◄ ۲۰۱۴، سال بسته ماندن پرونده سوانح هوایی جهان

وبلاگ تین نیوز، میلاد باستانی | سال 2014 در روز 11 دی ماه سال 1392 خورشیدی آغاز شد. در این روز همه کشته شدگان سوانح هوایی 2014 زنده بودند و همگی سال نوی میلادی را جشن گرفتند. شاید بدبین ترین آنها فکرش را هم نمی کردند که در این سال، در یک سانحه هوایی جان خود را از دست دهند.

حدود یک ماه از سال گذشته بود که خبر ناپدید شدن یک فروند هواپیمای بوئینگ 777 خطوط هوایی مالزی، در روز هشتم مارس (17 اسفند 92) در صدر خبرگزاری های دنیا قرار گرفت.

پرواز MH370 مالزی ایرلاین با 239 مسافر و خدمه در مسیر کولالامپور به پکن، بر فراز دریای چین جنوبی از صفحه رادار محو شد. مثل همه سوانح دیگر هوایی، همه کارشناسان احتمال دادند که هواپیما در دریای چین جنوبی سقوط کرده و به زودی با پیدا شدن لاشه هواپیما، پرده از این ماجرا برداشته خواهد شد.

جستجوها آغاز شد و روز ها یکی پس از دیگری می گذشت اما خبری از این غول فلزی در آب های ناحیه مورد جستجو نبود. گزارش های ضد و نقیض هر روز کارشناسان سوانح هوایی را گمراه تر می ساخت.

ویتنام در همان ساعات اولیه، سقوط هواپیما در دریا را تائید کرد، اما پس از یک روز تائید خود را پس گرفت و عنوان کرد که خبری از هواپیما و سرنشینان آن نیست. محو شدن ناگهانی هواپیما، سناریوی هواپیماربایی (hijack) و یا بمب گذاری در هواپیما را قوت می بخشید.

حضور دو مسافر ایرانی با پاسپورت های جعلی هم در این ماجرا عنوان شد تا فرضیه بمب گذاری قوت بخشیده شود، اما با تکذیب دست داشتن این دو مسافر در هرگونه عملیات خرابکاری، این فرضیه هم مردود شد.

خاموش شدن عمدی ترانسپوندر هواپیما و همچنین سیستم آکارس در لحظاتی قبل از محو شدن از صفحه رادار، و اینکه هواپیما بعد از محو شدن از صفحه رادار حد اقل 5 ساعت دیگر پرواز کرده است، معمای سقوط را پیچیده تر می کرد.

از زهاری احمد شاه خلبان هواپیما گرفته تا کوچکترین مسافر این هواپیما، مورد بررسی قرار گرفته و زندگی گذشته همه آنها مورد تجسس قرار گرفت. چند روزی بعد از ناپدید شدن هواپیما، با دیده شدن ردهایی از هواپیما در رادار، تیم جستجوی این هواپیما به اقیانوس هند رهنمود شده تا شاید اثری از مسافران و یا لاشه هواپیما پیدا شود.

تجسس دریای آندامان و اقیانوس هند و دریای چین جنوبی فایده نداشت. جعبه سیاه هواپیما فقط 30 روز از خودش سیگنال صادر می کرد و با گذشت بیش از 30 روز، امید ها کمرنگ و کمرنگ تر شد.

عجیب ترین و مرموزترین پدیده هوایی در جهان رخ داده است
اکنون که 10 ماه از این ماجرا گذشته است؛ هنوز هیچ اثری از این هواپیما نیست تا رکوردی تاریخی از مفقودی در یک سازه هوایی مسافربری ثبت شود.

به دلیل تبادل اطلاعات ضد و نقیض در مورد این پدیده و عدم دسترسی به جعبه های سیاه CVR و FDR، متخصصان و کارشناسان بازرسی سوانح هوایی در یافتن علت ناپدید شدن و یا سقوط احتمالی این هواپیما، عاجز مانده اند.

به شخصه در مورد این سانحه، تحقیقات زیادی کرده و در پی رابطه ای بین همه شنیده ها، اطلاعات و داده های موجود داشته ام. سناریویی که به ذهن بنده حقیر رسید به شرح زیر است:
از آنجایی که ترانسپاندر و آکارس هواپیما دقایقی قبل از محو شدن از رادار، عمداً خاموش شده بود، یعنی اینکه خلبان و یا هواپیما ربایان، قصد ربودن هواپیما و تغییر مسیر آن را داشته اند. از این رو احتمالاً در دقایق اولیه هواپیما HIJACK شده بوده و این عمل یا با هماهنگی خلبان صورت گرفته و یا اینکه هواپیماربایان، اطلاعات فنی دقیق از سیستم ناوبری و رادیویی هواپیمای 777 داشته اند و به خلبان هواپیما اجازه هیچگونه مخابره اطلاعات و یا وارد کردن کد HIJACK را نداده اند.

در هواپیما ربایی، به دلیل اینکه یک هواپیمای غول پیکر از کنترل افراد دارای صلاحیت که همانا خلبان های هواپیما هستند، خارج شده است؛ این سازه هوایی، یک تهدید برای افراد و اماکن زمینی محسوب خواهد شد.

از این رو سعی بر این است که یا هواپیما ربایان سرکوب شده و یا با حرفهای خلبان ها، رام شده و دوباره اختیار هواپیما به دست خلبان ها بیفتد؛ در غیر اینصورت، به جهت اینکه یک تهدید برای ساکنان زمینی هست، معمولاً یک یا دو هواپیمای جنگنده به دنبال هواپیمای ربوده شده اعزام شده تا غول فلزی را تحت نظر داشته باشند و این یک قانون بین المللی است که بعد از سانحه 11 سپتامبر در امریکا؛ هر هواپیمایی که ربوده شده و خدمه و کنترلرها و ACM های درون هواپیما نتوانند اختیار هواپیما را به دست بگیرند، در صورت عبور جنگنده به پایین تر از 8000 پا، مورد اصابت موشک توسط جنگنده ها قرار گرفته تا خطری ساکنان زمینی را تهدید نکند.

در واقع این هواپیما ممکن است در صورت برخورد با نقطه خاص یا پرجمعیتی از زمین، عده زیادی را بر روی زمین به کشتن دهد و انهدام هواپیما باعث می شود که مسافران هواپیما، قربانی و پیش مرگ ساکنان روی زمین شوند.

در خبرهای آن روزها به یاد دارید که گفته می شد هواپیما بعد از محو شدن از صفحه رادار، به سمت چپ چرخش داشته و تغییر مسیر داده است و همین طور خبر از رصد شدن هواپیما در ارتفاع 5000 پایی در آن روزها به گوش می رسید. حال اگر بر این داده های اطلاعاتی آن روزها اعتماد کنیم، هواپیما در آن شرایط یک تهدید زمینی محسوب می شد.

ناو یو اس اس پیکنی در همان دقایق، مشغول گشت زنی در دریای چین جنوبی و مانور نظامی بوده است. همچنین اخباری مبنی بر اینکه این هواپیما حاوی محموله ای از قاچاق موشک و تجهیزات نظامی برای چین بوده است؛ در فضای مجازی پخش شد. محموله را گروه تروریستی طالبان به چین فروخته بود.

بنابراین سرنگون کردن این هواپیما توسط این ناو جنگی امریکایی، محتمل ترین و منطقی ترین نتیجه گیری به نظر اینجانب است و اینکه تیم تجسس هم به اقیانوس هند فرستاده شدند، خریدن زمانی برای پاک کردن آثار این شلیک بوده است.

مقامات مالزی تنها اعلام کردند که این هواپیما در نقطه ای در اقیانوس هند سقوط کرده است و احتمالا تمامی سرنشینان آن کشته شده اند.

روسیه در همان روزهای 50 ام به بعد شروع به افشاگری هایی در مورد دست داشتن امریکا در ناپدید شدن این هواپیما کرد و سپس در روز 70 ام به بعد سکوت کامل خبری برقرار شد.

هیچ اثری از خانواده مسافران و هیچ خبری از آن ها دیگر نشنیدیم. حتی بنده که با مادر "پوریا نورمحمدی" مسافر ایرانی الاصل این پرواز در ارتباط بودم، دیگر خبری از مادر ایشان و شرایط آنها نداشته و این به نظر بسیار عجیب می آید.

بنابراین روسیه از آمریکا رازی را می دانست که شاید حق السکوت روسیه با فرضیه بعدی قابل توجیه باشد.

هفته سیاه:
با گذشت حدود 4 ماه از ناپدید شدن 239 مسافر و یک فروند بوئینگ 777 مالزی ایرلاین؛ در 26 تیرماه، خبر دیگری از این ایرلاین مالایی دنیا را تکان داد.

یک فروند بوئینگ 777 مالزی ایرلاین در مسیر آمستردام به کولالامپور در نزدیکی دونتسک اکراین سقوط کرده است. پرواز شماره MH17 مالزی با 298 سرنشین در 23 ژولای 2014 در اکراین سقوط کرد و همه 298 سرنشین آن کشته شدند.

در همان ساعات اولیه مشخص شد که هواپیما بر فراز منطقه تحت درگیری جدایی طلبان طرفدار روسیه و اکراین، سرنگون شده است و همه شواهد حکایت از حمله موشکی به هواپیما داشت.

دو سانحه به فاصله 4 ماه برای دو بوئینگ 777 مالزی، ایرلاینی را که خود را به صدر بهترین و ایمن ترین ایرلاین های دنیا نزدیک می کرد را فلج کرد و مردم مالزی از این ایرلاین به ایرلاین شوم یاد می کنند.

اگر این هواپیما را اوکراین سرنگون کرده بود، قطعا روسیه برای دفاع از آبروی کشور، افشاگری می کرد.

بنابراین فرضیات زیر در صورت حمله موشکی به هواپیما وجود دارد:
1- جدایی طلبان طرفدار روسیه، به عمد و یا به اشتباه این هواپیما را سرنگون کردند.

2- کشوری که در سرنگونی هواپیمای مالزیایی ام اچ 370 نقش داشته است، این هواپیما (ام اچ 17) را مورد حمله موشکی قرار داده است تا روسیه را مجبور به سکوت در مورد افشای اطلاعات مربوط به سرنگونی هواپیمای ناپدید شده مالزی کند.

3- اوکراینی ها توسط جنگنده این هواپیما را مورد حمله قرار داده تا با نسبت دادن این فاجعه انسانی به جدایی طلبان روسیه، جنگ بر سر جزایر کریمه را به نفع خود پایان دهند.

4- تاریخ نشان داده که هر جای دنیا جنگ شده است، حمله به مردم بیگناه، یکی از روش های پایان دادن و یا کم اثر کردن تبعات جنگ بوده است. قضاوت با شما خوانندگان گرامی.

"الکساندر زاخارچنکو" رئیس جمهور خودخوانده دونتسک؛ چندی پیش در اظهار نظری جنجالی عنوان کرد که ده ها شاهد عینی را می شناسد که شهادت می دهند، دو جنگنده اکراینی با شلیک به هواپیما، آن را مورد اصابت قرار داده اند.

از آنجایی که بازرسان سوانح هوایی با بررسی لاشه هواپیما، خبر از انفجار یک موشک، در نزدیکی کاکپیت (اتاق خلبان) داده اند، بنابراین حمله توسط جنگنده ها کمی بی اساس می نماید و حمله توسط موشک زمینی محتمل تر خواهد بود.

هنوز 6 روز از این سانحه نگذشته بود که در 23 ژولای 2014، یک فروند هواپیمای ATR72 به شماره پرواز GE222 متعلق به trans asia بعد از اینکه خلبان قصد فرود اضطراری در فرودگاه تایوان را داشت، پس از یک بار فرود نا موفق و انصراف از فرود (Go around) ، در تلاش دوم برای فرود، با اشتباه خلبان در شرایط بد جوی در اجرای طرح تقرب، دچار سانحه شد و 48 نفر از 57 سرنشین این هواپیما کشته شدند.

هفته سیاه در ماه جولای 2014 فردای این سانحه، با سقوط یک فروند هواپیمای MD83 خطوط هوایی الجزایر در مالی، سیاه تر شد.

یک فروند هواپیمای مسافربری به شماره AH5017 با 116 سرنشین از بورکینافاسو پرواز کرد ولی به دلیل شرایط بد جوی، خلبان هواپیما درخواست تغییر مسیر به برج مراقبت اعلام کرد و پس از آن از صفحه رادار محو شد.

همه 116 سرنشین این هواپیما که لاشه آن در مرزهای مالی پیدا شد، کشته شدند. کمتر از سه هفته بعد از این سقوط، ایران هم عزادار شد.

در روز 10 آگست (اوت) مصادف با 19 مرداد ماه 93، یک فروند هواپیمای ایران 140 متعلق به خطوط هوایی ایران و سپاهان ایر، تنها دقایقی پس از برخاستن از باند فرودگاه مهرآباد به مقصد طبس؛ در خیابان شیشه مینا در حوالی جاده مخصوص تهران-کرج، سقوط کرد و از مجموع 48 مسافر و خدمه، 40 نفر جان خود را از دست دادند.

از کار افتادن موتور شماره 2 این هواپیما ثانیه هایی قبل از جدا شدن از باند فرود؛ و دلایل زنجیره ای دیگر، دلیل سقوط پرواز شماره 5916 سپاهان ایر بوده و همچنان بر اتفاقات و سوانح هوایی سال 2014 اضافه شد.

502 نفر در فاصله کمتر از یک ماه در 4 سانحه هوایی، جان خود را از دست دادند تا ماه های جولای و اوت، غم انگیزترین ماه های سال 2014 لقب بگیرند.

گذشت و آسمان دنیا امن شد تا اینکه در آخرین روزهای سال 2014 میلادی، خبر ناپدید شدن یک فروند هواپیمای ایرباس 320 Air asia و متعلق به کشور اندونزی، در مسیر سوربایای اندونزی به سنگاپور، بار دیگر دنیا را تکان داد.

پرواز شماره QZ8501 با گرفتار شدن در ابر های CB (ابرهای خطرناک برای هواپیماها) و احتمالا ورود به یک منطقه با آب های فوق سرد، دچار یخ زدگی در موتور ها و یا بدنه شده و به جهت از دست رفتن تراست (TRUST) و یا تغییر شکل آیرودینامیک هواپیما، واماندگی (استال) کرده و در دریای جاوا سقوط کرد.

162 سرنشین این هواپیما هم به جمع جان باختگان سوانح هوایی سال 2014 اضافه شدند تا در مجموع، سال 2014 میلادی 903 قربانی از خود به جای بگذارد.

این عدد تقریباً سه برابر تعداد کشته های سوانح هوایی در سال 2013 بوده است.

حال از نقطه نظر امنیت پروازی در این سال، از جنبه های گوناگون می توان بحث کرد:

1- از نقطه نظر مکانی:
در مجموع اگر تنها سوانح هواپیماهای مسافربری را در نظر بگیریم؛ مجموعاً 6 سانحه مهم در این سال به وقوع پیوست که 5 سانحه آن در قاره آسیا بوده و یک سانحه در کشورهای افریقایی رخ داده است. بنابراین یا خلبان های آسیایی و افریقایی، در مقابله با شرایط اضطراری پیش آمده برای هواپیماهایشان، به درستی تربیت نشده اند ویا شرایط آب و هوایی و جغرافیایی این دو قاره زمینه بیشتری برای قرار گرفتن هواپیماها در شرایط اضطراری را فراهم می آورد.

البته پای کنترلر های مراقبت را هم باید به میان کشید. آب و هوای اروپا برای هواپیماها دشواریهای بیشتری دارد اما چرا در آنجا شاهد این اتفاقات نبودیم؟

2- از نقطه نظر زمانی:
از این شش سانحه، دو سانحه آن در اسفند ماه، و 4 سانحه آن، در ماههای تیر و مرداد رخ داده است.
ماه هایی که شوم ترین ماه ها در تاریخ سوانح هوایی بوده اند.
اگر به تاریخ سوانح هوایی از سال 1958 تا به امروز نگاهی بیندازید، به تعداد قابل ملاحظه سوانح در این ماه ها خواهید رسید. شاید گرمای بیش از حد و سرما و بارندگی زیاد، هواپیماها را بیشتر در آسیا و آفریقا، درر شرایط اضطراری قرار می دهد.

3- از نقطه نظر نوع هواپیماها:
در این سوانح هواپیماها به ترتیب بوئینگ777، بوئینگ777، ای تی آر72، MD83، ایران 140 و ایرباس320 بوده اند.
اگر از ایران 140 در این سوانح فاکتور بگیریم، 5 هواپیمای دیگر از نظر امنیتی و سوابق خود، از امن ترین هواپیماهای دنیا محسوب می شوند.
بنابراین شاید فقط 40 نفر از این 903 نفر یعنی (حدود چهار و نیم درصد)، در اثر امن نبودن هواپیمایشان و نقص حاد فنی، جان سپرده باشند.

4- از نقطه نظر نوع ایرلاین یا خط هوایی مربوطه:
از این شش سانحه، 5 سانحه مربوط به ایرلاین های آسیایی، و یک سانحه مربوط به ایرلاین های آفریقایی بوده است. اگر باز از ایران 140 و MD83 فاکتور بگیریم، 4 سانحه این سال در ایرلاین های آسیای شرقی رخ داده است.

5- از نقطه نظر شرایط جوی:
بدون شک به جز دو بوئینگ 777، در هر چهار سانحه آخر سال2014، شرایط آب و هوایی در سقوط هواپیما بی تاثیر نبوده است.

گرمای بیش از حد توان برای موتور های هواپیما و یا قرار گرفتن درابرهای خطرناک، در چهار سانحه اخیر، بدون شک یکی از عوامل وقوع سانحه بوده است.

6- از نقطه نظر تعداد قربانیان:
از این 903 نفر، هنوز سرنوشت 239 مسافر هواپیمای MH370 مشخص نیست و 298 نفر هم به دلیل حمله موشکی کشته شده اند.

پس 537 نفر شاید فقط قربانی یک توطئه شده باشند. یعنی حدود 60% قربانیان سال 2014، قربانی یک سناریویی که شاید چندین سال دیگر راز آن ها برملا شود؛ شده اند. نظیر آنچه بر سر بوئینگ 747 خطوط هوایی کره، در سال 1983 رخ داد و 13 سال بعد از ان، یک خلبان جنگنده شوروی، به عدم تلاش خود برای تشخیص غیرنظامی بودن هواپیما اعتراف کرد و اعترافی تکان دهنده را برای خانواده مسافران آن پرواز بر جای گذاشت.

7- مقایسه تعداد قربانیان با سال های قبل:
ابتدا به مهمترین دلایل سوانح هوایی اشاره کرده و سپس به بررسی این مقایسه پرداخته خواهد شد.
مهمترین دلایل سوانح هوایی به شرح زیر می باشد:
- اشتباهات انسانی
- نقص فنی
- شرایط بسیار بد جوی
که معمولاً زنجیره ای از این عوامل، با هم اتفاق افتاده و موجبات سقوط یک هواپیما را فراهم می آورند.

از دیگر عوامل سرنگونی هواپیماها، حملات تروریستی و بمب گذاری درون هواپیما و یا سقوط در اثر هواپیما ربایی هست که درصد بسیار کمی از سوانح، در سال های اخیر به این دلیل اتفاق افتاده است.

بنابراین منصفانه نیست که ما تعداد 903 کشته در سوانح هوایی امسال را ملاک مقایسه با سال های دیگر قرار دهیم.

اگر تعداد 903 نفر را ملاک تعداد کشته های هواپیماهای مسافربری سال 2014 قرار دهیم، این سال یکی از نا امن ترین و خطرناک ترین سال ها در صنعت هوانوردی دنیا لقب خواهد گرفت.

اما نکته ای که وجود دارد، ما هنوز سرنوشت 239 مسافر و چگونگی سقوط آن ها را نمی دانیم و 298 نفر هم با حمله موشکی سرنگون شده اند. همینطور می توان گفت که شاید قبل از سانحه ایران 140، توانایی جلوگیری و عدم پرواز این هواپیما وجود داشت و شاید می شد از کشته شدن آن 40 انسان هم جلوگیری به عمل آورد.

در هر صورت اگر دو سانحه اول را نادیده بگیریم، تعداد قربانیان سوانح هوایی مسافربری در سال 2014 به 366 نفر خواهد رسید.

اگر تنها هواپیماهای مسافربری را در نظر بگیریم، سال 2014 می تواند بدون دو سانحه اول، سال امنی در صنعت حمل و نقل هوایی باشد. مگر اینکه هواپیمای ام اچ 370 به دلایلی غیر از حملات تروریستی و یا هواپیما ربایی سرنگون شده باشد.

در مجموع از نظر تعداد سوانح، در این سال حدود 111 سانحه هوایی برای سازه های مختلف هوایی رخ داده که این تعداد سانحه شاید فقط یک بار در طول تاریخ تکرار شده است و اینکه یک سال رکورد دار تعداد سوانح هوایی باشد، برای آینده این صنعت نگران کننده است.

شاید دلیل این وقایع را، افزایش جنگ و درگیری و تحریم کشورها در نقاط مختلف جهان، تربیت و آموزش نادرست خلبان ها به خصوص در قاره های آسیا و آفریقا و عدم تصمیم درست آن ها در شرایط بد آب و هوایی را بتوان از عوامل افزایش این سوانح در سال 2014 معرفی کرد.

سالی که سوالات خانواده بسیاری از قربانیان آن هنوز جواب داده نشده و می توان این سال را سال سرقت دلایل سوانح هوایی نام نهاد.

امید است با کاهش درگیری جهان و افزایش دوستی بین ملت ها، و نظارت دقیق تر بر تربیت خلبان ها و تعمیرات صحیح هواپیماها، شاهد کاهش قابل ملاحظه سوانح هوایی و تعداد قربانیان این سوانح بوده و در سال 2015، شاهد سانحه ای برای هواپیماهای مسافربری و .... نباشیم.

با تمام این تفاسیر، همچنان هواپیما امن ترین وسیله نقلیه و حمل و نقل هوایی، ایمن ترین صنعت برای مسافران خواهد بود.