◄ حمل‌ونقل ریلی قربانی توسعه جاده‌ها شده است
لازم است که تکنولوژی لکوموتیوسازی مانند بقیه قسمت‌های صنعت ریلی با تکنولوژی‌های ارزان‌تر رونق گیرد. در بسیاری از کشورهای متوسط و دست چندم دنیا هم صنعت لکوموتیوسازی وجود دارد. ما می‌توانیم وسایل حمل‌ونقلی متوسط با صرف هزینه کمتر و بسیار باکیفیت‌تر از خودروهای مونتاژی امروزی درست کنیم. در حالیکه ما آمده‌ایم و به دست هرکس یک اتومبیل 20 میلیون تومانی بی‌کیفیت با پرداخت دلارهای سنگین به خارج داده‌ایم.
پس از برجام صنعت هوایی ایران شاهد رشد چشمگیری در زمینه خرید 11 فروند هواپیما- 3 ایرباس از فرانسه و 8فروند هواپیمای ATR از شرکت هواپیماسازی فرانسوی-ایتالیایی ایرباس، با سرمایه‌گذاری بانک صنعت‌ومعدن بود. اگرچه برای تامین مالیِ خط تهران-قم-اصفهان و برای برقی‌سازی پروژه تهران-مشهد در بخش ریلی هم همین بانک وارد عمل شده است؛ اما برای توسعه صنعت ریلی با توجه به روند کند انجام پروژه‌های مربوط به آن و همچنین به دلیل عدم استقبال مردم و کارگزاران این صنعت از حمل بار و مسافر از طریق ریل به‌دلیل سرعت پایین آن در رقابت با جاده، نیاز به سرمایه‌گذاری در ابعاد بالاتری است.
به گزارش تین‌نیوز، ابراهیم رزاقی، اقتصاددان و استاد دانشگاه تهران درمورد عدم رغبت بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در بخش ریلی و ضرورت آن برای توسعه بخش به خبرنگار ما گفت: اساساً با این قبیل پرسش‌ها که اگر 11 هواپیمای برجامی با سرمایه‌گذاری بانک صنعت‌ومعدن توانسته به بازار هوایی وارد شود و آیا این امکان در صنعت ریلی هم می‌تواند رخ دهد، مشکل دارم. چراکه این پرسش‌ها نشان می‌دهند که ما به حد پایین‌تری از رشد اقتصادی و مفهوم آن قانع شده‌ایم و برای کشوری که روی ثروت خوابیده، حقیقتاً ورود چند هواپیما بدون انتقال تکنولوژی آن به داخل کشور، اتفاق ویژه‌ای محسوب نمی‌شود.
رزاقی ادامه داد: حال به‌هرترتیب واردات هواپیما با موفقیت انجام شده است. در این شرایط باید پرسید که آیا تأمین سرمایه برای رشد صنایعی که قشر متوسط جامعه هم بتوانند از آن بهره‌مند شوند، بهتر نیست؟ صنعت حمل‌ونقل ریلی از صنایعی است که بسیار مورد استفاده این طبقه اقتصادی و اجتماعی قرار می‌گیرد اما اینکه چرا- به‌ویژه با کمک شرکت‌های خصوصی‌ای که تجربه کافی در این صنعت دارند- شاهد رشد محسوسی در آن صنعت نیستیم به مشکلات بنیادی‌تری در کشور برمی‌گردد.
این استاد اقتصاد اضافه کرد: به نظر بنده مشکل اصلی، اتخاذ سیاست‌های سرمایه‌داری است. ما تا به حال با اجرای ناقص همین سیاست، 1500میلیارد دلار واردات کالا و خدمات داشته‌ایم که می‌توانستیم با تمرکز بر تولید داخلی و انتقال تکنولوژی، با آن 150 میلیون شغل ایجاد کنیم و فقط 11 میلیون شغل ایجاد کرده‌ایم.
بنابراین علت‌العلل عدم رشد صنایع از جمله صنعت ریلی این است که ما به جای تمرکز بر تولید، به واردات تکیه کرده‌ایم و این واردات اثر خود را در عدم رشد همه صنایع نشان می‌دهد. ما آموخته‌ایم که آسان‌ترین راه ممکن را برگزینیم. مثلاً به جای استفاده از ریل برای حمل کالا و مسافران مثل همه دنیا، آمده‌ایم و بدون آماده‌سازی زیرساخت‌های لازم از جاده بهره برده‌ایم.
رزاقی همچنین ادامه داد: لابد مسئولان اینطور فکر می‌کنند یا دست‌کم اینطور فکر می‌کردند که اگر درآمد نفت را صرف واردات مواد مصرفی بکنند، برای کشور بهتر خواهد بود. حالا چرا؟ چون عده بی‌شماری از سرمایه‌داران از این طریق ثروت اندوخته‌اند؛ از واردات سود می‌برند و مهم‌ترین عامل مخالفت با تولید داخلی هم دستان قدرتمند همان‌ها است.
رزاقی درباره میزان واردات، از طریق حمل‌ونقل جاده‌ای اظهار کرد: ما در سال‌های اخیر 250میلیارد دلار ارز برای واردات کالا و خدمات داده‌ایم. در همین صنایع هوایی ما سال‌ها قبل می‌خواستیم با مشارکت اوکراین هواپیمای 110 نفره بسازیم و با انتقال تکنولوژی آن، علاوه بر صنایع هوایی به صنایع دفاعی هم کمک کنیم اما آن پروژه متوقف شد. در اینگونه موارد می‌توانستیم به نفع اقتصاد کشور صرفه جویی کنیم. ما خواستیم که در صنایع دفاعی رشد کنیم و توانستیم. در صنعت ریلی و هوایی هم می‌توانستیم.
رزاقی با اشاره به اینکه به جای صرف هزینه‌های هنگفت روی جاده‌ها می‌توانیم توسعه راه‌آهن را پیش گیریم، ادامه داد: باید تکنولوژی لکوموتیوسازی با تکنولوژی‌های ارزان‌تر رونق گیرد. در بسیاری از کشورهای متوسط و دست چندم دنیا هم صنعت لکوموتیوسازی وجود دارد. ما می‌توانیم وسایل حمل‌ونقلی متوسط با صرف هزینه کمتر و بسیار باکیفیت‌تر از خودروهای مونتاژی امروزی درست کنیم. در حالیکه ما آمده‌ایم و به دست هرکس یک اتومبیل 20 میلیون تومانی بی‌کیفیت با پرداخت دلارهای سنگین به خارج داده‌ایم.
این کارشناس مطرح اقتصادی ادامه داد: مثل اینکه ما کشور تولیدکننده نفت هستیم و هنوز هم نتوانسته‌ایم بنزین تولید کنیم. قبلاً می‌خواستیم بنزین تولید کنیم و به بهانه بی‌کیفیت بودن آن و عدم تلاش برای تولید باکیفیت‌تر، گفتند که باید بنزین را وارد کنیم. در حال حاضر هم کیفیت بنزین وارداتی هنوز به حد مطلوب نرسیده و جاده‌های ما به قتلگاه تبدیل شده‌اند. 4میلیون اتومبیل در تهران وجود دارد. قبلاً این میزان 700 هزار عدد بود و با تولید یکباره و به امید کسب سود بیشتر برای تولیدکنندگان به این تعداد رسید. تا زمانی‌که شرایط بدین‌گونه است، رشد صنعت ریلی هم کند خواهد بود. چراکه ذهن مسئولان بیشتر برمبنای درآمدزایی از طریق واردات است. بی‌اینکه تولیدِ واقعی‌ای ایجاد کنند. نهایتاً ترجیح می‌دهند که تحت عنوان فاینانس با هر شرایطی که آن‌ها گفتند از خارجی‌ها قرض بگیرند.
رزاقی گفت: سالانه 15هزار نفر در اثر تصادفات جاده‌ای جان خود را از دست می‌دهند و سالانه 100هزار نفر در جاده‌ها زخمی و دچار نقص‌عضو می‌شوند و باید برای ایجاد تغییر در این شرایط فکری کرد.
امیدورام منظور از تولید، مونتاژ نباشد. ترکیه از قطعه سازی به خودروسازی و قطار رسید .
درحالیکه ما راه برعکس رفتیم.
جالب همین صنایع پایین دستی بیشترین اشتغال دارند.
حتی من مصاحبه وزیر اقتصاد شاه خواندم که حرف جالبی زد گفت اشتباهی که ما کردیم اول صنایع بزرگ اوردیم ، در حالیکه کشورهای دیگر مثل چین از سوزن سنجاق درست کردن به فولاد و تولید هواپیما خودرو رسیدند! اگر صنایع کوچک خصوصی بوجود ایند، انها برای رفع نیاز خود اتوماتیک وار بسمت ایجاد صنایع بزرگ میروند.
حال ما در ایران چه کردیم؟ راه برعکس رفتیم بدون ایجاد صنایع کوچک پایین دستی و قطعه سازی بسمت ایجاد کارخانه رفتیم. اینها بخاطر اقتصاد دولتی هست که کارش دخالت هست.
بنظر بنده تولید قطار ،خودرو و...حتی پتروشیمی ،بدون ایجاد بستر رشد صنایع خصوصی کوچک پایین دستی امکان تولید داخلی ندارد و ما فقط وارد کننده صرف فناوری هستیم.
نشان به ان نشان که وقتی تحریم شدیم حتی در تامین قطعات پراید هم ماندیم! مونتاژ افتخار ندارد. شرط موفقیت در قطعه سازی هم همکاری با کشورها هست.
من با داخلی سازی موافقم . اما ما باید ارمان و ایده آلیستی فکر کردن رها کنیم اساسا اگر هر کشوری واردات نمیکرد ایا بازار صادرات و واردات و تجارت شکل میگرفت؟ . مهم اینست ما چه وارد کنیم کالاهای مصرفی و یا قطعه ، یا ماشین های تولید