فصل رونق «ریلی‌ها»
تین نیوز | با اجرایی شدن برجام و تدوین احکام برنامه ششم توسعه کشور به‌منظور توسعه حمل‌و‌نقل ریلی، فصل جدیدی برای بنگاه‌های اقتصادی فعال در این حوزه آغاز شد، فصلی که نوید رونق در این کسب‌و‌کار را می‌دهد.
به‌نظر می‌رسد بخش حمل‌و‌نقل ریلی که در 10 سال گذشته فعالیت و توسعه چشمگیری در ایران نداشته است امروز آبستن اتفاقات و توسعه‌های بزرگ باشد؛ «حذف مالیات بر ارزش افزوده 9 درصدی برای فعالان صنعت ریلی»، «تاکید بر توسعه حمل‌و‌نقل حومهای و ایجاد سازمان حمل‌و‌نقل حومهای» و «بهره‌مندی سرمایه‌گذاران خصوصی حمل‌و‌نقل ریلی از مزیت‌های مشابه سرمایه‌گذاری در مناطق محروم» مواردی است که در برنامه ششم توسعه کشوربه نفع این صنعت ذکر شده است و به اعتقاد مدیرعامل راه‌آهن موجب رونق حمل‌و‌نقل ریلی در کشور
می‌شود.
محسن پورسیدآقایی ضمن ابراز خرسندی از اجرایی شدن برجام و تصویب احکام ریلی در برنامه ششم از سوی دولت معتقد است با وقوع این دو رخداد فضای مثبتی در صنعت ریلی کشور ایجاد شود. او همچنین معتقد است فضای پس از تحریم به تقویت بخش خصوصی داخلی که از توانمندی سرمایه‌ای کافی برخوردار نیست، کمک می‌کند و شراکت شرکت‌های خارجی و ایرانی رونق می‌گیرد. در گفت‌وگو با معاون وزیر راه و شهرسازی به بررسی فضای کسب‌و‌کار ریلی پس از تحریم، پیش شرط‌های فعالیت شرکت‌های بخش خصوصی با راه‌آهن و برنامه‌های اولویت دار راه‌آهن پرداخته‌ایم.
آقای دکتر بگذارید اولین سوالمان به بخش خصوصی فعال در صنعت ریلی اختصاص پیدا کند، همان بخش خصوصی که خودتان پیش‌تر گفته بودید ضعیف است و از توانمندی و سرمایه لازم برای فعالیت در این حوزه برخوردار نیست؛ به اعتقاد شما اجرای برجام چه تاثیری بر فعالیت شرکت‌های خصوصی داخلی در کشور دارد؟
به اعتقاد من برجام مهم‌ترین کمکی که می‌تواند به شرکت‌های بخش خصوصی در ایران می‌کند، توانمند‌تر شدن این شرکت‌ها با شراکت و پیوند با شرکت‌های خارجی است. ضعف شرکت‌های خصوصی ایرانی که در حوزه ریلی فعالیت می‌کنند، با رفع تحریم‌ها از بین نمی‌رود چون ضعف این شرکت‌ها ناشی از فقدان و کمبود سرمایه اولیه و کفایت سرمایه آنها است.با تغییر فضای اقتصادی کشور پس از اجرای برجام، کشور در مسیر توسعه قرار می‌گیرد و شرکت‌های کوچک‌تر با سرمایه کم رو به انحلال می‌روند؛ بنابراین شرکت‌های کوچک مجبورند با شرکت‌های بزرگ‌تر ادغام شده و از
این فضا بهره‌مند شوند.
من فکر می‌کنم با اجرای برجام همکاری شرکت‌های خارجی و بخش‌خصوصی ایرانی گسترش می‌یابد و در این مسیر شرکت‌های خارجی تولیدات و سرمایه خود را به کشور وارد می‌کنند و شرکت‌های ایرانی نیز می‌توانند با تجربه فعالیت درایران بخش بهره‌برداری را به عهده بگیرند. مذاکراتی که در زمان حاضر در حال انجام است امید همکاری این دو بخش را نشان می‌دهد.دنیا تشنه سرمایه‌گذاری و عقد قرارداد در ایران است، چراکه ایران را کشوری با ثبات، امن و با پتانسیل‌های مالی بسیار بالا می‌داند. از آنجا که کشورهای دیگر نیز در زمان حاضر با رکود اقتصادی مواجه هستند و ایران نیز
آماده یک جهش اقتصادی، پس این دو عامل یکدیگر را جذب کرده و فرصت دو طرفه جدی را به وجود می‌آورند.
حضور هیات‌های عالی‌رتبه خارجی در هفته‌های اخیر نیز گواه این موضوع است؟
بله، هفته گذشته 5 هیات عالی‌رتبه خارجی در ایران حضور پیدا کردند و این نشان از عطش سرمایه‌گذاری در ایران دارد. خوشبختانه، فضای قانونی برای سرمایه‌گذاری خارجی نیز فراهم است و به دولت اجازه داده شده است تا 50 میلیارد دلار منابع مالی را از طریق فاینانس تامین کند که رقم بسیار مهمی از آن در زیرساخت‌ها و حمل‌و‌نقل ریلی محقق خواهد شد.
این فاینانس در صورت تخصیص در چه بخش‌هایی هزینه خواهد شد؟
در حوزه زیرساخت حتما خط سریع‌السیر تهران – اصفهان را به سرعت اجرایی می‌کنیم. اولویت‌های راه‌آهن در خطوط داخلی راهاندازی خطوط قزوین – رشت، رشت – آستارا، میانه – تبریز و همدان – کرمانشاه – ارومیه است که امکان استفاده از تامین مالی را دارد. همچنین در حال مذاکره باشرکت‌های خارجی برای فاینانس خط اصفهان به خوزستان هستیم که راه‌آهن دو خطه برقی خواهد بود که مرکز کشور را به قلب اقتصادی ایران در جنوب متصل می‌کند. این پروژه‌ها به احتمال زیاد در سال آینده با استفاده از فاینانس شروع می‌شود. برای راهاندازی خط رشت- آستارا نیز یک
بانک از کشور چک آماده فاینانس این خط است. همچنین به‌دنبال راهاندازی خط جدید ریلی ایران – ترکیه هستیم که در خط جدید به جای عبور از مرز رازی که مشکلات دریاچه وان را دارد از سمت بازرگان عبورمی‌کند. موافقت‌های لازم میان ایران و ترکیه برای ایجاد این خط انجام شده است و طرح‌های مطالعاتی و نقشه‌برداری این خط درحال انجام است.
آیا در شرایط پس از تحریم امکان لیزینگ واگن نیز از کشورهای خارجی برای بخش خصوصی فراهم می‌شود؟
بله، خوشبختانه با رفع تحریم‌ها موضوع لیزینگ واگن‌های ریلی نیز رونق می‌گیرد. اگر راه‌آهن در ساخت خطوط طبق برنامه و به خوبی جلو برود شرکت‌های خصوصی نیز نیاز به تامین ناوگان دارند و بهترین راه برای این تامین ناوگان لیزینگ و اجاره به شرط تملیک است.در حال حاضر نیز یکی از شرکت‌های بخش خصوصی در حال انجام این کار است به گونه‌ای که خرید اقساطی واگن از روسیه را آغاز کرده است و 500 واگن باری را به صورت اقساط خریداری می‌کند.با توجه به اینکه با اجرای برجام فعالیت بیمه‌ها نیز در کشور افزایش پیدا می‌کند، این موضوع موجب رونق لیزینگ واگن‌های ریلی
نیز خواهد شد؛ چراکه مالک واگن‌ها به‌دنبال بیمه‌هایی برای تضمین فعالیت لیزینگ خود است.
با توجه به تصویب برنامه ششم توسعه کشور در هیات دولت آیا احکامی درباره حمل‌و‌نقل ریلی در این برنامه گنجانده شده است؟
بله، خوشبختانه در جلسه آخر هیات دولت با تاکید شخص رئیس‌جمهوری و مساعدت رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی حکم مشخصی برای بخش ریلی به قانون برنامه ششم توسعه کشور اضافه شده که در ماده 13 این قانون و در قالب سه حکم، گنجانده شده است.محور یکی از احکام توسعه حمل‌و‌نقل ریلی- حومهای و ایجاد یک سازمان برای حمل‌و‌نقل ریلی – حومهای است، در یکی دیگر از احکام نیز توجه و کمک زیادی به بخش خصوصی فعال در این صنعت شده است و براساس این حکم، سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی در حمل‌و‌نقل ریلی مشابه سرمایه‌گذاری در مناطق محروم تلقی می‌شود و
سرمایه‌گذاران از امتیازات مناطق محروم بهره‌مند می‌شوند که از جمله آن می‌توان به معافیت‌های مالیاتی و اولویت در پرداخت تسهیلات وامی اشاره کرد. در حکم سوم نیز با حذف مالیات بر ارزش افزوده 9 درصدی برای بخش خصوصی موافقت شد. به اعتقاد من تفاوت خوبی میان قانون برنامه ششم با قانون برنامه پنجم وجود دارد و توجه به احکام ریلی در برنامه ششم بسیار عالی بوده است. البته ما همچنان پیگیر هستیم چند حکم هم در احکام دائمی کشور درباره حمل‌و‌نقل ریلی اضافه شود که هنوز این موضوع قطعی نشده است.
چند وقتی است که راه‌آهن به‌دنبال اصلاح آیین‌نامه ورود بخش خصوصی به صنعت ریلی است، این آیین‌نامه در چه مراحلی است؟
این آیین‌نامه به منظور چگونگی ورود بخش خصوصی به صنعت ریلی، در راه‌آهن در حال تنظیم است و مراحل تصویب آن در هیات‌مدیره در حال انجام است و به‌زودی نیز ابلاغ می‌شود. دلیل تدوین چنین آیین‌نامه‌ای هم این است که راه‌آهن تاکنون برای ورود شرکت‌های خصوصی به این صنعت آیین‌نامه روشن و مشخصی نداشته است. در گذشته نیز با بخش خصوصی قراردادهایی منعقد می‌شد، اما با تدوین این آیین‌نامه دیگر نیازی به عقد قرارداد نخواهد بود.این آیین‌نامه به شکل آیین‌نامه‌ای برای بهره‌برداری تدوین می‌شود که بخش خصوصی که تقاضا دارد وارد حوزه ریلی شود
بتواند مجوزهای لازم را برای ورود به این صنعت کسب کند. براساس این آیین‌نامه وقتی به بخش خصوصی جواز بهره‌برداری می‌دهیم دیگر براساس ضوابط می‌تواند از پروژه‌ها بهره‌برداری کند و ملزم به عقد قرارداد با راه‌آهن نیست. با ابلاغ این آیین‌نامه از این پس شرکت‌های بخش خصوصی پس از کسب مجوز از راه‌آهن می‌توانند براساس قوانین و مقررات فعالیت کنند.
در این آیین‌نامه به‌نظر می‌رسد تاکید زیادی بر افزایش سرمایه اولیه شرکت‌هایی که می‌خواهند به حوزه ریلی وارد شوند و حتی شرکت‌های فعال فعلی شده است.
بله آیین‌نامه بسیار مفصلی تدوین شده است، تاکنون در کشور آیین‌نامه‌ای منسجم که ورود بخش خصوصی به صنعت ریلی را سازماندهی کرده باشد، نداشته‌ایم و مهم‌ترین موضوع آن بحث کفایت سرمایه است. براساس آیین‌نامه جدید، شرکت‌های خصوصی که می‌خواهند به فعالیت در این حوزه وارد شوند باید حداقل سرمایه لازم را داشته باشند و تنها به امید اینکه از این کسب‌و‌کار می‌توانند پول دربیاورند و خرج کنند، نباشند.در حال حاضر شرکت‌های بخش‌خصوصی فعال در حمل‌و‌نقل ریلی باری باید حداقل 600 واگن و در بخش مسافری نیز 50 واگن داشته باشند که در این آیین‌نامه این
تعداد افزایش پیدا کند. براساس اصلاحیه آیین‌نامه جدید، نه‌تنها تعداد واگن‌ها افزایش پیدا می‌کند، بلکه سرمایه اولیه موردنیاز این شرکت‌ها نیز باید افزایش پیدا کند.این به آن معنا است که اگر یک شرکت باری باید برای ورود به این صنعت 600 واگن با دارایی 120 میلیارد تومان داشته باشد، کفایت سرمایه‌ای حدود 48 میلیارد تومان نیز باید در اختیار داشته باشد.
