◄ پروژه های همکاری حمل و نقلی، ترانزیتی و راه آهن با چین، روسیه و هند
دامنه همکاری در بخش حمل و نقل شامل ابعاد مختلف حمل و نقل درون شهری و برون شهری و به ویژه حمل و نقل بین المللی است و باید موضوعات همکاری مناسب را شناسایی و دنبال نمود.
امیر عبدالهیان وزیر امور خارجه در سخنان اخیر خود اشاره کرد که موافقتنامه های کلی مثل موافقتنامه ای که با چین امضا شده را با روسیه و هندوستان منعقد خواهیم کرد. بر این اساس این متن به بررسی موضوعات همکاری ها در حوزه بخش حمل ونقل و به ویژه حمل ونقل ریلی می پردازد.
موضوعات و پروژه‌های همکاری با کشورهای خارجی نظیر چین یا روسیه و هند در حوزه حمل و نقل، ترانزیت و راه آهن
دامنه همکاری در بخش حمل و نقل شامل ابعاد مختلف حمل و نقل درون شهری و برون شهری و به ویژه حمل و نقل بین المللی است و باید موضوعات همکاری مناسب را شناسایی و دنبال نمود. هر یک از موضوعات همکاری در راستای ارتقای توان و امکانات کشور تعریف و با رعایت اسناد و مقررات بالادستی سنجیده و پیگیری شوند:
1- ایجاد و گسترش شبکه های ترابری بین المللی:
شناخت کریدورهای ترابری بین‌المللی و طراحی مسیر مناسب در کشور و اولویت بندی کریدورهای ترابری بین‌المللی و ترانزیتی با توجه به شرایط فنی – اقتصادی امتداد مسیر در دیگر کشورها و شرایط سیاسی کشورها، مطالعاتی است که انتظار می رود در طرح جامع حمل و نقل به آن توجه گردد و از هزینه کردن در کریدورهای ضعیف یا غفلت از کریدورهای مهم اجتناب شود. ضمن اینکه باید برای هر پروژه، مطالعات امکان سنجی ویژه با بررسی ابعاد اقتصادی- جغرافیایی و سیاسی در مقیاس بین‌المللی (کشورهای مسیر کریدور) صورت گیرد.
ضمناً رونق دادن به حمل و نقل ترانزیتی به خصوص ترانزیت ریلی بیش از آنکه نیازمند احداث پروژه های جدید زیربنایی باشد، نیازمند آسیب شناسی فعالیت های قبلی، هماهنگی نهادهای داخلی و رفع بخشی نگری سازمان های متعدد ذیربط و وجود ستاد ویژه و تلاش مستمر برای هماهنگی، استفاده حداکثری از امکانات و زیربناهای موجود، استفاده از نگرش زنجیره تأمینی در امور حمل و نقل و لجستیک و هماهنگی‌های فشرده با سازمان های بین‌المللی ذیربط و کشورهای مختلف به ویژه همسایگان می‌باشد.
2- تأمین نیازهای خارجی در حوزه ساخت و بهره برداری راه و راه آهن:
در چارچوب کاهش وابستگی و افزایش تولید داخلی، حداکثر استفاده از توان داخلی اهمیت دارد که به معنای قطع ارتباط با خارج از کشور نیست. ارتباط و تعامل بین مجامع علمی و تخصصی نظیر دانشگاه‌ها و شرکت های مهندسین مشاور با مجامع تخصصی و شرکت های خارجی برای پیشرفت به روز جامعه تخصصی کشور و دستیابی به فن‌آوری ها نوین به ویژه در مباحث مدیریتی، برنامه ریزی و نرم افزارهای روز ضرورت دارد. توضیح آن که رشد و توسعه پایدار با بسته بودن سیستم داخلی فراهم نمی‌شود و پایداری اقتصاد (اقتصاد مقاومتی) نیز به معنای قطع ارتباط با خارج از کشور نبوده و پایداری در قبال تکانه ها و تحریم هاست.
امروزه در حوزه طرح های ساخت زیربناهای حمل و نقل کشور اعم از طرح‌ها و پروژه های راهسازی و ساخت راه آهن توان داخلی در امور طراحی، اجرا و تامین مصالح و تجهیزات به خودکفایی مطلوبی رسیده و اغلب این طرح ها بدون مهندسان مشاور خارجی طراحی و حتی پیچیده ترین طرح ها و پل‌ها وتونل ها (نظیر قطعه اول آزادراه تهران – شمال) بدون پیمانکاران خارجی اجرا می شوند. این وضعیت نتیجه یک حرکت پویا و مستمر در طول دوره بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی برای پیشرفت و توسعه کشور و از سویی بنا به فشار تحریم های خارجی بوده که با رشد علمی و صنعتی کشور، نیاز به شرکت های خارجی مرتفع یا به حداقل رسیده است در حالی که در سال های قبل از انقلاب تمام طرح های بزرگ راهسازی و راه‌آهن توسط شرکت های خارجی طراحی و نظارت می گردید و در اجرای پروژه های مختلف نیز شرکت های خارجی سهم عمده داشتند و تقریبا اغلب مصالح ساخت راه‌آهن (غیر از شن و ماسه، خاک و سیمان و سنگ) از خارج کشور فراهم می شد. اهم نیاز طرح های ساخت زیربناهای حمل و نقل کشور به خارج کشور که می‌توان در همکاری با دیگر کشورها مثل چین رفع این نیازها را دنبال نمود به شرح ذیل است:
الف- بخشی از تجهیزات علایم الکتریکی و مخابراتی طرح های توسعه راه آهن: معمولاً تأمین و نصب مجموعه کامل علایم الکتریکی و مخابراتی طرح های توسعه راه آهن به شرکت های توانمند داخلی سپرده می‌شود و این شرکت ها نیز با حداکثر استفاده از توان داخلی، معدودی از تجهیزات را از خارج فراهم می نمایند. همچنین در سیستم های علایم پیشرفته و فن‌آوری های نوین این حوزه نیاز به همکاری بین المللی می‌باشد. تجهیز خطوط ریلی کشور به تجهیزات نوین علائم و ارتباطات برای افزایش بهره وری خطوط و ناوگان ریلی مهم هستند.
ب - تأمین ماشین‌آلات راهسازی و ماشین آلات نصب روسازی و تعمیر و نگهداری مکانیزه خطوط اصولاً بر عهده شرکت‌های پیمانکاری می‌باشد (در وظایف مستقیم دستگاه های دولتی نیست). نقش حمایتی دولت برای تسهیل و تأمین نیازهای جامعه پیمانکاری اهمیت دارد و گرنه موجب افزایش قیمت انجام پروژه های زیربنایی می‌گردد.
ج- برخی مصالح و تجهیزات برقی کردن راه آهن.
د - تامین کشنده و برخی قطعات و تجهیزات لکوموتیو (یکی از مشکلات مهم فعلی راه آهن ایران کمبود لکوموتیو است که تأمین فوری لکوموتیو حتی به صورت اجاره ضرورت دارد و تولید داخلی آن نیز باید دنبال شود.)
هـ-تکنولوژی، تجهیزات و ماشین آلات برای تونل های طویل
و -برخی تجهیزات واگن های مسافری
3- ارتقای علم و فن‌آوری:
کشور ما در حوزه حمل و نقل و راه آهن از قله های دانش دور است و حتی در کاربرد علوم و دانش روز موجود در کشور و ترویج فن‌آوری ها عقب می باشد و بسیاری از پروژه ها یا خدمات به روش های سنتی طراحی یا اجرا یا مدیریت می شوند. تمرکز روی موضوعات فن‌آوری در صورت مدیریت صحیح پروژه های همکاری می تواند بسیار سودآور و باعث ارتقای بهره وری سیستم های موجود باشد. کشورهای چین و روسیه از این نظر مزیت نسبی مناسبی به ویژه در حوزه حمل و نقل ریلی دارند. برخی از موضوعاتی که در حوزه فن‌آوری های نوین باید دنبال شوند به شرح ذیل است:
الف- مصالح و فن‌آوری های نوین در احداث، نگهداری و بهره برداری راه ها و خطوط ریلی
ب- ارتقای ایمنی مسیرهای جاده ای و سیستم‌های حمل و نقل هوشمند جاده ای
ج - تحول در مدیریت سیستم های بهره برداری برای افزایش عملکرد و بهره وری راه آهن و مدیریت هوشمند راه ها.
د - فن‌آوری خطوط پرسرعت
هـ - ارتقای مقررات راه آهن برای ارتقای ایمنی و بهره‌وری خطوط و ناوگان.
بنابراین برنامه های گسترده برای همکاری علمی و تخصصی در حوزه حمل و نقل ضرورت دارد و نیازهای خارجی مذکور در بند 2 و 3 فوق و نظایر اینها باید بررسی و تأمین آنها در قالب پروژه های تولید مشترک یا خرید در فهرست موضوعات همکاری قرار گیرد و روش های لازم برای انتقال فن آوری حسب موضوع، اتخاذ و پیگیری گردد و فعال نمودن شرکت های دانش بنیان برای همکاری مشترک با شرکت‌های خارجی در این حوزه به صورت جدی سازماندهی گردد. شایان ذکر است دستیابی به دانش و تکنولوژی به سادگی و با عقد یک قرارداد خرید یا قرارداد پروژه عمرانی یا پژوهشی به دست نمی‌آید و نیازمند توجه به اصول مدیریت تکنولوژی است که معمولا به کار گرفته نمی‌شود.
4- ارتقای صنایع ناوگان ریلی:
ایران با داشتن هفت کارخانه واگن سازی، قدرتمندترین تولید کننده واگن در منطقه محسوب می شود. تقویت این توانمندی با سرمایه گذاری مشترک با کشورهای خارجی برای ارتقای توان فنی، افزایش ظرفیت تولید، تکمیل بومی سازی قطعات و لکوموتیوسازی در راستای تامین نیاز داخلی و صدور کالا به بازارهای منطقه ای و بین‌المللی مقدور و مفید است.
5- دوخطه و برقی سازی خطوط راه آهن:
دوخطه کردن محورهای پرترافیک و برقی کردن محورهای دوخطه یکی از نیازهای اساسی و مبرم راه آهن ایران برای ارتقای بهره وری و کاهش تنگنای نیروی کشش است که متاسفانه تاکنون بی‌نتیجه مانده است.
- برقی سازی خط آهن تهران مشهد: این محور از مهمترین خطوط ریلی کشور است که بیشترین مسافر ریلی ایران را دارد و همچنین مهمترین محور مواصلاتی ریلی کریدور شرق به غرب در ایران است و برقی کردن آن ضرورت و توجیه بالایی دارد.
- برقی کردن محور تهران -بندرعباس که مهمترین محور ترابری بین‌المللی ایران در کریدور شمال- جنوب است و نقش مهمی در ترابری داخلی نیز دارد.
- برقی کردن راه آهن تهران – تبریز – رازی : این محور مهم مسافری و ترانزیتی در شبکه ریلی است که بخش تهران – قزوین آن دوخطه شده و دوخطه کردن قزوین – زنجان نیز با پیشرفت بالا در دست اجراست و خط دوم زنجان – میانه نیز مصوب است که هنوز اجرا نشده و محدوده میانه – تبریز نیز دوخطه جدید با درصد پیشرفت بالا در دست اجراست.
6- صدور خدمات فنی و مهندسی:
با عنایت به توانمندی های بسیار بالای شرکت های ایرانی در طراحی و احداث زیربناهای حمل و نقل و تولید مصالح این پروژه ها در داخل، بستر مناسبی برای صدور خدمات فنی و مهندسی در این زمینه وجود دارد. اهتمام به صدور خدمات فنی و مهندسی تنها به خاطر سود اقتصادی آن نیست بلکه صدور خدمات فنی و مهندسی موجب رونق اقتصادی و رشد کیفی صنایع داخلی، افزایش اشتغال نیروهای متخصص، افزایش توان شرکت های ایرانی با حضور در صحنه رقابت های بین المللی، انتقال دانش فنی و همچنین تقویت روابط اقتصادی و سیاسی با دیگر کشورها می‌گردد.
7- پروژه های پیشنهادی توسعه راه آهن:
قبلا فهرستی از طرح های بخش حمل و نقل (برخی از طرح های مصوب پیوست قانون بودجه سنواتی)، شامل پروژه های ریلی از سوی وزارت راه تهیه و به وزارت امور خارجه عرضه شده که احتمالا یکی از ضمایم سند همکاری های راهبردی قرار گرفته است.
8- دیگر پروژه‌های بخش حمل و نقل:
موضوعات همکاری متنوعی در حوزه های بندری و دریانوردی و در امور فرودگاهی و هوانوردی برای همکاری کشور ایران و کشورهای خارجی با همکاری سازمان های ذیربط قابل تعریف است که برای توسعه دریا پایه کشور و برای تقویت صنایع هوایی و فرودگاه ها در چارچوب اقتصاد مقاومتی و پایداری کشور ضروری و توجیه اقتصادی بالا دارند به عنوان نمونه:
- تجهیز بنادر ایران در تراز بنادر روز جهان: بندر جدید و عظیم جاسک و بندر چابهار در جنوب و بنادر انزلی و امیرآباد در شمال کشور مهمترین بنادری هستند که می توانند مدنظر قرار گیرند و نقش مهمی در فعالیت کریدورهای شمال-جنوب و شرق-غرب خواهند داشت.
- همکاری متقابل در سرمایه گذاری در بنادر طرفین و خدمات امور دریانوردی بین دو کشور
- همکاری در تدارک و ساخت یا تأمین انواع کشتی های ترابری و خدماتی و تعمیرات ناوگان
- ایجاد شرکت های مشترک ترابری بین المللی
- سرمایه گذاری در اراضی اطراف بنادر و فرودگاه ها برای امور پشتیبانی یا صنایع جانبی و تولیدی با ارزش افزوده بالا.
- سرمایه گذاری در ساخت و توسعه زیربنایی فرودگاه ها یا تجهیزات و سامانه‌های فرودگاهی و هوانوردی
- سرمایه گذاری خارجی در توسعه زنجیره تأمین صنایع هوایی با همکاری شرکت های ایرانی
- ارتقای همکاری در امور بیمه ای، کنترل و بازرسی و اعتبارسنجی موسسات و ناوگان تجاری
- خدمات مشاوره در امور طرح های جامع بندری، دریایی یا توسعه فرودگاهی و مدیریت هوانوردی و صنایع مرتبط
- تبادل دانش و تجربیات و فن‌آوری و خدمات مشاوره در زمینه ارتقاء ایمنی مسیرهای ترانزیتی و سیستم های هوشمند جاده‌ای
- برگزاری دوره های آموزشی و اعطای بورسیه در مقطع دکتری در رشته های موردنظر طرفین و تبادل استاد و دانشجو
- انجام پروژه های تحقیقاتی مشترک در حوزه حمل و نقل (اعم از امور زیرساخت ها، بهره‌برداری، ایمنی، مقررات، لجستیک و ..)
* کارشناس حمل و نقل
هند بدلیل اتحادش با آمریکا از همکاری گسترده با ایران پرهیز خواهد کرد و صرفا تلاش می‌کند با وعده همکاری ایران را از چین و پاکستان دور کند.
ما با پاکستان همکاری انرژی نداریم ،
چین یک طرح داده بود که ما به بندر گوادر گاز صادر کنیم تا صنایع پتروشیمی در انجا ساخته شود ، خیلی ها گفتند ما چلاقیم گاز مجانی به پاکستان بدیم ! تا صنایع پتروشیمی انجا بزنند! همین را در کشور خودمان میزنیم اشتغال ایجاد بشود . هند امروز وابسته امریکاست .
اما هند رقابت های خودش را با چین دارد .
اما هند با چین سر منطقه سیکیم ، کشمیر اختلاف دارند در جنگ شکست خورده است ، همچنین چین هند متهم کرده جدایی طلبان تبتی در کشورش پناه داده است ، چین در سریلانکا حضور قدرتمند دارد ،
هند اگر منفعلانه عمل کند در اینده در مقابل قدرت چین تجزیه خواهد شد ، امتیاز هند نسبت به چین جمعیت جوانترش هست جمعیت چین تا سال ۲۰۴۰ پیر میشوند مانند ژاپن دهه ۹۰ میلادی که زمانی با امریکا تنه میزد اما بعد پیری جمعیتش حتی با کره جنوبی هم توان رقابت ندارد .
اینجا قضیه امریکا نیست ، هند اگر اینده ای برای خودش میخواد خودبخود باید وارد رقابت بشه ، چین متین امروز نگاه نکنید ،
امریکا از سال ۱۸۵۰ تا ۱۹۰۰ که قدرت اقتصادی برتر جهان بود تقریبا یک انزوای جهانی خودخواسته داشت با این که ابر قدرت بود نهایت درگیریش فیلپین و با اسپانیا بود اما همین کشور بعد از دو جنگ جهانی دوم حضورش جهانی شد . چین هم برنامه چشم انداز حزب کمونیست و برنامه نوسازی هسته ای میبینیم حتی از لحاظ نظامی روسیه درحال کنار زدن هست .
رشد اقتصادی هند و طبقه روبه رشد متوسط بزرگ این کشور ، مطمئنا از بازارهای موفق اینده هست . ما باید روی این بازارهای شبه قاره هند و شرق اسیا(چین و..) برنامه ریزی بکنیم ،
ما امتیازات زیادی در هند داریم که انها را فعال نکردیم . نوع سیاست و استراتژی کشورمان دست ما را بسته است.
راه آهن شلمچه قول ۳ساله روحانی
پل خلیج فارس
راه اهن مشهد _گرگان _آستارا
راه اهن برقی مشهد_تهران
تاریخ اجرامشخص کنند
همکاری بادانشگاه هابایدمدنطرقرارگیردبالاخره دانشگاه بایدتحقیقات موردنیازکشورتحقق بخشد