چالش‌های بیمه‌گری دریایی در ایران
تین نیوز | فعالیت بیمه‌گری چند مؤلفه اولیه دارد. مهم‌ترین پارامترهایی كه باید در بازار موجود باشد ظرفیت یا ایجاد توانگری مالی است. قبل از انجام باید به این بیاندیشیم كه آیا توان انجام آن را داریم یا خیر؟
در حال حاضر ظرفیت داخل كشور در زمینه بیمه‌دریایی محدود است. در دنیا هیچ شركت بیمه‌گری تمام ریسك‌ها را یك جا متمركز نمی‌كند. بلكه سعی می‌كند در صورت امكان ریسك را انتقال دهد تا در صورت وقوع اتفاق موجب انحلال و ورشكستگی بیمه‌گر نشود. به همین جهت تمام ریسك‌ها باید سنجیده شود. طبیعتاً در بازار ایران ظرفیت كافی برای پاسخگویی به ریسك‌های دریایی وجود ندارد.
پیش از تحریم تنها بخشی از ریسك‌های دریایی توسط بازار داخلی پوشش داده می‌شد و فعالیت عمده در بازارهای جهانی انجام می‌شد. اما پس از تحریم‌ها و در چند سال اخیر، دولت در این بخش فعال بوده و با استفاده از ابزاری به نام بیمه مركزی كه بازوی بیمه‌ای دولت و وزارت اقتصاد محسوب می‌شود، ظرفیتی در بازار داخلی بوجود آورد كه جای قدردانی دارد. همین شیوه باعث شده تا از صنایع داخلی حمایت شود و عملاً عملیات تجاری و بازرگانی شركت‌ها در مسائل بیمه‌ای با مشكل چندانی مواجه نشود.
اما فراموش نكنیم پشت تحریم بیمه‌ای، ایده‌ای وجود داشته است. بیمه یكی از مواردی است كه می‌تواند كشورهایی را كه دارای ناوگان تجاری و تردد دریایی هستند، به شدت تحت تأثیر و محدودیت قرار دهد. در چنین شرایطی عملاً كشورها وقتی تحت فشار قرار می گیرند به راحتی به خواسته‌های تحریم‌كنندگان پاسخ مثبت می‌دهند اما خوشبختانه در ایران چنین اتفاقی نیفتاد و با تعامل و حمایتی كه توسط دولت انجام شد و اختصاص مبالغی جهت پشتیبانی از بیمه‌ها، از نظر بیمه‌ای مشكلی بوجود نیامده است.
با این توصیف اگر قصد این است كه در زمینه بیمه دریایی برنامه‌ریزی درازمدتی داشته باشیم یكی از مهم‌ترین مسائلی كه باید روی آن تمركز شود ظرفیت‌سازی یا توانگری ایجاد پوشش برای ریسك‌های دریایی است.
اما باید به این سؤال پاسخ لازم داده شود كه چرا می‌خواهیم از بازار داخلی استفاده كنیم و چگونه می‌خواهیم این كار را انجام دهیم؟ باید در راستای سیاست‌های كلی نظام، اقتصاد مقاومتی و خودكفایی اقتصادی همچنین بیمه‌های دریایی هدف‌گذاری كنیم تا به جایی برسیم كه حداقل تا یك محدوده زمانی نیاز به كمك خارجی احساس نشود یا اگر هم از بیمه خارجی كمك گرفته می‌شود به گونه‌ای نباشد كه در صورت توقف آن، كلیه صنایع تحت فشار قرار گیرند یا منفعل شوند.
می‌توان در زمینه تخصصی، عملیاتی همكاری‌هایی با بیمه‌گران خارجی داشت و در صورت نیاز از ظرفیت پشتیبان آنها استفاده كرد كاری كه در سطح بین‌الملل هم انجام می‌شود حتی بازارهای خارج از ایران هم از نظر ظرفیت بیمه‌ای خودكفا نیستند. آنها ریسك را در سطوح بین‌الملل پخش می‌كنند.
هدف باید این باشد كه تا حد امكان از نظر فنی خودكفایی ایجاد شود و به تدریج به سمتی حركت كنیم كه ظرفیت‌های اضافی لازم را از بیرون فراهم كنیم.
تحریم‌ها و بیمه
همان گونه كه اشاره شد پیش از اینكه محدودیت‌های تحریم اعمال شود شركت‌های بیمه در جهت پوشش بیمه‌ای به صورت عام فعالیت می‌كردند و بیمه دریایی هم بخشی از فعالیت‌های آنها بود اما در خصوص اینكه عملیات بیمه دریایی به چه سبكی یا مدیریت چه شكلی باشد، هیچ كاری صورت نگرفته است. حتی بیمه‌گر‌های داخلی كه وارد بخش دریا شده‌اند بعضاً از طریق كارگزاران خارجی این كار را انجام داده و همین بیمه‌گر‌های داخلی دوباره پوشش اتکائی خود را از یك بیمه‌گر خارجی دریافت كرده‌اند بنابراین بیمه‌گران داخلی ورود كرده‌اند البته نه به این مفهوم كه ریسك را كاملاً
شناخته یا اینكه تخصصی به آن پرداخته باشند. در بازار بیمه ایران پس از موضوع ظرفیت یا توانگری مالی در تمامی ابعاد نكته مهم دیگر شناخت ریسك است.
هم اكنون كسانی كه می‌توانند در حوزه‌های فراساحل، كشتیرانی و بنادر تجزیه و تحلیل ریسك بیمه‌ای را انجام دهند محدود هستند. در زمینه شناسایی ریسك باید كار تخصصی زیادی انجام شده و افرادی را تربیت كرد كه از محیط دریا و فعالیت‌های فراساحل و ... كاملاً مطلع باشند.
فقدان كارشناس بیمه دریایی
در حال حاضر كارشناس كافی در زمینه بیمه‌های دریایی نداریم. خوشبختانه پس از تحریم فعالیت‌های بیمه‌ای شركت‌های كشتیرانی كه با همكاری بیمه‌گرها هم توام بود، باعث شد كشتیرانی‌ها در بخش مدیریت، ارزیابی و رسیدگی به خسارت وارد شوند كار رسیدگی به خسارات با كارشناسانی كه در دفاتر بیمه‌ای شركت‌های کشتیرانی فعالیت داشتند شروع شد اما آیا این افراد بیمه‌گر بودند؟ آیا از منظر یك بیمه‌گر می‌‌‌‌‌‌توانستند به مسائل دریا نگاه كنند؟
البته ابتدای كار مشكلاتی وجود داشت كه خوشبختانه این افراد توانستند خیلی سریع جایگاه خود را پیدا كنند و خواسته‌های مالكین كشتی را نه صددرصد اما تا حدی قابل قبول برآورده كنند. در این راستا باید با یك برنامه‌ریزی مدون جوانانی را كه مستعد هستند شناسایی و جذب كنیم و برای آنها برنامه‌ریزی آموزشی داشته باشیم. حتی می‌توان با ایجاد دوره‌های خارج از كشور كاری كرد كه این تخصص در كشور ایجاد شود تا در آینده شركت‌های كشتیرانی با مشكلات مشابه مواجه نشوند.
*مدیرعامل شركت كارگزاری بیمه كشتیرانی