◄ مسئولیت خودروسازان

مقدمه: در روز 20 دی ماه سال جاری، 59 دستگاه خودرو در جاده بهبهان به رامهرمز با هم برخورد کردند و پنج نفر جان باختند. پیش از آن، در روز  چهارم دی ماه اتفاق مشابهی در جاده خرمشهر به اهواز رخ داد که 10 کشته بر جای گذاشت.

اتفاق اخیربه این دلیل مورد توجه بیشتر قرار گرفت که دو روز بعد از آن، رئیس پلیس راهور اعلام کرد بر اساس بررسی های پلیس در این تصادف کیسه هوای هیچ کدام از خودروها باز نشده است. مطابق گزارش پلیس و گزارش دبیر انجمن خودروسازان، قریب دو سوم از خودروهای آسیب دیده داخلی بوده اند. این امر باعث انتقاد شدید رئیس پلیس راهور شد که چرا خودروسازان «ارابه مرگ» می سازند و متعهد شد که پیگیر مسئله باشد.

بیشتر بخوانید:

• به جای فرافکنی به دنبال اصلاح کیفیت خودروها باشید

• فقدان تجهیزات لازم برای آزمون تصادف خودرو

• باز شدن کیسه هوا به شرایط برخورد بستگی دارد

مدیر طراحی مرکز توسعه محصولات ایران خودرو در روز 28 دی ماه در مورد کیسه های هوای باز نشده در تصادف زنجیره ای بهبهان گفت: اگر مشخص شود که اشکال از کیسه هوا بوده ما طبق قرارداد های بین المللی باید به سراغ تولید کننده کیسه هوا برویم و «مقصر،سازنده کیسه هواست». او توضیح داد که کیسه هوای خودرو یک جعبه سیاه برای ذخیره اطلاعات دارد و ما برای بررسی حادثه بهبهان باید جعبه سیاه را بررسی کنیم تا بتوانیم تشخیص بدهیم که کیسه هوا عمل کرده یا خیر.

او اضافه کرد که در ایران، آزمون تصادف وجود ندارد و خودروسازان برای دریافت گواهینامه های معتبر باید خودروها را به خارج از کشور ارسال کنند و بعد از دریافت گواهینامه، آن را در اختیار سازمان استاندارد قرار دهند.

در این رابطه:

الف) بی خبرهستیم که آیا کیسه هوای خودروهای خارجی عمل کرده اند یا خیر؟ از پلیس انتظار می رود اطلاع رسانی کند.

ب) مطابق تصاویر منتشر شده از صحنه تصادف، برخوردها چنان شدید بوده که نمی توان انتظار داشت که حتی اگر همه کیسه های هوا باز می شدند برخی از کشته ها و مصدومان می توانسته اند جان بدر ببرند یا کمتر آسیب ببینند. اما اگر عمل کردن کیسه هوا بتواند مانع از دست رفتن حتی یک زندگی بشود ارزش پیگیری دارد که خوشبختانه پلیس قول آن را داده است.

ج) واکنش ایران خودرو به انتقاد پلیس در کمتر از یک هفته، نشان می دهد ظن باز نشدن کیسه هوا جدی است. می شود منتظر نتیجه قرائت جعبه سیاه کیسه های هوا ماند اما :

ج-1) اینکه «در ایران آزمون تصادف وجود ندارد و خودروسازان برای دریافت گواهینامه های معتبر باید خودروها را به خارج از کشور ارسال کنند و بعد از دریافت گواهینامه، آن را در اختیار سازمان استاندارد قرار دهند» ، یک مسئله کاری بین خودروسازان و دستگاه های ناظراست و عذر مقبولی برای عمل نکردن کیسه هوا نیست و چیزی از مسئولیت خودروساز در مقابل مشتری کم نمی کند.

ج-2) اینکه  «اگر مشخص شود اشکال از کیسه هوا بوده ما طبق قراردادهای بین المللی باید به سراغ تولید کننده کیسه هوا برویم» یک مسئله کاری بین خودروسازان و تامین کنندگان آنهاست و چیزی از مسئولیت خودرو ساز در مقابل مشتری کم نمی کند.

ج-3) اینکه «مقصر، سازنده کیسه هواست» یک موضع گیری کاملاً غیر مسئولانه است:

اولاً) خودروساز مسئول کیفیت وعملکرد فنی تک تک قطعاتی است که بر روی خودرو نصب می کند.

ثانیاً) از بدیهیات مهندسی این است که صحت کیفیت و عملکرد زیر مجموعه ای که از تامین کننده تحویل گرفته می شود (اعم از کیسه هوا، باطری، رادیاتور، مکانیزم فرمان . . . ) الزاماً به معنای صحت کیفیت و عملکرد آن زیر مجموعه بر روی ماشین (اعم از خودرو، ماشین تراش، هلیکوپتر، چرخ خیاطی . . .) نیست. به همین دلیل هیچ ماشین سازی نباید به تاییدیه زیر مجموعه اکتفا کند و لازم است که زیر مجموعه به صورت جداگانه بر روی ماشین تست شود. برای انجام این گروه از تست ها استاندارد های داخلی و بین المللی تدوین و الزام شده اند. ضرورت ایجاد مراکز تست خودرو همین است و اینکه  «در ایران آزمون تصادف وجود ندارد»  عذر مقبولی برای عمل نکردن کیسه هوا نیست و چیزی از مسئولیت خودرو ساز در مقابل مشتری کم نمی کند.

ثالثاً) کیسه هوا مجموعه ای است که می تواند درجات حساسیت مختلفی داشته باشد. اگر درجه حساسیت آن بیش از حد مجاز باشد ممکن است در هر دست اندازی عمل کند و سرنشینان را در خطر قرار دهد. اگر درجه حساسیت آن کمتر از حد مجاز باشد ممکن است در سانحه عمل نکند. نصب، رگلاژ و تنظیم درجه حساسیت این وسیله برعهده خودروساز است و ربطی به سازنده کیسه هوا ندارد.

جمع بندی و نتیجه گیری:

در شرایطی که   

1. خودروسازان دولتی از نظر کیفیتِ محصولات، کارنامه بدی دارند
2. عمدتا مونتاژکار محصولات درجه چندم خودروسازان اروپایی و آسیایی هستند و به همین دلیل تنوعی قابل قبولی در محصولات آنها دیده نمی شود
3. در بازار انحصاری و درغیبت رقیب خارجی، کنترل بازار را در دست دارند و هر قیمتی را بر مشتری تحمیل می کنند
4. در بازار انحصاری، مانع پا گرفتن خودروساز قوی داخلی (بخش خصوصی) می شوند
5. مکانیزم فروش محصولاتشان شفاف نیست
6. هر زمان که دلخواهشان باشد خودرو را به مشتری تحویل می دهند و حاضر به پرداخت جریمه تاخیر نیستند
7. هر زمان که دلخواهشان باشد مطالبات قطعه سازان را می پردازند و حاضر به پرداخت جریمه تاخیر نیستند
8. از نظر خدمات پس از فروش کارنامه بدی دارند
9. ماحصل عملکرد آنها، زیان انباشته چند ده هزار میلیارد تومانی بر گُرده ملت است

حداقل انتظاری که از آنها می رود آن است که مسئولیت پذیر باشند، به افکار عمومی احترام بگذارند و توجیهات بی اساس نیاورند (از جمله اینکه چون برخوردها از عقب صورت گرفته اربگ ها عمل نکرده اند !!!) و کوتاهی خود در مسئله باز نشدن کیسه هوا را به گردن سازنده نیندازند.

* کارشناس حمل و نقل