دستیابی به انتشار خالص صفر گازهای گلخانه‌ای؛ نقشه راهی برای بخش انرژی جهانی

مقدمه 

امروزه انرژی موتور محرکه اقتصاد است و بر خلاف گذشته منحصر به برآورده کردن نیازهای اولیه انسانی همچون گرمایش، سرمایش، روشنایی و حمل و نقل نیست، بلکه یک عامل زیربنایی برای توسعه هر کشوری است. اما استفاده روزافزون از سوخت های فسیلی همراه با رشد صنعتی و به دنبال آن انتشار گازهای گلخانه ای، باعث به وجود آمدن پیامدهای منفی بسیاری برای محیط زیست شده و بقا بر روی کره زمین در آینده را به خطر انداخته است. برای اجتناب از این وضعیت آژانس بین المللی انرژی مسیری را برای کاهش انتشار دی اکسیدکربن جهان به صفر خالص۱ تا سال ۲۰۵۰ تدوین کرده است که تلاش برای محقق کردن آن برابر با تلاش برای محدود کردن افزایش بلندمدت متوسط دمای جهانی به ۱.۵درجه سانتیگراد است. در این نقشه راه برای دستیابی به انتشار خالص صفر دی اکسید کربن، ۴۰۰ اقدام کلیدی برای سال های ۲۰۲۱ تا ۲۰۵۰ تبیین شده که در بخش بعدی به مروری بر آن پرداخته می شود۲ و در نهایت نیز وضعیت کشورهای نفتی حوزه خلیج فارس در این مسیر به طورِ خلاصه بررسی شده است.  

در این خلاصه برای سیاست گذاران در بخش انرژی جهانی، شرایط ضروری دستیابی به انتشار گازهای گلخانه ای به صفر خالص تا سال ۲۰۵۰ بیان شده و تأکید شده است که در این مسیر، بدون خارج شدن از بخش انرژی و با اتکای کم به فناوری های انتشار منفی می توان به این غایت دست یافت. این طرح در عین حصول اطمینان از رشد اقتصادی مستمر و تأمین انرژی ایمنی، به حداکثر رساندن امکان سنجی فنی، مقرون به صرفه بودن و پذیرش اجتماعی را نیز در نظر گرفته است. در این گزارش اقداماتی برجسته شده است تا اطمینان حاصل شود فرصت صفر خالص تا سال ۲۰۵۰ (محدود اما همچنان قابل دستیابی) از دست نمی رود. این گزارش یک دیدگاه جهانی و کلی ارائه می کند و به این معنی نیست که کشورها باید از یک جا شروع کنند یا در یک زمان به هدف نهایی دست یابند: اقتصادهای پیشرفته باید قبل از بازارهای نوظهور و اقتصادهای در حال توسعه به صفر خالص برسند و به دیگران در رسیدن به آن کمک کنند. باید خاطرنشان کرد که نقشه راه ترسیم شده در اینجا یک مسیر است، نه لزوماً یک روش قطعی و بنابراین برخی از عدمِ قطعیت های مهم نیز بررسی می شود. رسیدن به صفر خالص متضمن تصمیمات بی شماری از سوی مردم در سراسر جهان است، اما هدف اصلی این گزارش اطلاع رسانی دربارهٔ تصمیمات اتخاذ شده توسط سیاست گذارانی است که بیشترین قدرت را برای نزدیک تر کردن جهان به اهداف اقلیمی دارند. 

اقدامات برجسته برای دستیابی به انتشار صفر خالص 

۱. افزایش در استفاده از فناوری های پاک تا سال ۲۰۳۰ 

در نقشه راه ترسیم شده، اقتصاد جهان در سال ۲۰۳۰ حدود ۴۰ درصد بزرگ تر از اقتصاد امروزی است اما ۷ درصد انرژی کمتری مصرف می کند. تلاش جهانی برای افزایش بهره وری انرژی بخش مهمی از این تلاش هاست که منجر به بهبود سالانه شدت انرژی به طورِ متوسط ۴ درصد تا سال ۲۰۳۰ می شود (تقریباً سه برابر میانگین نرخ به دست آمده در دو دهه گذشته). در این مسیر، کاهش انتشار گازهای گلخانه ای از بخش انرژی به دی اکسیدکربن محدود نمی شود بلکه در ده سال آینده در نتیجه تلاش هماهنگ برای به کارگیری تمام تدابیر و فناوری های موجود، انتشار متان حاصل از سوخت فسیلی تا ۷۵ درصد نیز کاهش می یابد. 

برای رسیدن به این اهداف باید مقیاس استفاده از انرژی خورشیدی و باد در این دهه به شدت گسترش یابد و تا سال ۲۰۳۰، ۶۳۰ گیگاوات فتوولتائیک۳ خورشیدی (PV) و ۳۹۰ گیگاوات انرژی بادی (چهار برابر رکورد ثبت شده در سال ۲۰۲۰) اضافه شود. دستیابی به این مقدار PV خورشیدی، معادل نصب بزرگ ترین پارک خورشیدی فعلی جهان تقریباً به صورت روزانه است. نیروگاه های آبی و هسته ای، به عنوان دو منبع بزرگ الکتریسیته کم کربن امروزی، زیربنای ضروری برای انتقال را فراهم می کنند. با پاک تر شدن بخش برق، برق رسانی به عنوان یک ابزار مهم اقتصادی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای پدیدار می شود. سهم فروش جهانی خودروهای الکتریکی  نیز باید از حدود ۵ درصد به بیش از ۶۰ درصد تا سال ۲۰۳۰ برسد. 

به کمک اهداف و مزایده های رقابتی می توان استفاده از انرژی بادی و خورشیدی را مقرون به صرفه کرد تا از این طریق انتقال بخش برق را تسریع بخشید. حذف تدریجی یارانه سوخت های فسیلی، قیمت گذاری کربن و سایر اصلاحات بازار می تواند سیگنال های قیمت مناسب را تضمین کند. سیاست ها باید محدودیت ها یا بازدارنده هایی برای استفاده از سوخت ها و فناوری های خاص، مانند نیروگاه های زغال سنگ، دیگ های گاز و وسایل نقلیه با موتور احتراق داخلی متعارف، ایجاد کنند. دولت ها باید برنامه ریزی و تشویق سرمایه گذاری عظیم زیرساختی، از جمله در شبکه های انتقال و توزیع هوشمند را رهبری کنند.  

۲. جهش نوآوری در فناوری های انرژی پاک تا سال ۲۰۵۰ 

در این نقشه راه، بخش عمدهٔ کاهش جهانی انتشار دی اکسیدکربن تا سال ۲۰۳۰ ناشی از فناوری هایی است که امروزه به راحتی در دسترس هستند. اما در سال ۲۰۵۰، تقریباً نیمی از این کاهش، در نتیجه استفاده از فناوری هایی است که در حال حاضر در مرحله نمایش یا نمونه اولیه هستند. بزرگ ترین فرصت های نوآوری در ارتباط با باتری های پیشرفته، الکترولیزهای هیدروژنی و جذب و ذخیره مستقیم هوا است. این سه حوزه فناوری با هم در کاهش انتشار دی اکسیدکربن بین سال های ۲۰۳۰ و ۲۰۵۰ نقش بسیار اساسی دارند. نوآوری در ده سال آینده، نه تنها از طریق تحقیق و توسعه و ساخت نمونه اولیه، بلکه همچنین باید با استقرار آنها همراه شود و زیرساخت هایی که فناوری ها به آن نیاز دارند (شامل خطوط لوله جدید برای انتقال گازهای گلخانه ای منتشر شده و سیستم های انتقال هیدروژن در اطراف و بین بنادر و مناطق صنعتی) در مقیاس بزرگ ایجاد شوند. 

برای تسریع اجرای پروژه های تحقیق و توسعه، به منظور افزایش سرمایه گذاری خصوصی در تحقیق و توسعه و افزایش مقیاس استقرار آنها به جهت کاهش هزینه ها، باید حمایت های مالی لازم انجام شود. باید در اسرع وقت، در سرتاسر جهان، لازم است حدود ۹۰ میلیارد دلار از بودجه عمومی صرف تکمیل مجموعه ای از پروژه های تحقیق و توسعه قبل از سال ۲۰۳۰ شود. در حال حاضر، تنها حدود ۲۵ میلیارد دلار برای آن بودجه در نظر گرفته شده است. توسعه و به کارگیری این فناوری ها می تواند صنایع جدید و همچنین فرصت های تجاری و شغلی را ایجاد کند. 

۳. مشارکت پایدار مردم در مسیر انتقال به انتشار صفر گازهای گلخانه ای 

تغییر مقیاس و سرعت انجام آن در مسیر انتشار صفر خالص بدون حمایت و مشارکت پایدار شهروندان امکان پذیر نیست. تخمین زده شده است حدود ۵۵ درصد از کاهش انتشار تجمعی در این مسیر به انتخاب های مصرف کننده مانند خرید یک خودروی برقی، مقاوم سازی منازل با فناوری های کارآمد انرژی یا نصب یک پمپ حرارتی ربط دارد. تغییرات رفتاری، به ویژه در اقتصادهای پیشرفته (مانند پیاده روی، دوچرخه سواری یا حمل ونقل عمومی به جای رفت و آمد با ماشین شخصی و یا کنار گذاشتن یک پرواز طولانی مدت) نیز حدود ۴ درصد از کاهش انتشار تجمعی را ایجاد می کند. 

در مسیر اجرای برخی از تغییرات در طرح تحول انرژی پاک، هزینه انرژی خانوار به عنوان سهمی از درآمد قابل تصرف (از جمله خرید لوازم کارآمد و قبوض سوخت) در بازارهای نوظهور و اقتصادهای در حال توسعه به طورِ متوسط افزایش می یابد، زیرا افراد بیشتری به انرژی دسترسی پیدا می کنند و تقاضا برای خدمات انرژی مدرن به سرعت افزایش می یابد. تضمین مقرون به صرفه بودن انرژی برای خانوارها مستلزم توجه دقیق است: باید از ابزارهای سیاستی حمایتی از قشر ضعیف، همچون اعتبارات مالیاتی، وام ها و یارانه های هدفمند استفاده کرد. 

از سوی دیگر، در مسیر انتقال به صفر خالص، به لطف فعالیت های جدید و سرمایه گذاری در انرژی پاک، با ایجاد ۱۴ میلیون شغل تا سال ۲۰۳۰، فرصت های جدید فراوانی برای اشتغال به وجود می آید. برای ساخت وسایل نقلیه الکتریکی، به سازی ساختمان ها و ساخت و سازها و ساخت وسایل کارآمد در انرژی، ۱۶ میلیون کارگر دیگر نیاز است. اما این فرصت ها اغلب نسبت به مشاغلی که با کاهش سوخت های فسیلی از بین می روند، در مکان ها، مجموعه های مهارتی و بخش های متفاوتی هستند. در این مسیر، حدود ۵ میلیون شغل از بین می رود. بیشتر این مشاغل پیرامون منابع سوخت فسیلی قرار دارند و بسیاری از آنها دستمزد خوبی دارند، به این معنی که تغییرات ساختاری می تواند شوک هایی را برای جوامع ایجاد کند که تأثیرات آن در طول زمان باقی می ماند. این امر توجه دقیق سیاستی برای رسیدگی به زیان های شغلی را می طلبد. به حداقل رساندن سختی های مرتبط با این اختلالات، مانند بازآموزی کارگران، قرار دادن تأسیسات جدید انرژی پاک در مناطق بسیار آسیب دیده و ارائه کمک های منطقه ای، ضروری خواهد بود.  

۴. استفاده وسیع از انرژی های تجدیدپذیر 

در مسیر انتشار صفر، پیش بینی شده است که در سال ۲۰۵۰ نسبت به امروز، با اقتصادی دو برابر بزرگ تر و دو میلیارد نفر جمعیت بیشتر، تقاضای جهانی انرژی ۸ درصد کمتر از مقدار حال حاضر آن است. استفاده کارآمدتر از انرژی، اثربخشی بالاتر منابع و تغییرات رفتاری ترکیب می شوند تا افزایش تقاضا برای خدمات انرژی در نتیجه رشد اقتصاد جهانی و گسترش دسترسی به انرژی برای همه را جبران کند. بدین منظور بخش انرژی، به جای سوخت های فسیلی، باید عمدتاً بر انرژی های تجدیدپذیر استوار باشد. دو سوم کل تأمین انرژی در سال ۲۰۵۰ از انرژی باد، خورشید، انرژی زیستی، گرمای مرکز زمین و انرژی آبی است. انرژی خورشیدی بزرگ ترین منبع انرژی است که یک پنجم منابع انرژی را به خود اختصاص می دهد. ظرفیت انرژی خورشیدی از هم اکنون تا سال ۲۰۵۰، ۲۰ برابر و نیروی باد ۱۱ برابر افزایش خواهد یافت. از سوی دیگر، این امر معادل کاهش شدید استفاده از سوخت های فسیلی است. استفاده از این انرژی از تقریباً چهار پنجم کل عرضه انرژی در حال حاضر به کمی بیش از یک پنجم تا سال ۲۰۵۰ باید کاهش یابد. 

بر اساس این نقشه راه، بر، تقریباً ۵۰ درصد از کل مصرف انرژی در سال ۲۰۵۰ را تشکیل می دهد. برق در همه بخش ها (از حمل و نقل و ساختمان گرفته تا صنعت) نقش کلیدی دارد و برای تولید سوخت هایی با آلایندگی پایین مانند هیدروژن ضروری است. برای دستیابی به این هدف، تولید کل برق تا سال ۲۰۵۰ باید بیش از ۲.۵ برابر افزایش یابد که تقریباً ۹۰ درصد از تولید آن از منابع تجدیدپذیر تأمین می شود؛ انرژی بادی و خورشیدی تقریباً ۷۰ درصد آن را تشکیل می دهد و باقیمانده آن از انرژی هسته ای تأمین می شود. در عین حال، هیچ تصمیم سرمایه گذاری جدیدی برای نیروگاه های زغال سنگ نباید اتخاذ شود، نیروگاه های زغال سنگ کم بازده باید تا سال ۲۰۳۰ متوقف شوند و کارخانه های زغال سنگ باقیمانده که همچنان تا سال ۲۰۴۰ موردِ استفاده قرار می گیرند، بهینه سازی شوند. کاهش ۹۵ درصدی انتشار گازهای گلخانه ای در بخش صنعت تا سال ۲۰۵۰ مستلزم تلاش های گسترده ای برای ایجاد زیرساخت های جدید است. پس از پیشرفت سریع نوآوری از طریق تحقیق و توسعه، ایجاد نمونه اولیه و استقرار آن از الان تا سال ۲۰۳۰ برای ارائه فناوری های جدید پاک به بازار، جهان باید آنها را به مرحله اجرا درآورد. از سال ۲۰۳۰ به بعد در هر ماه لازم است ده کارخانه صنعتی سنگین به فناوری جذب، به کارگیری و ذخیره کربن۴ مجهز شوند، سه کارخانه جدید صنعتی مبتنی بر هیدروژن ساخته و ۲ گیگاوات به ظرفیت الکترولیز در سایت های صنعتی اضافه شود. سیاست گذاری ها به فروش خودروهای جدید با موتور احتراق داخلی تا سال ۲۰۳۵ پایان می دهند و خودروهای برقی را تقویت می کنند که این زیربنای کاهش گسترده آلاینده های حمل ونقل است. 

ترجمه بخش بالای نمودار:

ترجمه بخش پایین نمودار:

​۵. عدمِ سرمایه گذاری در سوخت های فسیلی جدید و افزایش سرمایه گذاری در انرژی پاک 

سیاستی در تغییر اقلیم در مسیر صفر خالص پایدار است که منجر به کاهش شدید تقاضای سوخت فسیلی می شود، به این معنی که تمرکز تولیدکنندگان نفت و گاز به طورِ کامل از بهره برداری از دارایی های موجود به خروجی آن (و کاهش انتشار) تغییر کند. تقاضای زغال سنگ با کاهش ۹۸ درصدی، باید به کمتر از ۱ درصد از کل مصرف انرژی در سال ۲۰۵۰ برسد. تقاضای گاز نیز با کاهش ۵۵ درصدی به ۱۷۵۰ میلیارد متر مکعب و نفت با کاهش ۷۵ درصدی از حدود ۹۰ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۰ به ۲۴ میلیون بشکه در روز می رسد. در این راستا، ایجاد زیرساخت ها و فناوری های فعال برای تغییر سیستم انرژی ضروری به نظر می رسد. تا سال ۲۰۳۰، باید سرمایه گذاری سالانه در شبکه های انتقال و توزیع از ۲۶۰ میلیارد دلار امروز به ۸۲۰ میلیارد دلار افزایش یابد. تعداد نقاط شارژ عمومی برای خودروهای برقی از حدود ۱ میلیون امروز به ۴۰ میلیون افزایش یابد؛ که نیاز به سرمایه گذاری سالانه تقریباً ۹۰ میلیارد دلار دارد. تولید سالانه باتری برای خودروهای الکتریکی از ۱۶۰ گیگاوات-ساعت به ۶۶۰۰ گیگاوات ساعت جهش کند (معادل افزودن تقریباً ۲۰ گیگا کارخانه در هر سال تا ده سال آینده). تأمین هیدروژن موردِ نیاز و گسترش فناوری جذب، به کارگیری و ذخیره کربن پس از سال ۲۰۳۰ به معنای ایجاد بسترهای آن در حال حاضر است: در سال ۲۰۳۰ سرمایه گذاری سالانه در خطوط لوله دی اکسیدکربن و زیرساخت های هیدروژن فعال از ۱ میلیارد دلار به حدود ۴۰ میلیارد دلار باید افزایش یابد. 

برای دستیابی به این اهداف، تحول سریع مالیه عمومی بین المللی برای انتقال انرژی، به ویژه در اقتصادهای در حال توسعه، ضروری خواهد بود، اما از آن جایی که در نهایت بخش خصوصی باید بیشتر سرمایه گذاری اضافی موردِ نیاز را تأمین مالی کند، کاهش ریسک برای سرمایه گذاران برای اطمینان از انتقال موفق و مقرون به صرفه به انرژی پاک ضروری است. بسیاری از بازارهای نوظهور و اقتصادهای در حال توسعه که عمدتاً به بودجه عمومی برای پروژه های انرژی جدید و تأسیسات صنعتی متکی هستند، باید چارچوب های سیاستی و نظارتی خود را اصلاح کنند تا منابع مالی خصوصی بیشتری جذب کنند. برای حمایت از توسعه فناوری های انرژی پاک موجود و نوظهور، باید جریان های بین المللی سرمایه بلندمدت به این اقتصادها تزریق شود. 

ملاحظات  

سرمایه گذاری در انرژی پاک رشد اقتصاد جهانی را بسیار رونق می بخشد 

بر اساس تحلیل مشترک با صندوق بین المللی پول، مجموع سرمایه گذاری سالانه انرژی تا سال ۲۰۳۰ به ۵ تریلیون دلار افزایش می یابد که ۰.۴ درصد در سال به رشد سالانه تولید ناخالص داخلی جهانی اضافه می کند. این افزایش بی نظیر با افزایش بیش از سه برابری سرمایه گذاری در انرژی پاک و زیرساخت های انرژی تا سال ۲۰۳۰ و با خروج جهان از بحران کووید ۱۹ مزایای اقتصادی قابل توجهی به همراه دارد. جهش در مخارج خصوصی و دولتی باعث ایجاد میلیون ها شغل در انرژی های پاک، از جمله بهره وری انرژی و همچنین در صنایع مهندسی، تولید و ساخت و ساز می شود. همه اینها نشان می دهد تولید ناخالص داخلی جهانی در سال ۲۰۳۰، ۴ درصد بیشتر از روندهای فعلی خواهد بود. 

دولت ها دارای نقش کلیدی در ایجاد رشد سرمایه گذاری و اطمینان از اشتراک همه منافع بین افراد هستند. تفاوت های زیادی در تأثیرات کلان اقتصادی بین مناطق وجود دارد. اما سرمایه گذاری دولت و سیاست های عمومی برای جذب مقادیر زیادی سرمایه خصوصی و کمک به جبران کاهش درآمد سوخت های فسیلی که بسیاری از کشورها تجربه خواهند کرد، ضروری است. تلاش های عمده نوآوری موردِ نیاز برای ارائه فناوری های جدید انرژی پاک به بازار می تواند بهره وری را افزایش داده و صنایع کاملاً جدیدی ایجاد کند و فرصت هایی را برای قرار دادن آنها در مناطقی که شاهد از دست دادن شغل در صنایع فعلی هستند، فراهم کند. بهبود کیفیت هوا مزایای سلامتی عمده ای را به همراه دارد و در سال ۲۰۳۰ نسبت به امروز در مسیر صفر خالص، ۲ میلیون مرگ زودرس در سراسر جهان بر اثر آلودگی هوا کمتر شده است. 

نگرانی های جدید امنیت انرژی پدیدار می شود و نگرانی های قدیمی باقی می مانند 

کاهش تولید نفت و گاز طبیعی پیامدهای گسترده ای برای همه کشورها و شرکت های تولیدکننده این سوخت ها خواهد داشت. هیچ میدان نفت و گاز طبیعی جدیدی در این مسیر لازم نیست و عرضه نفت و گاز طبیعی به طورِ فزاینده ای در تعداد کمی از کشورهای تولیدکننده ارزان قیمت متمرکز می شود. برای نفت، سهم اوپک از عرضه جهانی نفت از حدود ۳۷ درصد در سال های اخیر به ۵۲ درصد در سال ۲۰۵۰ افزایش می یابد که بالاتر از هر نقطه ای در تاریخ بازارهای نفت است. اما درآمد سرانه سالانه نفت و گاز طبیعی در اقتصادهای تولیدکننده حدود ۷۵ درصد کاهش می یابد (از ۱۸۰۰ دلار در سال های اخیر به ۴۵۰ دلار در دهه ۲۰۳۰) که می تواند اثرات مخربی بر این جوامع داشته باشد. اصلاحات ساختاری و منابع جدید درآمد باید ایجاد شود، هرچند بعید است که این اصلاحات به طورِ کامل کاهش درآمد نفت و گاز را جبران کند. در حالی که فعالیت های سنتی عرضه کاهش می یابد، تخصص در صنعت نفت و گاز طبیعی با فناوری هایی مانند هیدروژن، فناوری های جذب، استفاده و ذخیره سازی کربن و انرژی بادی، به خوبی تطبیق می یابد. 

انتقال انرژی به مقادیر فراوانی مواد معدنی اساسی نیاز دارد و عرضه آنها به عنوان یک منطقه رشد قابل توجه پدیدار می شود. اندازه کل بازار مواد معدنی اساسی مانند مس، کبالت، منگنز و فلزات مختلف خاکی کمیاب بین سال های ۲۰۲۰ تا ۲۰۳۰ در مسیر صفر خالص تقریباً هفت برابر می شود. درآمد حاصل از این مواد معدنی بیشتر از درآمد حاصل از زغال سنگ قبل از سال ۲۰۳۰ است. در صورتی که عرضه نتواند با تقاضای رو به رشد مطابقت داشته باشد، نگرانی های امنیتی جدیدی از جمله نوسان قیمت و هزینه های اضافی برای انتقال ایجاد می کند. 

برق رسانی سریع همه بخش ها باعث می شود که الکتریسیته حتی بیشتر از امروز برای امنیت انرژی در سراسر جهان محوریت داشته باشد. انعطاف پذیری سیستم برق -که برای متعادل کردن انرژی باد و خورشید با الگوهای تقاضای در حال تحول لازم است- تا سال ۲۰۵۰ چهار برابر می شود، حتی اگر عدمِ ظرفیت سوخت های فسیلی باعث کاهش منابع متعارف این انعطاف پذیری شود. این انتقال نیازمند افزایش عمده در همه این منابع از جمله باتری ها است؛ پاسخگویی به تقاضا و نیروگاه های انعطاف پذیر با انتشار کم کربن که توسط شبکه های برقِ هوشمندتر و دیجیتالی تر پشتیبانی می شوند. انعطاف پذیری سیستم های برق در برابر حملات سایبری و سایر تهدیدات نوظهور باید افزایش یابد.

ایران و سایر کشورهای نفتی 

ایران یک کشور نفت خیز و دارای منابع سرشار نفت و گاز است، به طوری که طبق گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، در پایان سال ۲۰۲۰، ذخایر ایران ۲۵ درصد از ذخایر نفت خاورمیانه و ۱۲ درصد از ذخایر نفت جهانی بود که جایگاه چهارم در ذخایر نفتی اثبات شده نفتی را از آن خود کرده است. به لحاظ منابع گازی نیز از مجموع ۴ هزار میلیارد متر مکعب گازی که در جهان تولید شده، ایران با سهمی ۶ درصدی پس از امریکا و روسیه، در رتبه سوم تولید گاز جهان در سال ۲۰۲۰ است. در اختیار داشتن این منابع ارزان قیمت موجب شده که قرار گرفتن در مسیر انتشار صفر خالص جزء اولویت های کشور نباشد و با  وجود  اینکه ایران رتبه هفتم تولید گازهای گلخانه ای را دارد اما هنوز هدفی برای رسیدن به صفر خالص اعلام نکرده است. در حالی که کشورهای زیادی به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و قرار گرفتن در مسیر صفر خالص تا سال ۲۰۵۰ متعهد شده اند. امریکا تا به حال در این مسیر پیشرو بوده است. چین هدف خالص صفر خود را برای سال ۲۰۶۰ و هند برای سال ۲۰۷۰ تعیین کرده است. 

عربستان به عنوان دومین تولیدکننده بزرگ نفت نیز متعهد شده است که تا سال ۲۰۶۰ به این مهم دست یابد. عربستان سعودی قصد دارد از یک کشور نفتی به یک کشور تولیدکننده انرژی تبدیل شود. برای دستیابی به این هدف، میلیاردها دلار برای تولید هیدروژن سبز و ساخت کارخانه ای که بزرگترین کارخانه در جهان خواهد بود، اختصاص می دهد. علاوه براین، دولت عربستان عرضه گاز طبیعی به بازار داخلی را افزایش خواهد داد. هدف این است که استفاده از نفت برای تولید برق تا پایان سال ۲۰۳۰ متوقف شود، به طوری که تولید برق از گاز طبیعی بیش از نیمی از کل برق عرضه شده توسط شبکه برق ملی را تشکیل دهد و به طورِ مؤثر انتشار کربن را کاهش یابد. 

از سوی دیگر، عربستان سعودی به طورِ فعال استفاده مؤثر از انرژی های پاک مانند انرژی خورشیدی و بادی را بررسی کرده است. این کشور با سرمایه گذاری مشترک ۵ میلیارد دلاری هیدروژن سبز را از انرژی خورشیدی و باد تا سال ۲۰۲۵ تولید خواهد کرد. تا آن زمان، تولید روزانه ۶۵۰ تن هیدروژن سبز را به دست خواهد آورد که انرژی پاک را برای شهر جدید آینده در شمال عربستان سعودی فراهم و آن را به بازار جهانی عرضه می کند. 

کشورهای تولیدکننده نفت خلیج فارس نیز به دنبال این هستند که از طریق سرمایه گذاری های گسترده در انرژی های تجدیدپذیر و فناوری های جذب، استفاده و ذخیره سازی کربن، بتوانند کربن را خنثی کنند و از منابع هیدروکربنی خود کسب درآمد کنند. این سرمایه گذاری ها نفت و گاز خلیج  فارس را کم کربن تر می کند و با شیوع بیشتر تغییرات اقلیمی و اهمیت روزافزون انتشار کمتر کربن و به دلیل قوانینی همچون مالیات تعدیل انتشار کربن، رقابت پذیری آن را در بازار افزایش می دهد. 

کشور ما ایران نیز در کنار ذخایر انبوه انرژی های تجدیدناپذیر گاز و نفت، سرشار از انواع انرژی های تجدیدپذیر از جمله انرژی خورشیدی، انرژی بادی و غیره است که می تواند در جهت رفع چالش های موجود در راستای توسعه پایدار و گام برداشتن در مسیر صفر خالص از آنها بهره ببرد. 

در ایران سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق (ساتبا) که از ادغام سازمان انرژی های نوایران(سانا) و سازمان بهره وری انرژی ایران (سابا) شکل گرفته است، وظیفه ارتقای بهره وری انرژی و استفاده هرچه بیشتر از منابع تجدیدپذیر و پاک و استفاده از روش های تولید برق تجدیدپذیر و پاک را به عهده دارد. به گزارش این سازمان، ایران با داشتن ۳۰۰ روز آفتابی با شدت تابش ۲۲۰۰ وات ساعت، با نصب تجهیزاتی با راندمان ۱۰ درصد در یک درصد از مساحت ایران، پتانسیل تولید ۹ میلیون مگاوات برق را دارد. همچنین طبق گزارش وبسایت ساتبا، پتانسیل انرژی بادی قابل استحصال از لحاظ اقتصادی در ایران حدود ۱۸۰۰۰ مگاوات تخمین زده شده است. طبق آخرین آمار منتشر شده از ۹۰۰ مگاوات نیروگاه انرژی تجدیدپذیر نصب شده در کشور، ظرفیت نصب شده نیروگاه بادی در ایران بیش از ۳۱۰ مگاوات است و ۳۹۰ مگاوات مربوط به نیروگاه خورشیدی و بقیه مربوط به برق آبی های کوچک، زیستی و انبساطی ها می شود. 

جذر و مد آب های آزاد و امواج دریاها نیز جز منابع ارزشمند انرژی های تجدیدپذیر هستند. ایران با دارا بودن سواحل طولانی در جنوب و شمال کشور می تواند از این منابع انرژی پاک بهره مند شود. بر اساس مطالعات انجام شده، علاوه بر دریای خزر، بندر چابهار، بوشهر، عسلویه و خور موسی نقاط با پتانسیل بالای امواج در دریای عمان و خلیج فارس هستند و خور دورق در خلیج فارس، جزیره هنگام و تنب بزرگ جز مناطق مستعد جهت احداث نیروگاه های تولید برق با استفاده از انرژی جزر و مدی است. با توسعه فناوری های استحصال انرژی دریایی، کشور ایران نیز می تواند در آینده از این انرژی پاک بهره مند شود. 

همچنین باید با سرمایه گذاری های جدیدی در فناوری های جذب، استفاده و ذخیره سازی کربن، بتوانند کربن موجود در نفت و گاز را خنثی کنند و از این منابع نیز در آینده همچنان کسب درآمد کنند. 

در حال حاضر، با وجود خشکسالی های اخیر، بحران آب، از بین رفتن جنگل ها، مراتع و پوشش گیاهی، گرم شدن هوا و از این دست مشکلات زیست محیطی، برنامه ریزی برای دستیابی به صفر خالص و پیگیری آن، بیش از پیش ضروری به نظر می رسد. امید آنکه با رفع موانع علمی، فنی، قانونی و اقتصادی موجود بر سر راه توسعه انرژی های تجدیدپذیر در کشور ایران، شاهد رشد هرچه بیشتر تولید برق پاک و دستیابی به انتشار صفر خالص گازهای گلخانه ای باشیم چرا که در غیر این صورت، باید عواقب آن را تجربه کنیم.