◄ کمبود دیزل گرم بزرگترین مشکل شرکت های ریلی مسافری
سیدجواد ساداتی عضو علی البدل هیات مدیره انجمن و مدیرعامل ریل ترابر سبا بیان کرد: شاه بیت مشکلات و چالش های بخش مسافری ریلی در حال حاضر، کمبود دیزل گرم است.
این روزها شرکت های ریلی مسافری در حالی خدمات خود را به مسافران ارائه می کنند که حدود 70 دستگاه دیزل زیمنس در اختیار دارند و حدود 30 دستگاه دیزل نیز از بخش باری به ناوگان مسافری ملحق شده است که با استفاده از مبدل، ماموریت کشش واگن های مسافری را انجام می دهند.
به گزارش خبرنگار تین نیوز، سید جواد ساداتی با بیان این مطلب افزود: می دانیم که از سال ها قبل، عملیات اورهال دیزل های زیمنس در زمان بندی اصولی و بر اساس کیلومتراژ مشخص انجام نشده و کار به جایی رسید که 70 الی 80 دیزل متوقف شده اند و از آنها به عنوان ذخیره قطعات برای اورهال دیزل های در حال سیر استفاده می شود.
در این شرایط، دیزل هایی در سیستم کار می کنند که دو بار از زمان اورهال آنها گذشته است و طبعا خرابی و توقف های گاه و بیگاه این دیزل ها بسیار بالا است.
این معضل، با تغییر پیمانکار تعمیرات دیزل های زینمس، نمود و بروز بیشتری پیدا کرد چرا که پیمانکار قبلی(مپنا) از شبکه تامین قطعات و قدرت مالی و نقدینگی بالاتری نسبت به پیمانکار فعلی برخوردار بود. معضل مذکور را نمی توان یکسره به سوء مدیریت راه آهن در دوره اخیر نسبت داد و باید از دوره های قبل که دیزل ها نو بود برای روزهایی که دیزل ها دچار فرسودگی می شود تمهیدی اندیشیده می شد که متاسفانه تدابیری در این موضوع وجود نداشت.
پیامدهای منفی حذف دیزل ها برای شرکت های مسافری ریلی
وی با بیان این که کمبود دیزل گرم موجب حذف برخی قطارها از چرخه سیر شده است، در مورد پیامدهای این موضوع اظهار کرد: راه آهن درصدی(مثلا 20 درصد) از قطارهای همه شرکت ها را به دلیل کمبود دیزل با تشخیص خود و بدون درنظر گرفتن نظر شرکت ها، حذف می کند. اولین تبعات این موضوع، حذف تعدادی از قطارهای(مسیرهای) اقتصادی ولی غیرسیاسی است.
توضیح این که قطارهای سیاسی که توسط نمایندگان مجلس و مسئولان دولتی مورد پیگیری قرار می گیرد برای راه آهن مهم است و به این قطارها دیزل تخصیص داده می شود هرچند این قطارها برای شرکت های مسافری ریلی به صرفه نباشد. از سوی دیگر به قطارهایی که از نظر سیاسیون اهمیتی ندارد اما از نقطه نظر اقتصادی برای شرکت ها به صرفه است، دیزلی تخصیص داده نمی شود و این قطارها با نبود دیزل، حذف می شوند.
بازگشت به معضل بازار سیاه بلیت
ساداتی خاطرنشان کرد: به این ترتیب شرکت ها با مشکل مازاد نیروی انسانی در برخی روزها مواجه می شوند که نمی توان برای آن کاری کرد و هزینه های سربار نیروی انسانی ما افزایش می یابد. از سوی دیگر زیان(عدم النفع) به بار آمده برای برخی شرکت از این موضوع، ماهانه 5 تا 10 میلیارد تومان و گاهی بیشتر است. ضمنا ما شرکت های ریلی مسافری از راه آهن هیچ افق و برنامه ای که نشان دهد کی و چگونه این مشکل حل می شود، نداریم.
علاوه براین، اکنون ما در سیستم فروش بلیت با معضل بازار سیاه و فروش بلیت خارج از شبکه رسمی با قیمت های گران تر از نرخ مصوب مواجه هستیم درحالی که مدتها بود چنین مشکلی نداشتیم. معضل دیگری که کمبود دیزل برای شرکت ها ایجاد کرده این که راه آهن برای جبران کمبود عرضه بلیت نسبت به تقاضا، یکی از2 واگن سهمیه شرکت ها را حذف کرده و با این کار عملا امکان فروش چارتری بلیت به آژانس های مسافرتی را ازبین برده است. در نتیجه آژانس ها دیگر نمی توانند تور با حمل و نقل ریلی تعریف کنند و چرخه اقتصادی بخش گردشگری ریلی نیز متوقف شده است.
افزایش سه برابری هزینه لکوموتیو برای شرکت های مسافری
مدیرعامل ریل ترابر سبا معضل بزرگ دیگر بخش مسافری را افزایش غیرعادی تعرفه نیروی کشش برای شرکت های ریلی برشمرد و بیان کرد: هیات مدیره راه آهن در جلسه ای مقرر کرده است که تعرفه دیزل برای شرکت های مسافری 300 درصد افزایش یابد. این مصوبه از سال 1402 اجرایی شده و با این که راه آهن فعلا این پول را مطالبه نکرده و شرکت ها همان هزینه قبل از مصوبه را پرداخت می کنند ولی راه آهن در حساب های خود شرکت ها را به اندازه مصوبه ای که گذرانده، بدهکار می کند و جزو مطالبات راه آهن قلمداد کرده است. توجیه راه آهن این است که هزینه تعمیر و نگهداری لکوموتیو به شدت افزایش داشته ولی این موضوع را ندیده می گیرد که تعرفه بلیت فقط 30 درصد افزایش پیدا کرده و نه 300 درصد!
وی همچنین با انتقاد از نبود هیچ گونه همراهی و افق روشن برای سرمایه گذاری در بخش مسافری ریلی، افزود: شرکت ریل ترابر سبا سرمایه گذاری قابل توجهی(حدود یک همت) در این صنعت انجام داد و چهل واگن به شرکت واگن پارس سفارش داد ولی نتوانستیم برای شانزده واگنی که تاکنون تحویل ما شده، یک مسیر مناسب و به صرفه از راه آهن دریافت کنیم که این سرمایه گذاری را توجیه پذیر کند. به تمام چالش ها این را هم باید افزود که راه آهن امسال اصرار بر اجرای دستورالعمل نوسازی واگن های بالای 30 سال دارد و این در حالی است نه زیرساخت لازم برای این کار وجود دارد و نه شرکت ها شرایط مالی لازم برای خروج واگن های بالای 30 سال را دارند.
مشکلات صنعت ریلی مسافری فراتر از کمبود دیزل است. یک بررسی جامعتر نشان میدهد که این صنعت با چالشهای زیر نیز دست و پنجه نرم میکند:
• فرایند تصمیمگیری متمرکز و کند: بسیاری از تصمیمگیریها در سطح کلان و بدون در نظر گرفتن نظرات و نیازهای شرکتهای ریلی خصوصی اتخاذ میشود.
• عدم شفافیت در تخصیص منابع: نحوه تخصیص منابع مالی و دیزل به شرکتهای مختلف به صورت شفاف اعلام نمیشود و این امر باعث ایجاد نارضایتی و بیاعتمادی میشود.
• نبود یکپارچگی در سیستم حملونقل: هماهنگی کافی بین بخشهای مختلف حملونقل (ریلی، جادهای، هوایی) وجود ندارد و این امر منجر به رقابت ناسالم و کاهش سهم ریلی از بازار حملونقل مسافر میشود.
• کمبود نیروی انسانی متخصص: صنعت ریلی با کمبود نیروی انسانی متخصص در زمینههای مختلف از جمله مهندسی، مدیریت و نگهداری تجهیزات مواجه است.
• عدم توجه کافی به تحقیق و توسعه: سرمایهگذاری کافی در زمینه تحقیق و توسعه فناوریهای جدید در صنعت ریلی صورت نمیگیرد.
راهکارهای جامعتر:
1. تغییر ساختار مدیریتی:
ایجاد یک نهاد تنظیمگر مستقل: ایجاد یک نهاد مستقل برای تنظیم مقررات صنعت ریلی و نظارت بر اجرای آنها.
o محول کردن برخی اختیارات به بخش خصوصی: واگذاری برخی از فعالیتها مانند تعمیر و نگهداری ناوگان به بخش خصوصی برای افزایش بهرهوری.
o ایجاد شورای مشورتی با حضور نمایندگان بخش خصوصی: ایجاد شورای مشورتی برای تصمیمگیری در مورد مسائل مهم صنعت ریلی با حضور نمایندگان بخش خصوصی و دولتی.
2. توسعه زیرساختها:
o سرمایهگذاری در توسعه خطوط ریلی جدید و بهسازی خطوط موجود: افزایش ظرفیت شبکه ریلی و کاهش زمان سفر.
o توسعه ایستگاهها و تأسیسات جانبی: بهبود کیفیت خدمات ارائه شده به مسافران.
o توسعه حملونقل ریلی شهری و حومهای: کاهش بار ترافیک شهری و آلودگی هوا.
3. نوسازی ناوگان:
o تدوین برنامهای جامع برای نوسازی ناوگان با اولویتبندی و زمانبندی مشخص: شامل نوسازی دیزلها، واگنها و سیستمهای سیگنالینگ.
o حمایت از تولید داخلی تجهیزات ریلی: توسعه صنعت قطعهسازی داخلی و کاهش وابستگی به واردات.
4. توسعه منابع انسانی:
o ایجاد مراکز آموزش تخصصی: تربیت نیروی انسانی متخصص و ماهر در زمینههای مختلف صنعت ریلی.
o برگزاری دورههای آموزشی مستمر: ارتقای دانش و مهارت کارکنان موجود.
o جذب نیروهای جوان و خلاق: جذب نیروهای جوان و خلاق برای ایجاد تحول در صنعت ریلی.
5. ترویج فرهنگ ایمنی:
o ایجاد یک فرهنگ ایمنی قوی در سازمان: آموزش ایمنی به تمام کارکنان و تاکید بر اهمیت ایمنی در تمام مراحل عملیات ریلی.
o استفاده از فناوریهای نوین برای افزایش ایمنی: استفاده از سیستمهای نظارت تصویری، حسگرها و سایر فناوریها برای افزایش ایمنی.
6. توسعه حملونقل ترکیبی:
o تسهیل حملونقل ترکیبی: ایجاد زیرساختهای لازم برای حملونقل ترکیبی و کاهش هزینههای حمل و نقل.
o ترویج حملونقل ترکیبی در بین صنایع و تجار: تشویق صنایع و تجار به استفاده از حملونقل ترکیبی.
7. توسعه گردشگری ریلی:
o ایجاد قطارهای توریستی: توسعه قطارهای توریستی با امکانات رفاهی بالا.
o توسعه زیرساختهای گردشگری در ایستگاههای راه آهن: ایجاد امکانات اقامتی، تفریحی و خرید در ایستگاههای راه آهن.
8. حمایت از تحقیق و توسعه:
o ایجاد مراکز تحقیقاتی تخصصی: حمایت از تحقیقات در زمینههای مختلف صنعت ریلی.
o تخصیص بودجه کافی برای تحقیق و توسعه: تشویق شرکتهای دانشبنیان و دانشگاهها به مشارکت در پروژههای تحقیقاتی.
ملاحظات مهم:
• شراکت بخش خصوصی و دولتی: برای موفقیت در توسعه صنعت ریلی، همکاری تنگاتنگ بخش خصوصی و دولتی ضروری است.
• استفاده از فناوریهای نوین: استفاده از فناوریهای نوین مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و بلاکچین میتواند به بهبود عملکرد صنعت ریلی کمک کند.
• توجه به مسائل زیستمحیطی: توسعه صنعت ریلی باید با حفظ محیط زیست صورت گیرد.