◄ نیازهای لجستیکی روسیه چگونه بر طرف می شود؟

روسیه بعد از حمله به اوکراین به فکر مسیرهای جایگزین تجارت با اروپاست. به نظر می رسد روس ها امید چندانی به کریدور شمال جنوب ایران ندارند. 

به گزارش تین نیوز، دو سال و نیم از حمله غیر منتظره روسیه به اوکراین می گذرد و مسکو همچنان هیچ گونه ارتباط سیاسی، تجاری و اقتصادی و حتی ورزشی با غرب ندارد. از فردای حمله نظامی روسیه به اوکراین، تمامی راه های دسترسی این کشور به اروپا مسدود شد و مسکو شدیدترین تحریم های غرب را پس از فروپاشی اتحاد جماهیر‌ شوروی تجربه کرد. تمامی خطوط حمل و نقل روسیه به اتحادیه اروپا مسدود و در نتیجه بزرگ‌ ترین کلانشهر اروپا یا همان مسکو در بایکوت کامل اقتصادی قرار گرفت. قطعا می دانیم که سران روسیه پیش بینی این قبیل واکنش ها را از سمت مقامات غربی داشتند، اما سوال اینجاست که چه مسیرهای جایگزین برای رفع نیازهای لجستیکی و ترانزیتی خود در نظر گرفته بودند؟ اکنون بیش از دو سال از جنگ روسیه و اوکراین می گذرد و روسیه به انحاء مختلف سعی دارد تا مسیرهای جدید ترانزیتی را برای خود بگشاید تا بتواند همچنان در کورس اقتصادی با قدرت های جهان بافی بماند.

نقش امارات در دور زدن تحریم ها 

در طول دو‌ سال اخیر روابط بین روسیه و امارات به شکل قابل ملاحظه ای افزایش یافته است، به نحوی که مسکو در قبال بیانیه های التهاب آفرین حکام عرب منطقه در قبال جزایر سه گانه ایرانی خلیج فارس موضع غیر منطقی را پیش گرفته که منجر به احضار کاردار سفارت این کشور در تهران شده است. شواهد نشان می دهد که سران کرملین حساب ویژه ای را روی بازار پر رونق دبی باز کرده اند تا بتوانند ضمن دور زدن تحریم های غرب، دسترسی قابل اطمینانی به آب های گرم داشته باشند. لازم به ذکر است که امارات متحده عربی ضمن بهره گیری از امکانات لجستیکی مطلوب امکان ارتباط مناسب مسکو را با دیگر نقاط جهان البته به شکل غیر مستقیم فراهم می آورد. از این رو شیوخ امارات ضمن استفاده تمام عیار از فرصت پیش آمده نخستین بار تاثیر گذاری خود را تا قلمرو یکی‌ از قدرت های جهانی توسعه دهند. لازم به ذکر است که پیش از این یکی از مسیرهای هفتگانه ترانزیتی راه ابریشم چین از مسیر مسکو می گذشت که با جنگ روسیه و اوکراین و بسته شدن راه مسکو به اروپا عملا این محور نیز در بایکوت کامل قرار گرفت. 

همکاری با هند در مرز های شرقی روسیه

اخیرا دولتین روسیه و هند توافق کردند که کریدوری بسیاری طولانی، مستقیم و بدون‌ واسطه بین دو‌ کشور تاسیس گردد تا سواحل جنوب شرق هند را به سواحل جنوب شرق روسیه (بندر ولادی وستوک) در مرز با کره شمالی متصل کند. در وهله اول عجیب به نظر می رسد که هزاران کیلومتر راه دریایی با گذر از اقیانوس هند و اقیانوس آرام به کریدور شمال جنوب ایران ترجیح داده می شود، اما به سه دلیل واضح این اقدام دو کشور منطقی به نظر می رسد: نخست آنکه مسکو از فردای تحریم های غرب علیه روسیه امیدش (نگاهش) را به اقتصاد های نو ظهور شرقی نظیر چین و هند روانه ساخته است، از طرف دیگر این کشور یکی از اعضای موسس بریکس است که نیاز مبرمی به ارتباط بدون واسطه با اعضای آن دارد، از این رو روسیه غیر اقتصادی ترین مسیر ممکن را به مسیرهای کوتاه با واسطه ترجیح می دهد تا بتواند با یکی از اقتصاد های پر امید آسیا تجارت بی واسطه داشته باشد. از طرف دیگر تاسیس چنین کریدور خارق العاده ای روس ها را ترغیب خواهد کرد که دستی به سر و روی سواحل شرقی خود بکشند، جایی که کمترین توسعه را تجربه کرده است و به واسطه فاصله چندین هزار کیلومتری با مسکو و سن پترزبورگ از رونق کمتری برخوردار بوده و زندگی در آن سخت به نظر می رسد. 

عدم امید به کریدور شمال جنوب ایران

باید بپذیریم که روس ها امید آنچنانی به آینده کریدور شمال جنوب ندارند، چرا که آخرین حلقه این میسر ترانزیتی همچنان معطل چند دولت پیاپی مانده و عملا کریدور وارد فاز عملیاتی نشده است. هر چند که همسایگان شمال غربی ایران یعنی آذربایجان و ارمنستان برای فعالیت در این کریدور و ایفای نقش در ترانزیت بین الملل ابراز تمایل کرده اند. ارمنستان دو سال پیش اعلام کرد که قصد فعالیت اپراتوری در بندر چابهار را دارد و آذربایجان نیز بعد از ایجاد مجدد روابط با کشورمان آمادگی خود را برای ملحق شدن به کریدور شمال جنوب اعلام کرد. لازم به ذکر است که کریدور ترانزیتی شمال به جنوب منحصرا به شبکه ریلی و جاده ای محدود نمی شود و حتی می توان مسیر دریای خزر را نیز برای این شاهراه ارتباطی در نظر گرفت. به طوریکه ظرفیت بنادر شمال کشور در این راه به کار گرفته شود، اما متاسفانه در این بخش نیز نمی توان امید زیادی داشت، چرا که دسترسی ریلی و جاده ای مطلوب به سواحل گیلان همچنان وجود ندارد. از طرف دیگر بنادر شرق مازندران و استان گلستان همچون بندر ترکمن به راه آهن دسترسی دارند اما زیرساخت های کشتیرانی در این مناطق به حدی ضعیف است که نمی توان روی آنها حساب ویژه ای باز کرد. با این اوصاف، شاهراه ترانزیتی شمال جنوب که می توانست راه روسیه را برای دسترسی به آب های گرم به خوبی بگشاید و همچنین ارتباط بین کشورهای بریکس را در قلمرو ایران به شکل مطلوبی برقرار سازد، اکنون به شکل طنز آمیزی هر چند وقت یک بار بر زبان سیاستمداران روسیه و هند می چرخد که گویا هدفشان یادآوری به ایران است که آنها تمایل داشتند به این کریدور ملحق شوند، ولی دولت های ایران با اهمال کاری و از دست دادن فرصت ها عملا یک نام از این مسیر استراتژیک به جا گذاشتند.