◄ انجمن ریلی در مسیر هم افزایی و مطالبه گری عمل خواهد کرد

در آرایش اخیر اعضای هیات مدیره انجمن صنفی شرکت های حمل و نقل ریلی تغییراتی صورت گرفته که این تغییرات، گمانه زنی درباره ایجاد دگرگونی در سیاست­گذاری­ های این انجمن را پررنگ تر کرده است. به همین دلیل گفت وگویی با رئیس انجمن ریلی انجام شده بود که با تاخیر در  ادامه خواهد آمد.

جناب آقای مهندس بابک احمدی، آیا تغییرات تازه در انتخاب هیات مدیره و مدیران جدید انجمن، از تغییر چشم اندازها و برنامه های انجمن خبر می دهد؟

تغییرات اتفاق افتاده، چشم انداز تازه ای را نوید می دهد و صد البته این تغییر باید در جهت بهبود، رشد و توسعه اتفاق بیفتد. اگر نخواهیم مسیر تعالی را طی کنیم، نباید به دنبال تغییر باشیم. مقابل این قضیه، ثبات و عدم تغییر است که فی النفسه موضوع بدی نیست اما رکود همیشه اگر مانع رشد نشود، موجب توقف توسعه و کاهش شتاب رشد خواهد شد؛ بنابراین، هنگامی که حرف ها و ایده های جدید مطرح می شود، سرعت مان در مسیر رشد بیشتر یا شناخت مان عمیق تر خواهد شد.با توجه به تاکیدی که در هیئت مدیره شد (تاکیدی بر شرکت های باری، مسافری و لکوموتیو) و با توجه به حضور افراد مجرب، امید می رود که دستاوردهای خوبی را در تعامل با دستگاه های حاکمیتی برای دوره جدید انجمن به ارمغان بیاوریم.

2 - روند کار و اقدامات انجمن را چگونه ارزیابی میکنید؟

انجمن باید در مسیر هم افزایی حرکت کند. در حوزه مطالبه گری باید قوی تر عمل کرده و نقش پررنگ تر خود را ایفا کند. بالاخره همواره در تمامی سیستم های دولتی و حاکمیتی، مقاومتی در زمینه حفظ قدرت و اختیارات وجود دارد. انجمن های صنفی در زمینه انتقال این اختیارات از دستگاه های دولتی به انجمن های تخصصی و صنفی مطالبه گری می کنند. البته مجموعه صنفی نیز باید ظرفیت دریافت این اختیارات را در خود ایجاد کند. صرف مطالبه گری در زمینه اختیارات کفایت نمی کند. این ظرفیتی که در انجمن های صنفی برای دریافت این اختیارات باید به وجود بیاید، حیطه وسیعی را دربرمی گیرد و شامل ظرفیت ّهای مدیریتی، تخصصی و اجرایی، ممانعت از ایجاد رانت و ویژه پرداختن به گروه های خاص را دربردارد. یعنی انجمن صنفی باید به نوعی عمل کند که شمولیت داشته باشد و حس عدالت رفتاری در صنف شکل بگیرد؛ بنابراین، به نظر من با افزایش همراهی صنف و تعامل منطقی و حرفه ای با مجموعه های حاکمیتی از جمله راه آهن جمهوری اسلامی، وزارت اقتصاد، وزارت راه و شهرسازی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، مجلس شورای اسلامی و تمام دست اندرکاران در حوزه های اجرایی می توان نقطه نظرات صنف را به گوش مسئولان تصمیم گیر برسانیم. از سوی دیگر، با ایجاد ظرفیت های اختیارات اجرایی بتوانیم بخش را توسعه داده و در توسعه حمل و نقل ریلی برای بخش خصوصی و بخش دولتی فراخ بال ایجاد کنیم.

3 - برنامه های آتی انجمن در جهت رشد تعامل اثربخش دولت و بخش خصوصی، شامل چه مواردی هستند؟

ما با افزایش ظرفیت های تخصصی، حرفه ای و اجرایی در انجمن می توانیم اختیارات بیشتری را جذب انجمن صنفی کنیم و مشابه بسیاری از انجمن های صنفی دیگری که در کشور وجود دارد، پرتوان و موثر، همراه صنعت ریلی کشور باشیم.

4 - روند رشد راه آهن، بویژه در زمینه داخلی سازی ساخت ادوات و توسعه خطوط و ناوگان در چند سال اخیر را چگونه ارزیابی میکنید و آیا تحریم ها در رشد یا عدم رشد صنعت ریلی نقش کوچک یا بزرگی ایفا کرده اند؟

قطعا تحریم ها بر کیفیت رشد حمل و نقل ریلی و به تبع آن، صنایع پشتیبان اثرگذار بوده است. در طی سال های گذشته، در حوزه ترانزیت چه در حمل و نقل ریلی و چه در حمل و نقل جاده ای به شدت افت داشتیم. این افت ظرفیت ها و افت درآمد، ناشی از شرایط تحریم است. اگر بگوییم تحریم ها هیچ اثری نداشته اند، حرفی ساده انگارانه است. اگر سوال شما این است که آیا تحریم ها فوایدی داشته؟ بله. به هر سو، هنگامی که منابع و ظرفیت ها کم می شود، بالاجبار از ظرفیت های موجود استفاده بیشتر و مناسب تری می کنیم و بهره وری نیز افزایش پیدا خواهد کرد اما هنگامی که ما با اعتقادی در این مسیر پا می گذاریم، باید هزینه ّهای آن را پرداخت کنیم و به نظر من این محدودیت ها، مشکلات و تنگناها، هزینه های مسیری است که در آن حرکت می کنیم؛ بنابراین، قطعا تحریم ها در رشد آهسته تر حمل و نقل ریلی کشور تاثیرگذار بوده است اما معنایش این نیست که ما نمی توانیم با تدابیری حتی در شرایط محدود فعلی در این مسیر با سرعت بیشتری گام برداشته و صنعت حل و نقل ریلی را توسعه دهیم. در شرایط فعلی نیز امکان توسعه با سرعت بالا وجود دارد.

5 - زمزمه هایی از آغاز دوباره همکاری های خارجی در صنایع مختلف به گوش می رسد، آیا بطورکلی در صنعت ریلی و در حوزه اقدامات انجمن، اتفاق تازه ای رخ داده و یا (رخ خواهد داد)؟

من علی رغم تنگناهای موجود بسیار به آینده خوش بینم و آینده صنعت، سرویس و حمل و نقل کشور را بسیار مثبت ارزیابی می کنم. یقین دارم که در آینده و در مسیر توسعه کشور، از رفتن به سراغ توسعه حمل و نقل ریلی، گریزی نداریم.با اقصاد یارانه محور نمی توان ادامه داد. این واقعیت است! یکی از بهترین روش هایی که در این مسیر می تواند به اقتصاد کشور در جهت جلوگیری از هدررفت منابع کمک کند، حمل و نقل ریلی است؛ بنابراین، اگر ما در صدد تدوین یک اقتصاد منطقی، متعادل و همه جانبه نگر باشیم، راهی جز توسعه حمل و نقل ریلی نداریم. اگر حمل و نقل بیشتر اتفاق بیفتد، یقینا صنایع پشتیبان و خدمات وابسته نیز توسعه پیدا خواهد کرد.

ما نمی توانیم در یک دهکده و در مرزهای بسته داخلی کار کنیم. باز شدن مرزها و افزایش تبادلات خارجی از چند منظر قابل بررسی است. باید بپذیریم که تعداد رقبا در بازار بیشتر می شود اما به شرطی که همزمان زمینه رقابت را نیز فراهم کنیم، نه این که برای رقبای مان تسهیلاتی در نظر بگیریم که برای بازیگران داخلی این صنعت قائل نیستیم. باید با نگاهی منصفانه به این موضوع نگاه کرد. بنده به اصل رقابت اعتقاد دارم و احساس می کنم اگر این اتفاق بیفتد، هم صنایع داخلی و هم حمل و نقل ریلی با تمام معایت و مزایایش به صورت خاص در کشور توسعه پیدا خواهد کرد؛ بنابراین، با حضور رقبای خارجی، ظرفیت های توسعه ما افزایش پیدا خواهد کرد اما در کنار این حضور باید حمایت های کافی و لازمی را که سیستم های اقتصادی پشتیبان شرکت های خارجی در حوزه های بین الملل از آن کشور کسب درآمد می کنند، به همان تناسب ما نیز از بازیگران داخلی حمایت های لازم را بکنیم. اگر بنا بر این باشد که یک سرباز مجهز با ما روبه رو شود، ما نیز باید ظرفیت های تجهیز شدن را داشته باشیم که در زمینه های بازی خارج از ایران بتوانیم به ایفای نقش بپردازیم؛ بنابراین، اگر کار با تدبیر و پیش بینی آغاز شود، قطعا مفید خواهد بود.

6 - به عنوان یکی از اعضای تصمیم ساز در خانواده بزرگ صنعت ریلی کشور، آینده آن را چگونه ارزیابی می کنید؟

شیوع کرونا در کشور یک تاثیر عام و یک تاثیر خاص در حوزه ریلی دارد. تاثیر عام آن به این صورت بود که خصوصا در اوایل سال گذشته، تمام کسب و کارها را با شوک مواجه کرد و به تدریج همگی خود را ا شرایط وفق دادند اما حوزه بسیار متاثر از این موضوع، حوزه گردشگری است. این حوزه به دلیل کاهش تقاضای سفر بسیار متضرر شد. یکی از بخش های حوزه گردشکری، حمل و نقل مسافر است. بخش حمل و نقل ریلی کشور نیز به تبع از این موضوع بسیار متاثر و زیان های سنگینی را متحمل شد و هنوز نیز با آن درگیر است. هنوز تب کرونا نخوابیده است و فشارها وجود دارد. هر چند، تدبیر حداقلی (نه رضایت بخش) بخشی از این فشارها را کم کرده است اما موضوع مهم تر در حوزه حمل و نقل ریلی مسافر، این است که دولت باید یک بار هم که شده تکلیف خود را با حوزه حمل و نقل ریلی کشور مشخص کند. این که ما موضوع را بخش خصوصی واگذار کنیم، از آن بخواهیم که این بخش را توسعه دهد و همگی متضرر شدن بخش خصوصی را بپذیریم، دوری باطل و داستانی طنز است. از طرفی از سرمایه گذار می خواهیم که در این حوزه سرمایه گذاری کند و از طرف دیگر به او می گوییم اگر وارد حوزه حمل و نقل ریلی شود، ضرر خواهد کرد و نباید از این ضرر ناراحت باشی! این یک تراژدی غمناک است. معنی اش نیز تعطیلی به مرور زمان حمل و نقل ریلی کشور است. یا دولت خودش باید به میدان بیاید و یک حمل و نقل ریلی مسافری سوبسیدی را راه اندازی کند یا بپذیرد که از چارچوب های بخشنامه ای و دستورالعملی یک جانبه خارج شود. البته تمام این موارد منوط به عادی بودن شرایط کشور است و نه شرایط خاص و ویژه کرونا. همان گونه که اکثر کشورها به کمک صنایع کشور ود آمدند، ما نیز گریزی جز استفاده از ذخایر کشور در این مسیر نداریم. ما در اسرع وقت و با کمک کلیه فعالان حوزه حمل و نقل ریلی مسافر، باید پکیجی را در جهت حل مصائب حمل و نقل ریلی کشور آماده کرده و به مجموعه دستگاه های کشور ارائه دهیم. طی سال های گذشته، چه میزان توسعه در حوزه حمل و نقل ریلی اتفاق افتاد؟ چه تعداد واگن مسافری اضافه شده است؟ آیا از زمان واگذاری شرکت رجا تاکنون اتفاقی عجیب در حوزه حمل و نقل ریلی مسافری افتاده است یا خیر؟ بنابراین، به نظر من باید تصمیمی جدی در حوزه حمل و نقل ریلی مسافری گرفته شود.

7- اساسا انجمن میزان کمک مالی یا تعمال تخفیف ها و تعدیل تعرفه ها و... به شرکتها را کافی میداند و وضعیت شرکت ها به چه صورت است؟

مامویت اصلی حمل و نقل ریلی که متولی اصلی آن، راه آهن جمهوری اسلامی ایران است و در حوزه درون شهری و وزارت کشور هستند، افزایش ظرفیت حمل و نقل ریلی و به تبع آن، افزایش واحد حمل و افزایش بهره وری این صنعت خواهد بود.

بنابراین هنگامی که در این صنعت افزایش بهره وری ایجاد کنیم، برای سرمایه گذاران جذابیت ایجاد می شود و بازه اقتصادی مناسب تری در این صنعت ایجاد خواهد شد و به تبع حضور سرمایه گذاران بیشتر و توسعه حمل و نقل ریلی، واحدهای پشتیبان از جمله صنایع تولیدی حوزه حمل و نقل ریلی چه در تولید انواع ناوگان، زیرساخت ، خطوط و ... توسعه پیدا خواهد کرد؛ بنابراین، اگر ما هدف را گم نکنیم و تمرکزمان را بر افزایش توسعه حمل و نقل ریلی و ظرفیت های آن باشد، قائدتا صنایع داخلی نیز توسعه پیدا خواهد کرد.

اگر سوال شما این باشد که در این حوزه به عنوان یک کارشناس رضایت دارم؟ پاسخم خیر است اما به این معنا نیست که در صورت عدم حصول این رضایت و عدم داخلی سازی به میزان لازم، برای شرکت های حمل و نقل ریلی اعمال محدودیت کرده و صنعت را توسعه دهیم. این روش، حرفه ای و مناسب نخواهد بود. ما باید به دنبال بهبود اقتصاد حمل و نقل ریلی باشیم تا سرمایه گذاران جدید جذب این صنعت شوند. در شرایط کنونی که نه سیاست دولت در توسعه حمل و نقل بر سرمایه گذاری است و نه بضائتی برای حضور دارد، باید سرمایه گذار را با اقتصادی کردن جذب کنیم. با سوبسید و یارانه نمی شود آن را اقتصادی کرد. اقتصادی کردن یک صنعت با افزایش بهره وری اتفاق می افتد. افزایش بهره وری نیز زمانی اتفاق می افتد که بتوانیم از منابع موجود، یک و نیم تا دو برابر بیشتر بهره وری کنیم. در واحد سرمایه گذاری مشخص، اگر حجم اوپریشن، دو برابر شود، بهره وری اقتصاد سرمایه بالا رفته و جذابیتی برای ورود سرمایه گذاران جدید ایجاد می کند. سرمایه گذاران جدید متقاضی خرید واگن، لکوموتیو، توسعه خطوط و ... خواهند بود. هنگامی که تیراژ تقاضا بالا رود، سرمایه گذاری برای ساخت و تولید ادوات و زیرمجموعه ها نیز افزایش پیدا خواهد کرد و تولید ایران اقتصادی می شود. بسیاری از محصولاتی که در ایران تولید نمی شود، به دلیل عدم تامین ملاحظات قاعده منطقی صرف به مقیاس است.

اما برداشت من از این کمک، یارانه است. من حقیقتا به اداره یارانه ای اقتصاد کشور باور ندارم. بحث این است که در کشور، حدود کمتر از ۱۴٪ حمل و نقل باری و حدود ۱۰٪ حمل و نقل مسافری کشور با ریل انجام می شود. سهم کمی است و باید افزایش پیدا کند اما چگونه؟ یارانه ای در بخش حمل و نقل توزیع می شود که به شکلی کاملا نابرابر و ناعادلانه در بخش جاده ای توزیع می شود. اگر قرار بر توزیع یارانه ها در بخش جاده ای باشد، این اتفاق باید در بخش ریلی نیز بیفتد.چرا در بخش ریلی آن سهم در یارانه به طور متوازن برداشت نشود؟ مادامی که یارانه در بخش جاده ای توزیع می شود، باید در حوزه حمل و نقل ریلی نیز این یارانه پرداخت شود. اگر کسری وجود دارد نیز باید به همان میزان که به بخش ریلی داده می شود به بخش جاده ای داده شود. یا منابع وجود دارد یا ندارد.  ما باید از این گره کوری که سال ها است در مورد آن صحبت می شود اما تصمیمی گرفته نمی شود، خارج شویم؛ بنابراین، به نظر من می رسد که حمل و نقل زمینی در کشور را باید به صورت مسیری جامع ببینیم و اگر به باور مزایای اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی بودن حمل و نقل ریلی داریم، باید تبلور مزیت هایی که شعار آن را می دهیم، در سیاست گذاری ها مشاهده شود. اگر بخواهم خلاصه کنم، مادامی که یارانه در سیستم حمل و نقل توزیع می شود، باید متوازن باشد تا بتوانیم سرمایه گذاران بیشتری را به این حوزه جذب کنیم.

8 - شرکت ها از کمبود لکوموتیو و خلل و وقفه ای که در لجستیک انداخته، شکایت دارند، در این مورد و درباره تولید سرعت لکوموتیو در کشور چه نظری دارید؟

امروز تمام لکوموتیوهای مسافری کشور و حدود ۷۰درصد لکوموتیوهای باری کشور و تمام لکوموتیوهای مانوری در اختیار دولت است. دولت اکنون بی پول شده است و به همین دلیل هزینه کافی برای آماده به کاری و ناوگانش پرداخت نمی کند. یا باید دولت روش خود را در نگهداری از لکوموتیو تغییر دهد یا منابع خاص و پایداری را برای نگهداری از لکوموتیوها پیش بینی کند. لکوموتیو یک موجود زنده است و برای زنده ماندن به پول، خدمات، نگهداری، قطعه یدکی و ... نیاز دارد؛ بنابراین، اگر شما به مالک لکوموتیوها نگاه کنید، به پاسخ سوالتان می رسید. این سوال را باید از مالک اصلی لکوموتیو در کشور یعنی راه آهن جمهوری اسلامی ایران پرسید که البته آن ها نیز مشکلاتی دارند اما به نظر من پاسخ این سوال را در انجمن صنفی نمی تواتید پیدا کنید. البته اگر دولت در جهت توسعه کشنده های ریلی با اقتصادی کردن این بخش از حمل و نقل ریلی حرکت و در حوزه کشنده های ریلی سرمایه گذاری کند، قاعدتا بخش خصوصی استقبال بیشتری خواهد کرد اما اکنون چالش هایی جدی میان مالکان لکوموتیو و راه آهن جمهوری اسلامی در جهت وصول مطالبات شان وجود دارد و این چالش ها موجب می شود نتواند خوب در آن درصدی که بخش خصوصی بر آن تملک دارد،  ایفای نقش کند. اگر راه آهن استانی برای پرداخت مطالبات شرکت های مالک لکوموتیو به موقع اقدام کند، قطعا شرایط متفاوت خواهد بود، آماده به کاری لکوموتیورانی بخش خصوصی نیز افزایش پیدا خواهد کرد و وضعیت کشنده های ناوگان راه آهن جمهوری اسلامی بهبود پیدا خواهد کرد. در شرایط حساس امروز، اگر شرایط لکوموتیوهای بخش خصوصی از بخش دولتی بهتر نباشد، بدتر نیست.