روند کاهشی بارش های تجمعی کشور در ۵ دهه گذشته

به گزارش تین نیوز از وزارت راه و شهرسازی، سحر تاجبخش مسلمان، معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان هواشناسی کشور درباره تغییرات اقلیم در کره زمین و آثار آن برای ایران گفت: اقلیم زمین در حال تغییر است و احتمالا این تغییرات در طول قرن جاری و بعد از آن ادامه خواهد یافت اما درچند دهه آینده، میزان تغییرات اقلیمی به میزان انتشار جهانی گازهای گلخانه ای و عدم قطعیت حساسیت اقلیم زمین نسبت به انتشار این گازها بستگی دارد. 

ضرورت کاهش قابل توجه گازهای گلخانه ای برای مقابله با گرمایش زمین

رئیس سازمان هواشناسی اظهار کرد: با کاهش قابل توجه انتشار گازهای گلخانه ای، دمای سالانه میانگین جهانی می تواند به ۲ درجه سانتیگراد یا کمتر محدود شود، با این حال، بدون کاهش قابل توجه انتشارگازهای گلخانه ای، افزایش دمای سالانه میانگین جهانی نسبت به دوران قبل از صنعتی شدن (۱۸۵۰-۱۹۰۰) تا پایان این قرن می تواند به بیش از ۵ درجه سلسیوس برسد. 

تاجبخش اظهار کرد: نسبت به سرعت تغییرات طبیعی اقلیم که در طول تاریخ زمین اتفاق افتاده است، اقلیم جهانی با سرعت بیشتری در حال تغییر است و گرمایش فعلی با سرعتی رخ می دهد که در ۱۰ هزار سال گذشته زمین سابقه نداشته است. 

معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: طبق گزارش هیات بین الدول تغییر اقلیم (IPCC)، از زمانی که ارزیابی های علمی منظم در دهه ۱۹۷۰ آغاز شد، تأثیر فعالیت انسان بر گرمایش سامانه اقلیم از وضعیت نظری به واقعیت تبدیل شده است.

وی افزود: اطلاعات علمی کسب شده از منابع طبیعی (مانند هسته های یخ، سنگ ها و حلقه درختان) واطلاعات حاصل از تجهیزات جدید (مانند ماهواره ها و ادوات سنجشی) جملگی حاکی از اقلیم در حال تغییر است.

تاجبخش به گزارش سازمان جهانی هواشناسی درباره وضعیت دمای میانگین آسیا براساس ۶ مدل مختلف و با استفاده از داده های باز تحلیل و دیدبانی اشاره کرد و گفت: بر اساس این گزارش، سرعت گرمایش اقلیم زمین از دهه ۷۰ به بعد افزایشی بوده است.

رئیس سازمان هواشناسی اظهار کرد: در ایران، کشوری که شمال و جنوب آن به ترتیب در عرض های میانی و جنب حاره ای قرار داد، تغییرات اقلیمی بیش از میانگین تغییرات جهانی است. 

وی افزود: دمای میانگین کشور در پنج دهه گذشته و با استفاده از درون یابی داده های دیدبانی ایستگاه های هواشناسی معرف افزایش دمای دهه ای تقریباً با شیب ۰/۴ درجه سلسیوس است که حدود دو برابر آهنگ افزایش جهانی است و بیانگر گرمایش محیط و تغییر اقلیم کشور با سرعت بیش از میانگین جهانی است.

روند کاهشی بارش های تجمعی در ۵ دهه گذشته

تاجبخش درباره میزان بارندگی های کشور در این شرایط توضیح داد: الگوهای بارش تجمعی سالانه کشور نشان از روند کاهشی در پنج دهه گذشته داشته است. 

وی افزود: میانگین بارش تجمعی سالانه در دهه های ۱۹۷۳-۱۹۸۲ و ۲۰۱۳-۲۰۲۲ به ترتیب حدود ۲۵۰ و ۲۰۰ میلیمتر بود، که روند کاهشی و تفاوت ۵۰ میلیمتری بین دهه اول و پنجم را نشان می دهند. 

به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی، این اطلاعات با استفاده از داده های دیدبانی ایستگاه های سازمان هواشناسی کشور و داده های بارانسنجی وزارت نیرو تهیه شده است.

رئیس سازمان هواشناسی ادامه داد: از سوی دیگر افزایش روند دما موجب تبخیر سریع تر آب و کاهش فرصت ترمیم منابع آب زیرزمینی می شود. 

وی افزود: رشد تبخیر در پنج دهه گذشته کشور نشان دهنده افزایش توان تبخیر و تشدید تبخیر آب دریاچه ها و سدها است که تاثیر مخرب بر منابع آب در دسترس از جمله در حوزه شرب و کشاورزی دارد.

تاجبخش به خشک شدن دریاچه های کشور طی دهه های گذشته اشاره کرد و گفت: در دهه های اخیر دریاچه ها در سراسر کشور با روند خشک شدن مواجه و تعدادی نیز خشک شده اند، مانند دریاچه ارومیه در شمال غرب که بخش اعظمی از سطح آب خود را از دست داده است. 

وی افزود: افزایش توان تبخیر همراه با فعالیت های مخرب انسانی، سهم قابل توجهی در عواقب محیطی ناخواسته در کشور داشته است.

رئیس سازمان هواشناسی خاطر نشان کرد: شاخص استاندارد شده بارش و تبخیر (SPEI) و تغییرات آن در سه دهه گذشته (۱۹۹۳-۲۰۲۲) به عنوان یکی از شاخص های استاندارد برآورد خشکسالی در کشور با در نظر گرفتن هر دو عامل دما و بارش نشان می دهد که فراوانی و شدت خشکسالی ها در کشور طی دهه های اخیر روند صعودی داشته است. 

هزینه های سنگین تغییرات اقلیم برای ایران

تاجبخش گفت: روند خسارت های وارد شده کشاورزی، نتایج حاصل از شاخص های خشکسالی هواشناسی مانند SPEI را تأیید می کند، بنابراین طی ۳۰ سال گذشته روند افزایش دما، کاهش بارش، افزایش تبخیر و افزایش خشکسالی در کشور به موجب تغییرات اقلیمی رخ داده که متاسفانه تبعات زیست محیطی و اقتصادی – اجتماعی جبران ناپذیری را به همراه داشته است و عدم مدیریت منابع موجود به همراه ادامه این روند در کشور، علاوه بر افزایش آسیب پذیری جوامع و زیرساخت ها در برابر بلایای جوی و اقلیمی هزینه های بسیار سنگین بر کشور تحمیل می کند.