- از تخلف پلاک گذاری موتورسیکلت های کاربراتوری به جای موتورسیکلت انژکتوری خبر داد و گفت: ما شنیده ایم موتورسیکلت های کاربراتوری به جای موتورسیکلت های انژکتوری پلاک گذاری می شود و این شماره گذاری توسط پلیس راهور صورت می گیرد. مسئله ای که وجود دارد این است که با تغییراتی در مرحله پلاک گذاری از سوی دارندگان موتورسیکلت همراه هستیم و علی رغم درخواست هایی که از سازمان استاندارد داشته ایم متأسفانه پاسخی در جهت رفع این مشکل دریافت نکرده ایم چراکه در این خصوص ضعف قانونی وجود دارد و با تغییراتی که در قطعات موتورسیکلت ایجاد می شود شاهد بروز خطا در تشخیص انژکتوری یا کاربراتوری بودن موتورسیکلت ها هستیم.

تخلف در پلاک گذاری موتورسیکلت ها

وی همچنین با انتقاد از نبود کنترل های لازم و باز بودن مراحل ثبت سفارش موتورسیکلت های کاربراتوری اظهار کرد: به چه علت در حال حاضر امکان ثبت سفارش موتورسیکلت های کاربراتوری وجود دارد و چه کسی باید بر قانون و مصوبه های آن نظارت کند. زمانی که موتورسیکلت کاربراتوری باقیمت ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان ارزان تر در اختیار مردم قرار می گیرد قطعاً مردم به موتورسیکلت انژکتوری روی نمی آورند.

«قانون منع پلاک گذاری موتورسیکلت های کاربراتوری از مهرماه» مصوبه خوبی بود اما افسوس که این مصوبه در اجرا، مسیری انحرافی را طی کرد و نشد آنچه باید می شد.