◄ اولویت راه‌آهن؛ امور رفاهی، صندوق پس‌انداز و نوسازی ناوگان
هادی عیار: رئیس‌جمهور هفته گذشته چهار اولویت اصلی بودجه سال آینده را در حوزه‌های آب، فاضلاب، محیط‌زیست و ریلی به‌عنوان برنامه‌های اصلی دولت معرفی کرد. در همین خصوص تین‌نیوز میزگردی مجازی در خصوص اولویت‌های راه‌آهن برای این بودجه را برگزار کرد.
به گزارش خبرنگار تین‌نیوز، در راستای رسالت اطلاع‌رسانی و قرار گرفتن در جایگاه پل ارتباطی بین متخصصان و مسئولان، تین‌نیوز در گروه تلگرامی مدیریت ریلی میزگردی مجازی با عنوان اولویت‌های راه‌آهن برای بودجه سال آینده ترتیب داد.
در ابتدای این میزگرد مجازی، مجتبی فرزان‌فر در خصوص مهم‌ترین اولویت راه‌آهن برای اختصاص بودجه گفت: «مطمئناً مهم‌ترین مسئله، بحث رفاهی و رسیدگی به وضعیت معیشتی کارکنان و مزایای رفاهی مثل فراهم کردن امکانات سفر برای همه کارکنان در همه سطوح و سایر مزایایی که شرکت‌هایی با وسعت راه‌آهن برای کارکنان خود فراهم می‌کنند باشد. متأسفانه در سال‌های اخیر تقریباً از مزایای رفاهی راه‌آهن هیچ‌چیزی باقی نمانده است.
همچنین همان‌طور که همه ما در همه سطوح از مدیریت گرفته تا کارگری می‌دانیم بزرگ‌ترین مشکل راه‌آهن خصوصی‌سازی است، چگونه می‌شود ارگانی که همه ارکانش به‌صورت زنجیروار به‌هم‌پیوسته هستند را به بخش خصوصی آن‌هم به این صورت واگذار کرد؟ کدام منطق تأیید می‌کند یک نیروی انسانی را آموزش بدهیم و بعد به یک واسطه واگذارش کنیم؟ ممکن است مدیران محترم این توجیه را داشته باشند که هدف دولت و نظام روی آوردن به بخش خصوصی و اجرای اصل ۴۴ است ولی سؤالی که پیش می‌آید این است که واگذاری سالیانه نیروی انسانی که به‌صورت ثابت در دستگاه مشغول به کار هستند چه
نوعی از خصوصی‌سازی است؟
تعاونی مسکن هم بخشی از خدمات رفاهی سازمان است و باید تسهیلاتی را جهت خانه‌دار شدن کارکنان در نظر بگیرند. در گذشته خدماتی مثل تعاونی‌های مسکن، واگذاری لیزینگی خودرو و خدمات مسافرتی و ... را شاهد بودیم ولی در سال‌های اخیر این خدمات به نزدیک صفر رسیده است.»
اولویت سرمایه در گردش به جای سرمایه ثابت
امیر شیبانی یکی دیگر از شرکت‌کنندگان در این میزگرد اما نظر دیگری داشت. وی در خصوص اولویت‌های بودجه راه‌آهن معتقد است: «هر بنگاهی حتی کوچک‌ترین آن، مثل یک دکه روزنامه‌فروشی تا بزرگ‌ترین آن باید صدای سکه طلا را بشنوند تا سرپا بمانند. در شرایط فعلی قرار دادن سرمایه به‌صورت سرمایه در گردش (در هر بنگاهی) باید در اولویت باشد. قرار دادن پول به‌صورت سرمایه ثابت می‌تواند اشتباه باشد. راه‌آهن در حال حاضر نزدیک به ۲۰ هزار میلیارد تومان سرمایه ثابت دارد و باید بهره‌برداری حداکثری از این سرمایه ثابت در اولویت باشد. راه‌آهن تنها منبع درآمدش
بار است و بخش مسافری بیشتر ضرر ده است. متأسفانه واحد بازرگانی و جذب بار ضعیف ظاهر شده است. بنابراین قلب مجموعه که پول سازمان از آن می‌آید بسیار کمرنگ است.
ابتدا باید ظرفیت جذب بار را احداث کرد (منظور احداث خط نیست چون این هم افزایش سرمایه ثابت و انباشت بدهکاری و سرمایه است) منظور ساختن کلیه زیرساخت‌های لازم، آموزش کارکنان به تکنیک‌های مدرن بازاریابی، خدمات وسیع و ایجاد رفاه و احساس امنیت برای بازرگانان و صاحبان کالا و ... است. بعد از کسب درآمد در اولین فرصت مشکل مسکن و معیشت کارکنان باید حل شود.
مثلاً اگر هنوز کارمند دغدغه مسکن دارد سازمان برایش به‌صورت تعاونی خانه بسازد و همه در کل کشور احساس و باور کنند سازمان برای آینده آن‌ها برنامه دارد. در چنین شرایطی حتی تعویق حقوق (که اصلاً نباید رخ بدهد) قابل تحمل‌تر خواهد بود، هرچند حقوق باید در اولویت باشد، چون خون هر سازمان نیروی انسانی آن است. البته یکی دیگر از مشکلات راه‌آهن عدم تناسب درآمد با تعداد کارکنان است.»
وی در ادامه صحبت‌های خود خاطرنشان کرد: «من عضو اتاق بازرگانی ایران و ترکیه هستم. حجم مبادلات ما با ترکیه زیاد است ولی همه از طریق کامیون صورت می‌گیرد و همه در اتاق علاقه‌مند به حمل با ریل هستند ولی برخورد سرد و بعضاً نامناسب، زمان طولانی و قیمت بالا همه را به سمت کامیون برده است. حتی اگر مافیایی در این وسط برای حمل با کامیون باشد می‌توان آن‌ها را با دعوت برای سرمایه‌گذاری در حمل ریلی ترغیب کرد. در فعالیت اقتصادی می‌بایست سرمایه ثابت را به حداقل رساند و سرمایه در گردش را افزایش داد.
ایران به لحاظ ترانزیت نقطه مهمی است، در شرایط کنونی به خاطر امنیت کامیون‌هایی که از ترکیه قصد ورود به عراق را دارند، این ماشین‌ها از خاک ایران عبور می‌کنند که این موضوع یکی از شرایط عالی‌ای است که با برنامه می‌شود آن را وارد راه‌آهن کرد و از مرز ایران به‌صورت حمل ترکیبی از داخل کشور به عراق فرستاد. شرایط ایران به لحاظ جغرافیایی و امنیت بهترین کشور برای ترانزیت کالا است. از بندرعباس به روسیه و کشورهای مشترک‌المنافع و ...»
اولویت وضعیت معیشتی کارکنان راه‌آهن
مجید صادقی یکی دیگر از شرکت‌کنندگان در میزگرد بود. وی درباره اولویت بودجه راه‌آهن خاطرنشان کرد: «ساماندهی وضعیت معیشتی و وضعیت خدمتی کارکنان باید در اولویت قرار بگیرد. متأسفانه هم‌زمان با توسعه راه‌آهن و احداث خطوط ریلی جدید و افزایش میزان حمل‌ونقل بار و مسافر شرایط خدمتی هیچ تغییری نکرده است. یکی از اساسی‌ترین موارد موضوع ساعت کاری کارکنان است. باور کنید با این روند کشیک‌های سه شیفته پاسخگو نیست و بایستی پست‌های حساس حتماً چهار شیفت بشود تا از فرسودگی کارکنان جلوگیری شود. مطمئناً این امر تأثیر مستقیمی در ایمنی سیر و حرکت خواهد
داشت.»
سید مرتضی ناصریان نیز در این خصوص خاطرنشان کرد: «اینکه در لایحه بودجه موضوع ریلی به‌عنوان محور انتخاب شده مهم است و لذا باید میزان بودجه طرح‌های عمرانی ریلی (توسعه شبکه و رفع گلوگاه‌ها) افزایش یابد و این مساله مشروط بر استفاده از روش‌های مشارکتی در پروژه‌ها باشد تا بودجه دولتی نقش اهرمی برای جذب منابع غیردولتی و پیشبرد سریع‌تر پروژه‌های اقتصادی داشته باشد.»
رضا الهیاری اما تکمیل طرح‌های نیمه تمام، بازسازی ناوگان فرسوده ریلی و راه‌اندازی دوباره تعاونی مسکن را از مهم‌ترین اولویت‌های افزایش بودجه راه‌آهن می‌داند. محمد میرزامحمدی نیز مسکن، بیمه تکمیلی، مسافرت ارزان و افزایش نسبی حقوق را مهم‌ترین اولویت‌ها دانست و در خصوص بیمه تکمیلی نیز خاطرنشان کرد: «بیمه تکمیلی کارکنان که قبلاً بیمه .... بود و همه از آن راضی بودند ولی الان بیمه .... به نظر بنده خیلی ضعیف عمل کرده است.»
مهم‌ترین اولویت‌های راه‌آهن در بخش باری و مسافری
رضا طوسی یکی دیگر از شرکت‌کنندگان در بحث بود. وی درباره این موضوع با اشاره به اینکه عمده ضربه سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی از خصوصی‌سازی همان خصولتی شدن آن‌هاست خاطرنشان کرد: « تا اینجای کار با روح خصوصی‌سازی به شرط عدم وجود رانت و رعایت انصاف در رقابت سالم بحثی ندارد! آنجایی این بحث تیشه به ریشه راه‌آهن می‌زند که نظارت به این خصوصی‌سازی رنگ می‌بازد! پس باید بازبینی واگذاری‌ها و نظارت مصوب و چک‌لیست وار بدون تسامح و تساهل با شرکت‌های اقماری با هدف حفظ کرامت و معیشت کارکنان شرکت‌ها در اولویت قرار دارد.
توجه بیشتر به بازاریابی با ایجاد تسهیلات اعطایی، رایزنی‌های روزافزون با کشورهای آسیای میانه جهت جذب ترانزیت بار، توجه بیش‌ازپیش به ناوگان فرسوده با تکیه بر محصولات دانش بنیان، تجهیز محور پرتردد مسافری مشهد-تهران به تجهیزات پیشرفته ایمنی و بالا بردن سرعت قطارها و زمان سیر این دو فاصله، از بین بردن اختلاف طبقاتی فاحش بین قسمت‌های مختلف سازمان، نفوذ آموزش بهینه بدون تکیه به آمارهای واگیردار سازمان‌های دولتی و آموزش ضمن خدمت، نگاه ویژه به منزلت اجتماعی خانواده راه‌آهن اعم از هرگونه تسهیلات رفاهی و از بین بردن رانت به‌صورت کامل از تمام ارکان
سازمان می‌تواند از مهم‌ترین اولویت‌های راه‌آهن باشد.»
وی در ادامه خاطرنشان کرد: «بالطبع توجه دولت‌های کشورهای در حال توسعه و چه‌بسا پیشرفته به مقوله حمل‌ونقل ریلی به علت ذات مزیت بار بودن این شاخه حمل‌ونقل یک سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود تا هزینه! لیکن با نگاهی به کشورهای پیشرفته، عمده راه‌آهن‌های موفق در این مواضع سرمایه‌گذاری‌های ویژه‌ای انجام داده‌اند تا شاید بتوانند هر چه سریع‌تر و بیشتر از برگشت و سود سرمایه آن در همان‌جا یا قسمت‌های دیگر بهره کافی و وافی را ببرند! خدمات ریلی که در کشور ما عمدا بر پایه جابه‌جایی بار و مسافر خدمت می‌کند نیز لازم است خانه‌تکانی
اساسی در استراتژی خود انجام دهد! و اما اولویت‌های راه‌آهن: الف) بخش مسافری؛
1-افتتاح سریع‌تر و یا شروع عملیات محورهای مسافری استراتژیک پربازده و با نگاه به صنعت توریسم سلامت و توریسم کشورهای اسلامی
2-عمده‌ترین محور مسافرخیز مسیرهای منتهی به مشهد مقدس است که کاهش زمان سیر قطارها در این محور با اولویت بالا بردن ایمنی با ضریب نفوذ 100% و استفاده از ناوگان جدید و به روز و اعطای تسهیلات به شرکت‌هایی که حاضر به سرمایه‌گذاری در بخش مسافری در این منطقه هستند!
3-عمده توقف‌های به وقوع پیوسته در ناحیه خراسان وجود سه‌راهی‌های موجود در این ناحیه به‌هنگام ورود از مرز نواحی مجاور است که با مجزا کردن خطوط ویژه این مرزها تا مشهد کاهش چشمگیری در توقف و ایجاد اشتیاق روانی زائرین برای استفاده از قطار جهت عزیمت به این شهر زیارتی خواهد بود!
4-برنامه‌ریزی اجرایی سریع‌تر در احداث ترمینال شماره 2 ایستگاه مسافری مشهد به‌جهت تفکیک قطارهای ورودی از خروجی در جهت تسهیل سرویس‌دهی و آماده‌سازی این قطارها.
5-رایزنی با کشور دوست و برادر عراق در ایجاد و راه‌اندازی قطارهای حرم به حرم. 6-راه‌اندازی قطارهای سیاحتی به‌ویژه نواحی فارس (پاسارگاد) اصفهان (سی‌وسه‌پل) یزد (امیر چخماق) به‌جهت تشویق و ترغیب هم‌وطنان به موضوع سیر و سیاحت داخلی و ایران‌شناسی و در گام بعدی رایزنی جهت اتصال ریلی با تمام کشورهای نزدیک دارای تبادلات سیاسی تجاری و راه‌اندازی قطار توریسم.
7-بالا بردن کیفیت تمام موارد بخش مسافری و استفاده از سیستم فروش بلیت تخفیف‌دار (چارتری) در ایام غیر پیک مانند صنعت هواپیمایی.
8-تأکید بر انجام و عملیاتی کردن پروژه قطارهای حومه‌ای با تکیه بر مراکز استان‌های پرجمعیت دارای شهرهای جدید در اطراف آن و مجاورت شهرهای کوچک به آن در جذب مسافر حومه‌ای.
9-گام سریع و جسورانه به‌سوی راه‌آهن برقی و حذف سیستم دستی قبول و اعزام در تمام راه‌آهن با تکیه بر دانش داخلی.
10-شرط انتقال دانش ساخت سالن‌های مسافری از کشورهای صاحب سبک در معاملات با ایشان. 11-تأمین نیروی کشش مقتضی با یک برنامه 20 ساله با تکیه بر انتقال دانش بیرونی و پرورش استعدادهای موجود در پارک‌های علم و فناوری و شرکت‌های دانش بنیان»
وی در پایان صحبت‌های خود اولویت‌های راه‌آهن در بخش باری را نیز شامل: «1-شناسایی و رفع گلوگاه‌های عدم استقبال تجار داخلی از حمل بار خود با قطار، 2-برنامه‌ریزی انتقال سریع محموله مشتریان اصلی راه‌آهن با تشکیل قطارهای برنامه‌ای مدون طرح مذکور مشابه در مورد قطارهای ترانزیت، 3-اعطای تسهیلات تصاعدی در حمل بار با قطار به مشتریان جدید در یک بازه 5 ساله، 4-افزایش سرعت و تعداد قطارهای باری به‌هنگام قبول بار از مشتریان و تحقق وعده‌های زمان تحویل در مقصد، 5-اصلاح ناوگان باری و ایجاد شرکت‌های واقعی خصوصی در بخش مالکیت واگن، 6-ایجاد بنادر خشک در مناطق
دارای استعداد این طرح جدید حمل‌ونقل و نفوذ بیشتر راه‌آهن در انتخاب مشتریان، 7-بالا بردن سرعت تخلیه و بارگیری و رفع موانع موجود در این راه که با کاهش توقف محموله و واگن در ایستگاه مبدأ و یا مقصد خواهد انجامید!، 8-ایجاد میز خدمت متنوع و تعامل با سازمان‌های درگیر در واردات و صادرات در مبادی مربوطه به‌جهت تسهیل امور تجار و از بین بردن بروکراسی اداری اظهارنامه و بارنامه و ...، 9-تأمین و تجهیز سایت‌های تعویض بوژی مدرن در مبادی ورودی واگن از کشورهای cia10- افزایش خطوط و ایجاد دنباله‌های مانوری در ایستگاه‌های حدفاصل مبادی ورودی و خروجی بارهای ترانزیت،
11-تأمین معیشت و ارائه امتیازات ویژه به کارکنان شاغل در ایستگاه‌های کار و تشکیلاتی درگیر با قطارهای باری، 12-رایزنی‌های بردن مرزی برای جذب ترانزیت بار و 13-استفاده از خدمات بیمه‌ای موجود جهت جبران خسارات تأخیر در قبول و یا تحویل محموله صاحبان کالا» دانست.
جمع‌بندی
در پایان این میزگرد علیرضا سیدوکیلی به‌عنوان جمع‌بندی، موضوع مهم‌ترین اولویت‌های راه‌آهن طبق نظرات کارشناسان را این‌گونه برشمرد: «به نظر بنده مأموریت توسعه شبکه و رفع گلوگاه‌ها می‌بایست ادامه پیدا کند. این فعالیت در سال جاری بسیار کند شد زیرا بودجه‌ای توسط سازمان مدیریت تخصیص نیافت، همچنین توسعه و افزایش بهره‌وری نظام سیر و حرکت راه‌آهن به‌ویژه در بخش باری یکی از مهم‌ترین اولویت‌ها است و اما جمع‌بندی سخنان دوستان شامل این موارد می‌شود: ۱. توسعه امور رفاهی کلیه کارکنان راه‌آهن، ۲. توسعه نقش صندوق پس‌انداز
کارکنان در تولید ثروت، ۳. نوسازی و بازسازی ناوگان فرسوده، ۴. ادامه جذب نیروهای جدید و آموزش حرفهای ایشان، 5. بازبینی نظام دستمزدی و عدالت در پرداخت حقوق و دستمزد با توجه به حساسیت آن. 6. گسترش فعالیت روابط عمومی راه‌آهن در معرفی تیپ‌های شغلی راه‌آهن، ۷. بازبینی نظام دستمزدی و عدالت در پرداخت حقوق و دستمزد با توجه به حساسیت آن و 8. گسترش فعالیت روابط عمومی راه‌آهن در معرفی تیپ‌های شغلی راه‌آهن.»
حرفهای بسیارقشنگ وجذابی است!!!!ولی عملا " خبری نیست