نفس تهران را گرفته‌اند

بعضی از مناطق تهران سرگذشت عجیبی دارند. برخی از آنها یادآور قدمت و تاریخ پایتخت هستند و برخی دیگر برعکس، برای تامین نیازهای تهران جدید به وجود آمده‌اند. منطقه 22 یکی از همین مناطق است. ورودی غربی تهران که قرار بود ورودی سبز تهران باشد و کریدوری برای نفس پایتخت، اما به یک‌باره و با اقداماتی که در دوره مدیریت شهری قبل صورت گرفت این منطقه با هجوم بی‌سابقه برج‌سازان و «مال»‌سازان و... مواجه شد به‌گونه‌ای که امروز می‌توانیم از آن به عنوان برج منطقه تهران یاد کنیم.

به گزارش تین نیوز به نقل از اعتماد،مجموعه‌ای از برج‌های به هم نزدیک که حتی گفته می‌شود جریان باد ورودی به تهران را هم تحت‌تاثیر قرار داده است. هجوم سرمایه‌گذاران بزرگ به این منطقه از یک‌سو و از سوی دیگر اجرایی نشدن قوانین و اصلاحیه‌های طرح تفصیلی باعث شد تا بعضی از ناظران این منطقه را بهشت متخلفان عرصه ساخت و ساز بخوانند؛ بعضی از این تخلفات گفته می‌شود چنان بزرگند که تنها در یک مورد جریمه تخلفات آن به بیش از 500 میلیارد تومان رسیده است؛ موضوعی که بهانه‌ای شد برای گفت‌وگو با علی نوذرپور شهردار منطقه 22. آنچه نوذرپور را از سایر شهرداران و مسوولان اجرایی متمایز می‌کند تحصیلات او در حوزه جامعه‌شناسی و همینطور شهرسازی است. او پیشتر معاون شهرداری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور بود.

همان‌طور که می‌دانید قرار بود که منطقه 22 با هدف تامین کاربری‌های غرب پایتخت و همچنین به عنوان یک ورودی مدرن برای تهران طراحی شود. اما این‌گونه نشد و برخلاف آن، این منطقه به سبب تخلفات و انحرافاتی که در بخش ساخت‌وساز داشته است، امروز خود به معضلی برای تهران بدل شده است. وجود برج‌های مرتفع بسیار و ظاهرا بدون حساب و کتاب، مراکز تجاری و مال‌های متعدد و... تنها بخشی از گرفتاری‌هایی است که منطقه 22 برای تهران به وجود آورده است. خود شما وقتی حدود 2 سال قبل مدیریت این منطقه را تحویل گرفتید، وضعیت آن را چگونه دیدید؟ به زبان ساده، چه منطقه‌ای را تحویل گرفتید؟

منطقه 22 در هر دو طرح جامعی که تاکنون برای تهران تدوین شده به عنوان منطقه‌ای ویژه لحاظ شده است. حتی در طرح جامع اولیه از آن به عنوان شهر جدید «کن» نام برده شده بود. شکل‌گیری جنگل‌های چیتگر هم در همان سال‌ها یعنی سال‌های 47-46، آغاز شده بود. هدف این بود که در دو منطقه شرق و غرب تهران فضاهای سبزی ایجاد شود که تلطیف‌کننده هوای تهران در دالان‌های ورودی و خروجی آن باشد. یعنی قرار نبود که این همه ساخت‌وساز در منطقه 22 شکل بگیرد. در واقع زمین‌های این منطقه در محدوده 25 ساله آزاد نشده، قرار داشت. اما بعد از انقلاب ساخت‌وسازهایی که توسط برخی سازمان‌ها و ارگان‌ها در این زمین‌ها انجام شد، زمینه‌ساز شکل‌گیری وضعیت کنونی و توسعه ساخت‌وساز و شکل‌گیری منطقه 22 کنونی شد. حتی با اینکه بعدها طرح تفصیلی ویژه‌ای برای منطقه تدوین شد ولی وجود دو مصوبه در این طرح ویژه باعث شد که ساخت‌وسازهای بی‌رویه و سلیقه‌ای در این منطقه شکل گیرد و وضعیت همین شود که امروز شاهد آن هستیم!

و این دو مصوبه چه بودند؟

منطقه 22 از سال 1387 دارای طرح تفصیلی و دو مصوبه 320 و 351 کمیسیون ماده 5 بوده و ساخت‌وسازها براساس طرح یاد شده و مصوبات مذکور هدایت شده است. در مصوبه 320 تعداد طبقات، 21 طبقه تصویب شده بود و در سال 1391 با ابلاغ طرح تفصیلی جدید همچنان مصوبات دوگانه به رسمیت شناخته شد؛ با این تفاوت که تراکم نسبت به قبل افزایش یافت. در واقع اکثر برج‌ها و سازه‌های بلندمرتبه‌ای که امروز در منطقه 22 می‌بینید، نتیجه اجرای همین دو مصوبه بوده است. نکته دیگر اینکه متوسط تراکم مسکونی در سایر مناطق حدود 300 تا 360 درصد (5 الی 6 طبقه) است در حالی‌که در منطقه 22 در برج‌ها تقریبا 300 تا 340 درصد است که بخشی از این افزایش تراکم به خاطر وسعت قطعات واقع در منطقه 22 (بیش از 5 برابر حد نصاب) بوده است.

همین‌ها موجب شد که در سال 93، زمانی‌که دکتر حناچی، معاون شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی بود، با تلاش‌ها و نامه‌نگاری‌های فراوان بالاخره این دو مصوبه را ابطال کرده و مقرر شد طرح تفصیلی ویژه ظرف مهلت سه ماه توسط شهرداری تهیه و به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری کشور برسد.

یعنی این دو مصوبه اجازه می‌داد که خارج از اصول و ضوابط شهرسازی مجوزهایی برای احداث برج‌هایی در منطقه صادر شود؟

دقیقا، درواقع این دو مصوبه باعث شد تا بارگذاری سنگینی در این منطقه شکل بگیرد که بسیار بیشتر از ظرفیت آن است.

یعنی مجوزهای بسیاری از برج‌هایی که امروز در منطقه قد برافراشته‌اند، برای بعد از سال 93 است؟

خیر، برای زمانی است که این دو مصوبه حاکم بوده و منطقه براساس آن اقدام می‌کرده است. واقعیت این است که با وجود ابطال این دو مصوبه توسط شورای عالی شهرسازی و معماری کشور، شهرداری مرکز این دستور را به شهرداری منطقه ابلاغ نمی‌کند. برای همین تا سال 96، همچنان شهرداری منطقه براساس همان شیوه گذشته، مجوزها را صادر می‌کرده است! در این سال با شدت گرفتن انتقادها و حاد شدن موضوع ساخت‌وساز در منطقه، سازمان بازرسی کشور به مساله ورود پیدا کرد و در نهایت جلوی این رویه گرفته شد. اما اثرات سال‌ها اقدام مدیران پیشین بر اساس مصوبه‌های یاد شده، همچنان دامنگیر منطقه هست.

مثلا چه آثاری؟

مثلا سقف جمعیت‌پذیری. در طرح جامع مصوب سال 86، سقف جمعیت‌پذیری منطقه 22 تا سال 1404، 350 هزار نفر تعیین شده بود اما بعدا و در زمان ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد، وقتی‌که سقف جمعیت‌پذیری تهران توسط شورای عالی شهرسازی و معماری کشور بیش از 5/2 میلیون نفر افزایش یافت، براساس مدارک پیوست طرح جامع یاد شده، سهم جمعیتی منطقه 22 هم از 350 هزار نفر به 500 هزار نفر رسید.

یعنی شورای عالی شهرسازی و معماری کشور سقف جمعیت‌پذیری منطقه را 150 هزار نفر افزایش داد...

بله. البته جالب است که بدانید پیوست طرح جامع که از آن صحبت می‌کنیم اصلا قابل استناد نیست. چون ممهور به مهر و امضای اعضا و دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری کشور نیست، اما براساس پروانه‌ها و بارگذاری‌هایی که در این مدت انجام شده، همین الان هم ظرفیت سکونت‌پذیری منطقه به 475 هزار نفر (اعم از ساکن یا ظرفیت سکونت) رسیده است. درحالی که در حال حاضر جمعیت ساکن منطقه حدود 220 هزار نفر است. تازه در دوره جدید مدیریت شهری بوده که طرح تفصیلی ویژه منطقه 22 تهیه و به شورای عالی شهرسازی و معماری کشور ارسال شد تا تصویب شود که فکر می‌کنم ظرف یک‌ماه آینده این اتفاق بیفتد که اگر اینچنین شود می‌تواند سند بسیار خوبی برای نظم‌بخشی به ساخت‌وساز و حفظ فضاهای شهری و طبیعی در منطقه باشد.

تصمیم‌گیری‌های گذشته منطقه را امروز در چه شرایطی قرار داده است؟ یعنی این تصمیم‌گیری‌ها از منطقه 22 چه موقعیتی ترسیم کرده است و چه تصویری از آن می‌توانید ارایه کنید؟

اینکه دیگر چیز پنهانی نیست. کافی است که از سمت کن به سمت کرج بروید تا شاهد برج‌های فراوان و نزدیک به هم که بدون رعایت ضوابط و مقررات شهرسازی ساخته شده‌اند، باشید. برج‌هایی که بدون تامین سرانه‌های 7 گانه شهرسازی ایجاد شده‌اند و امروز شهر و منطقه را با مشکلاتی جدی روبرو کرده‌اند. چون اینها در نقاط مختلف منطقه و به صورت پراکنده ساخته شده‌اند ولی هیچ‌گونه زیرساخت شهری برای آنها پیش‌بینی نشده است. مثلا تعدادی برج در انتهای منطقه و به دور از دیگر بخش‌های منطقه، شکل گرفته و حالا اینها آب و برق و گاز و تلفن و کوچه و خیابان و فضای سبز و ورزشی و... می‌خواهند.

یعنی ما در طول سال‌های گذشته فضاهای خصوصی را گسترش داده‌ایم ولی از فضاهای عمومی غافل مانده‌ایم. الان ما با حجم بالایی از مطالبات انباشته شده برای سرانه‌های عمومی در منطقه مواجهیم که اولا نیازمند تامین زمین است، ثانیا بخش عمده‌ای از این سرانه‌ها برعهده دولت است که باید اعتبار برای آنها اختصاص دهد ولی در عمل بودجه‌ای وجود ندارد. مهم‌ترین این کمبودها هم در بخش آموزش و پرورش است که براساس آمار و ارقام آموزش و پرورش در منطقه 22، بیش از 100 مدرسه جدید مورد نیاز است.

از سویی در مورد حمل و نقل هم به دلیل همین پراکندگی موجود در منطقه، سرویس‌دهی خدمات حمل و نقل عمومی بسیار مشکل شده است. برای همین در طرح تفصیلی جدید منطقه، پیش‌بینی شده که هم خط مترو و هم BRT و... در این منطقه هم کشیده شود. چراکه اگر کاری نکنیم، سرعت تردد ماشین‌ها در منطقه 22 در سال 1404 کمتر از مرکز شهر خواهد بود.

یعنی حتی زمین هم برای تامین سرانه‌ها ندارید؟

در خیلی از موارد زمین هم نداریم. چون شهرداری در دوره‌های قبل عملا اکثر زمین‌ها را فروخته است.

بیشتر توضیح می‌دهید؟

قبلا قاعده‌ای وجود داشته که براساس آن کسانی که می‌خواستند برج و مجتمع بسازند باید 70درصد زمین خود را برای ایجاد سرانه‌های عمومی به شهرداری واگذار می‌کردند ولی در عمل در بسیاری از موارد، زمین‌های واگذار شده به شهرداری مجددا به افراد فروخته شده است و به این ترتیب سرانه‌ای تامین نشده است. مساله بعدی مساله حمل و نقل عمومی است...

و در طرح جدید تفصیلی منطقه، حداکثر طبقاتی که برای برج‌ها پیش‌بینی شده است چند طبقه است؟

حداکثر 11 طبقه.

و الان بلندترین برجی که در منطقه دارید، چند طبقه دارد؟

فکر کنم حدود 30 طبقه. ببینید در طرح تفصیلی جدید منطقه، محدوده بالاتر از همت و حکیم جزو مناطق حفاظتی و فراغتی دیده شده و ساخت‌وساز در دالان فی مابین بزرگراه‌های همت و حکیم حداکثر 11 طبقه خواهد بود.

در مجموع منطقه در چه وضعیتی است؟

البته در برخی موارد در مورد منطقه 22 بزرگنمایی شده است. درست است که در منطقه ما بلندمرتبه‌سازی بدون رعایت ضوابط شهرسازی شکل گرفته و مسائلی چون: سایه‌اندازی روی املاک مجاور در آنها رعایت نشده یا درست است که براساس مطالعات طرح تفصیلی جدید، برج‌های بلندمرتبه روی کاهش وزش باد ورودی به تهران تاثیر داشته است؛ به‌طوری‌که تا 25 درصد حجم باد و سرعت آن را در گذر از این منطقه کاهش می‌دهد، اما واقعیت این است که منطقه 22، همچنان ظرفیت‌های بسیار زیادی در بخش‌های گردشگری و توریستی و محیط زیستی دارد و یکی از مناطق خوش آب و هوای پایتخت محسوب می‌شود.

در طول مدیریت جدید شهر تهران، 19 متر به سرانه فضای سبز منطقه اضافه شده است و 120 هزار اصله درخت در چیتگر و خرگوش دره به منطقه اضافه شده است. ضمن آنکه در حال بررسی و اجرای طرحی هستیم که برای اولین‌بار فضای سبز واقع در بوستان جنگلی چیتگر را با پساب حاصل از تصفیه فاضلاب مجتمع‌های مسکونی آبیاری ‌کنیم، یا ما در منطقه 22، مجموعه‌هایی مثل هزار و یک شب را داریم که پس از تکمیل می‌تواند به یکی از قطب‌های اصلی گردشگری کشور بدل شود.

به موضوع مجموعه هزار و یک شب اشاره کردید، چند سال قبل ساخت کار هزار و یک شب با تبلیغاتی وسیع آغاز شد. حتی به خاطر دارم که در روزهای آخر مدیریت آقای قالیباف، ایشان اعلام کردند که به زودی فاز اول این مجموعه افتتاح خواهد شد. ولی به نظر می‌رسد چند وقتی است کار تکمیل این مجموعه متوقف شده است. دلیل تاخیر 3- 2 ساله افتتاح این مجموعه چیست؟

دلیل آن یک بحث مالکیتی است. زمین این مجموعه متعلق به بنیاد تعاون وابسته به نیروهای مسلح است. در مقطعی با توافقی که این مجموعه با شهرداری می‌کند قرار می‌شود 30 درصد آن را بسازند و 70 درصدش را برای فعالیت‌ها و سرانه‌های عمومی به شهرداری واگذار کنند. بعدا آنها 30 درصد را ساختند ولی 70 درصد را به نام شهرداری سند نزدند. برای همین، مجری بخش خصوصی که قرار بود این مجموعه را بسازد و کامل کند، نتوانسته جذب سرمایه‌گذار کرده و به تعهداتش عمل کند. این موضوع باید 17- 16 سال قبل حل می‌شد ولی به هر حال تصور می‌کنم با اقدامات صورت گرفته به زودی گره آن باز شود.

یکی دیگر از پروژه‌های جنجالی منطقه، پروژه ایران مال است. مجموعه عظیمی که حتی گفته می‌شود به نوعی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های تجاری جهان محسوب می‌شود. اما هفته قبل خبری از سوی منطقه شما منتشر شد که گویا مالک این مجموعه 500 میلیارد جریمه شده و قرار شده 20 هزار متر از مجموعه آن هم تخریب شود. این رقم‌ها رقم‌های بزرگی هستند. مگر این مجموعه چقدر تخلف داشته؟

در بدو ورود به شهرداری منطقه 22، یک نوع سهل‌انگاری در ساخت‌وسازها را مواجه بودیم، به طوری که در بسیاری از پروژه‌های بزرگ مقیاس با موضوع انحراف از پروانه یا حتی بدون پروانه روبه‌رو شدیم. برای همین یکی از اصلی‌ترین ماموریت‌های ما این بود که جلوی این تخلفات گرفته شود و برهمین مبنا لیست تمام تخلفات ریز و درشت منطقه را درآوردیم و مطابق قانون به کمیسیون ماده 100 ارسال کردیم. فرقی هم نمی‌کرد که مالک آن خصوصی باشد یا دولت یا حتی نیروهای نظامی. یکی از همین پروژه‌ها، پروژه «ایران مال» بود که در مجموع برای آن 7 پروانه صادر شده بود. ولی مشکل اینجا بود که بررسی‌های کارشناسان ما نشان می‌داد جابه‌جایی‌هایی در ساخت‌ و تبدیل مشاعات و... رخ داده است که حجم آن چندان هم کم نبود!

یعنی چقدر بود؟

حدود 220 هزار مترمربع. یعنی کل حجم بارگذاری این مجموعه براساس پروانه صادره قراربود یک میلیون و 690 هزار مترمربع باشد ولی آنچه مالک ساخته است کمتر از این میزان است لیکن به دلیل عدم انطباق ساخت‌وسازها با مفاد پروانه‌های ساختمانی صادره، 220هزار مترمربع مغایرت ساختمانی ایجاد شده است. در گذشته هم برای مواردی اینچنینی رویه جالبی وجود داشت. یعنی با اخذ حکم تخریب از کمیسیون ماده صد در منطقه تفاهم شده و عوارض بیشتری دریافت می‌کردند.

اما خط‌مشی ما این بوده که این اتفاق‌ها نباید به هیچ‌وجه نادیده گرفته شود و همه این تخلفات ساختمانی باید به کمیسیون ماده 100 ارسال و رسیدگی شود. در همین راستا، پرونده ایران مال هم بعد از تکمیل شدن در اردیبهشت ماه سال 97 به ماده 100 ارسال شد اما به دلیل ابهاماتی که در آن وجود داشت چند بار بین کمیسیون و شهردای منطقه رفت و برگشت کرد و در نهایت رای بدوی اوایل امسال صادر شد که براساس آن جریمه‌ای بالغ بر 295 میلیارد ریال برای آن تعیین شده بود؛ ضمن آنکه باید چیزی حدود 20 هزار مترمربع آن نیز بنابر رای کمیسیون ماده 100 تخریب می‌شد. البته این حکم بخش‌های دیگری هم داشت ولی اصلی‌ترین آنها، همین موارد بود.

پس چرا اعلام شده بود که 500 میلیارد جریمه داده است؟

این رقم شامل جریمه، به علاوه عوارضی بود که ما می‌گیریم. یعنی حدود 2هزار میلیارد ریال هم شهرداری عوارض گرفته و مابقی هم مربوط به مسائل دیگری است که در مجموع به رقمی معادل 5 هزار میلیارد ریال رسیده است.

و مالک هم این مبلغ را پرداخته است؟

بله. چند روز قبل پول را واریز کرده است.

و اعتراضی هم نداشته است؟

اعتراض داشته است، لیکن با توجه به تعجیل مالک بر ضرورت اتمام کار سریع مجموعه کتبا اقدامی نکرده است.

خیلی جالب است .... در مورد تخریب 20 هزار مترمربع هم اعتراضی نداشته؟ آخر 20 هزار متر رقم بسیار بزرگی است!

قاعدتا اعتراض داشته‌اند، لیکن حکم قانون است و همه باید به آن گردن نهند. الان هم تحت نظارت کارشناسان شهرداری تخریب بناهای مغایر پروانه در حال انجام است.

آیا به راحتی جریمه‌های خود را می پردازند و...؟

به هر حال قانون برای همه است و مستثنی ندارد! ما در اجرای قانون با هیچ‌کسی رودربایستی نداریم. تاکنون پرونده‌های زیادی داشته‌ایم که مثلا پرونده تخلفات فلان تعاونی وابسته به نیروهای مسلح را به کمیسیون ماده 100 فرستاده‌ایم. در همین راستا جلسات متعددی هم با مسوولان مرتبط با این پرونده‌ها داشته‌ایم و حتی تاکنون حدود 9هزار میلیارد ریال از مطالبات شهرداری را از نیروهای مسلح احصا کرده و تسویه حساب کرده‌ایم. در حال حاضر هم تمرکزمان را روی تخلفات ساختمانی بخش‌های دولتی گذاشته‌ایم و آن را با جدیت دنبال می‌کنیم.

ولی گفته می‌شود که نهادهای انتظامی چندان تمایلی به همکاری با شهرداری نداشته و ندارند. مشکلی در این زمینه با نیروهای انتظامی نداشته‌اید؟

مشکل خاصی نداشته‌ایم. یعنی عدم همکاری به معنای خاص آن نبوده است. بلکه در نگاه اول شاید این احکام برای آنها ناخوشایند بوده ولی بعدا وقتی دیدند که این رویه در مورد همه به شکلی یکسان اعمال می‌شود کوتاه آمده‌ و تمکین کرده‌اند.

پرونده ایران مال هم بعد از تکمیل شدن در اردیبهشت ماه سال 97 به ماده 100 ارسال شد اما به دلیل ابهاماتی که در آن وجود داشت چند بار بین کمیسیون و شهردای منطقه رفت و برگشت کرد و در نهایت رای بدوی اوایل امسال صادر شد که براساس آن جریمه‌ای بالغ بر 295 میلیارد ریال برای آن تعیین شده بود؛ ضمن آنکه باید چیزی حدود 20 هزار مترمربع آن نیز بنابر رای کمیسیون ماده 100 تخریب می‌شد.