نگاه دوباره به مفهومی به نام «حرکت»

فضای سکون و ایستایی در ایران نه تنها همگان را نگران که عصبی ساخته‌است. با این همه مفهوم حرکت در دستور کار ملی قرار نگرفته‌است. نه حرکت اجتماعی، فرهنگی و اندیشه‌ای و یا حرکت بین نسلی دیده می‌شود. نه حرکت آدم‌ها و کالا بر فراز مرزها و بین ملت‌ها به آسانی انجام می‌شود و نه حرکت و جابجایی در درون شهرها و بین شهرها روان است.

امروز ( 16 شهریور) به دعوت مؤسسه‌ ملی تحول هند که رییس آن در حکم معاون نخست‌وزیر است در کنفرانس جابجایی جهانی با شعار حرکت در دهلی‌ شرکت کرده‌ بودم. نحوه برگزاری کنفرانس که با حضور نخست وزیر هند افتتاح شد و سخنانی که در آن عنوان شد، هم آموزنده بود و مایه عبرت و هم آه از نهاد آدمی بالا می‌آورد که چرا تا بدین حد در سطح رسمی ما از درک مسئله‌های اولیه ایران عاجزیم.

کنفرانس با سخنان رئیس مؤسسه آغاز شد. او حرکت را به مفهوم فیزیکی و انتزاعی آن مایه اصلی توسعه، صلح، امنیت، رفاه، اشتغال، فراوانی و عدالت خواند. نکته‌ جالب انتخاب سخنرانان بعدی و نحوه بیان مسئله بود. به‌جای مقام‌های رسمی و دولتی، اولین سخنران یک سینماگر هندی بود که حرکت را بر فراز زمان و نحوه تحول هند و چگونگی سازگاری با مفهوم‌های مدرن تبیین می‌کرد و با حمل‌ونقل چند وجهی پایان بخشید. تعدادی از سخنرانان بعدی مدیران ارشد شرکت‌های بزرگ جهانی چون هوندا، هیوندایی، سوزوکی، تویوتا، فورد، تاتا، بوش، MG، یک شرکت تولید موتور چینی که ۲۳ درصد بازار چین را در اختیار داشت، یک فعال اجتماعی هندی و یک جوان هندی که یک کسب‌وکار نوپا را برپا کرده‌بود بودند. محور تمام سخنان، فناوری‌ها جدید بر پایه حمل‌ونقل عمومی از پیاده و دوچرخه گرفته تا خودرو و قطار و کشتی و هواپیما با بلیت مشترک، برقی‌سازی، استفاده از فیول سل و موتورهای هیبریدی، هوشمندسازی حمل‌ونقل و ایمنی بود.

اهداف زیست محیطی که برای سال‌های ۲۰۲۰، ۲۰۲۵ و ۲۰۵۰ با هدف کاهش 90 درصدی آلودگی با گا‌م‌های مشخص و برنامه‌های روشن، امیدوار و قانع کننده ارائه می‌شد؛ آن هم در دهلی که جزو آلوده‌ترین شهرهای دنیاست. نحوه پیوند دادن بین توسعه‌ شهری، توسعه روستایی، کشاورزی، صنعت و خدمات و هم‌چنین مدل‌های بین‌المللی تامین مالی خیره‌کننده بود. ابداع شعار یک جاده یک ملت نشانگر توجه به همبستگی اجتماعی بود. گردِ هم‌ آوردن غول‌های خودروسازی و حمل‌ونقلی جهان برای در میان گذاشتن مشکل هند با آنان و جلب مشارکت آنان در حل مسائل بیانگر تحول شگرفی بود که در نگاه و رویکرد هندیان به فهم مسئله و نحوه‌ حل آن بود. در پایان، مودی نخست‌وزیر هند پس از شنیدن سخن تمام سخنرانان، پشت تریبون قرار گرفت. او شعار محوری هند را جابجایی و حرکت به مفهومِ عام آن اعم از حرکت بر فراز زمان و مکان، حرکت فیزیکی و معنایی، اجتماعی و سیاسی، دانش و فناوری و یا حرکت بین نسلی و نگاه به آینده عنوان کرد و به‌زیبایی مفهوم حرکت را در برنامه‌ی توسعه‌‌ هند تبیین کرد.

با خود درباره‌ راز این اجماع بین نخبگان هند و توان جلب مشارکت بین‌المللی آنان می‌اندیشیدم. دیدم جز تغییر انگاره و یا به عبارت دیگر پاردایم شیفت در نگاه به جامعه و شیوه‌ حکمرانی چیز دیگری نیست. راز موفقیت آنان را در نوع نگاه‌شان به مفهوم هند و درک درست آنان از هویت تاریخی و مکانی هندیان و مفهوم ملی در هند که همبستگی اجتماعی را در این شبه‌قاره موجب شده، شناخت درست از موقعیت هند در تاریخ و سطح جهان و در موقعیت کنونی و توان تعامل سازنده آنان با جهان یافتم. من ریشه‌ گسترش نزاع‌ها، کاهش سرمایه و گسترش شکاف‌های اجتماعی و بینِ نسلی، بی‌اعتمادی عمومی به یکدیگر و حاکمان، به‌خطرافتادن صلح اجتماعی و فرسایش امید و حتی چالش‌های اقتصادی موجود در جامعه ایران را در نداشتن درک درست از مفهوم حرکت می‌دانم.

در حوزه‌ اقتصاد به‌جای رویکرد حرکت و تحول، توقف قانون، سرکوبِ مالکیت، سرمایه و قیمت همواره انگاره‌ی برگزیده رسمی بوده و شوربختانه، در شرایط جاری نیز همین سیاست از سوی سه قوه انتخاب شده‌است. آنان‌که ایران را بریده از جهان می‌خواهند از درک ابتدایی مفهوم ایران عاجزند. باید حرکت کرد و گرنه دیگران ما را در زیر چرخ‌های خود له خواهند کرد. من راهِ چاره را در بازخوانی فرهنگ و تمدن ایران‌شهری که به مفهوم حرکت بر فراز زمان و مکانِ ایران، بازتعریف هویتی ایرانیان، موقعیت یابی جدید ایران در سطح منطقه و جهان و ایفای نقش فعال در استقرار صلح و توسعه‌ ملی، منطقه‌ای و جهانی است می‌دانم.

ما زنده به آنیم که آرام نگیریم/ موجیم که آسودگی ما عدم ماست