راه آهن خواف - هرات خاک می خورد

به گزارش تین نیوز، راه آهن خواف - هرات با ۲۲۵ کیلومتر طول،دومین پروژه راه آهن شرقی ایران پس از راه اندازی خط میرجاوه به پاکستان است که بر این اساس قطعات یک و دو به طول ۷۸ کیلومتر در خاک ایران و از شهرستان خواف تا مرز شمتیغ خراسان رضوی است و قطعات ۳ و ۴ این خط آهن به طول ۱۴۷ کیلومتر در خاک افغانستان از شمتیغ تا روزنک به طول ۶۲ کیلومتر و از روزنک تا شهر هرات ۸۵ کیلومتر است.

۲۰آذر سال گذشته بود که بخشی از خط آهن ۲۲۵کیلومتری خواف هرات به طول ۱۴۰ کیلومتر افتتاح شد؛اما طی دو سال گذشته این خط آهن با مشکلات فراوانی روبه رو بوده است به طوری که هنوز بخش برون مرزی این خط تکمیل نشده است.

دراین بین و باقدرت گرفتن گروه طالبان در افغانستان مناسبات و گفت وگوهای بین دو کشور هم در خصوص راه آهن خواف -هرات که پیش از این در جریان بود متوقف شد و لذا خبرهای رسیده حاکی از آن است که این خط آهن در بخش هایی از افغانستان در معرض تخریب قرارگرفته است.

راه آهن خواف-هرات ومرزجدید گمرکی شمتیغ یک رویداد کم نظیر برای اقتصاد خراسان رضوی است که فعالان اقتصادی سال ها انتظار آن را برای گشایش راه جدید در گسترش روابط اقتصادی با کشورهای آسیای میانه دارند.

بدعهدی همسایگان

رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان  پیرامون اهمیت این خط آهن در حوزه صادرات اظهار می کند: امیدوار بودیم که با راه اندازی این خط آهن صادرات ما و به خصوص ترانزیت کالا رشد کند چون کالاهایی که می خواهد به سمت چابهار و بندرعباس برود یا بالعکس از این بنادر به افغانستان حمل شود مسیر ارزان تر و مناسب تری خواهند داشت.

هادی نبی زاده با اشاره به اهمیت روابط اقتصادی با کشورهای همسایه توضیح می دهد: افغانستان یک ظرفیت مغتنم برای اقتصاد کشور و به خصوص خراسان رضوی به شمار می رود و بخشی از ظرفیت هایی که امروز در عرصه تولید و صادرات خراسان رضوی شکل گرفته، در پیوند با تعاملات تجاری و اقتصادی دو کشور است.

وی بابیان اینکه جمهوری اسلامی ایران به تعهدات خود در خصوص تکمیل مسیر ریلی جامه عمل پوشانده است می افزاید: اما متأسفانه کشور افغانستان هنوز به تعهدات و توافقاتی که امضا کرده پایبند نبوده است.

رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان در خراسان رضوی با اشاره به اینکه بخشی از این پروژه در زمره تعهدات جمهوری اسلامی ایران و بخشی هم در زمره تعهدات افغانستان است به بازار گفت: جمهوری اسلامی ایران به تعهدات خود در خصوص ایجاد و ساخت خط آهن اقدام کرده است.

نبی زاده عنوان کرد: اگرچه رئیس جمهور سابق افغانستان و قبل از روی کار آمدن طالبان تمایل چندانی به احداث این خط آهن نشان نمی داد و تعلل بسیاری در احداث این پروژه وجود داشت اما متأسفانه باقدرت رسیدن طالبان به دلیل اوضاع شکننده امنیتی و بی ثباتی حاکم در این کشور این پروژه مهم مسکوت مانده است.

وی بابیان اینکه در این رابطه البته مذاکرات متعددی با حکومت طالبان انجام شده و لذا این حکومت نیز مخالفتی در این رابطه اعلام نکرده است اما واقعیت این است که حرکت جدی و اراده ای نیز برای ادامه کار و تکمیل این خط آهن دیده نمی شود.

شرایط سخت تجارت

وی با اشاره به لزوم بازنگری در امر صادرات و ایجاد یک دیپلماسی سیاسی قوی تر در خصوص کشورهای صادراتی هدف عنوان کرد:در حال حاضر تعرفه های که طالبان برای کالاهای صادراتی ما بسته اند بسیار زیاد است و انگیزه صادرات در بین صادرکنندگان کمتر شده است که در این خصوص باید مذاکراتی در جهت تعدیل این تعرفه ها انجام شود کاری که برای کالاهای صادراتی پاکستان رخ داده است.

وی به مرز دوغارون به عنوان تنها مرز رسمی حال حاضر بین ایران و افغانستان در خراسان رضوی اشاره و افزود: مشکلات و خطرات فراوانی که بارها حضور طولانی مدت، کامیون ها را در مرز تهدید می کند،چاره ای جز ایجاد مرز جدید گمرکی در استان و گشودن راه جدید برای ترانزیت و صادرات کالا باقی نگذاشته است.

نبی زاده اذعان کرد: افغانستان نخستین هدف صادراتی خراسان رضوی است و بخش اعظم این صادرات توسط بخش خصوصی انجام می گیرد،اما تحولات سیاسی در آن کشور طی سال گذشته بر صادرات این بخش اثر گذاشته است.

وی در پاسخ به این سؤال که چه اقداماتی تاکنون برای بهبود روابط و حل مشکلات در این زمینه انجام شده است بیان کرد: تاکنون نشست های متعددی حتی با حضور وزیر اقتصاد و هیئت های تجاری کشور همسایه انجام پذیرفته اما متأسفانه نتیجه قابل توجهی نداشته و به نتیجه نرسیده است.

رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان در خراسان رضوی البته اشاره ای هم به تغییر ذائقه در بازار مصرف افغانستان داشته و ابراز می کند: بازار افغانستان گرچه از گذشته،مقصد کالاهای ایرانی بوده،اما در سال های اخیر،این روند دستخوش تغییر شده و با توجه به نوع ذائقه بازار،رقابت جدی تر در این عرصه شکل گرفته است؛به طوری که در آینده نزدیک شاید برخی کالاهای ما از بخش تقاضای آن ها حذف شود و نیاز به کالاهایی باشد که ظرفیت فناوری در آن ها به روزرسانی شده باشد.

کاهش صادرات به افغانستان

محدودیت های اعمال شده از طرف افغانستان، افزایش تعرفه برای واردات اقلام ایرانی، کاهش قدرت خرید مردم و محدودیت های تجار افغانستانی برای مراودات مالی و تجاری و تلاش کشورهای دیگر برای رقابت با کالاهای ایرانی ازجمله دلایلی است که همگی درنهایت منجر به کاهش صادرات کالاهای ایرانی به افغانستان شده است.

ناظر گمرک خراسان رضوی در این رابطه اظهار می کند: در نیمه نخست امسال صادرات کالا از خراسان رضوی به افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، پاکستان، چین و هلند در مقایسه با مدت مشابه پارسال کاهش داشته است.

جواد جعفری بابیان اینکه تا امسال هدف ۷۰ درصد از کالاهای صادراتی استان، کشور افغانستان بوده است اذعان می کند: تغییرات سیاسی در افغانستان، کاهش جمعیت و سرمایه آن و مشکلات تعرفه ای که حکومت افغانستان برای واردات کالا از ایران ایجاد کرده، درمجموع میزان صادرات این استان به افغانستان را کاهش داده است.

وی می گوید: به عنوان مثال کشور افغانستان برای واردات صابون از ایران تعرفه ۲۶ درصدی در نظر گرفته است درحالی که قبلاً این تعرفه صفر بود و این در شرایطی است که اکنون تعرفه همه کالاهای وارداتی از پاکستان به این کشور همچنان صفر است.

جعفری چند عامل دیگر را در کاهش صادرات کالا از خراسان رضوی مؤثر دانسته و ابراز می کند: عامل دیگر صدور بخشنامه های متعدد برای گمرک است که شرایط را برای ارائه تشریفات گمرکی ویژه کالاهای صادراتی دشوار می کند و صادرکننده نیز به راحتی نمی تواند در این شرایط سخت، خود را با شرایط و تغییرات بخشنامه ها وفق داده و بازارش را حفظ کند.

وی می گوید: از سوی دیگر صدور کالاهای تولیدی استان از گمرک دیگر کشور نیز یکی از دلایل کاهش صادرات است چراکه وقتی کالایی در حجم بالا می خواهد صادر شود، ازنظر اقتصادی به صرفه نیست که با کامیون یا واگن حمل شود، لذا صادرکننده آن را از گمرک بندرها شمال یا جنوب کشور، که توجیه اقتصادی داشته و هزینه اش کمتر است، ارسال می کند و با توجه به شرایط ویژه اقتصادی کشور و هزینه های بالای حمل ونقل ، صادرکننده تصمیم می گیرد کدام مسیر را برای اظهار گمرکی کالایش انتخاب کند.

وی عمده اقلام صادراتی از خراسان رضوی طی نیمه نخست امسال را شامل زعفران، پسته، سیب، کف پوش، پریفرم، فروکروم، روغن های سبک، پلی استرین غیرقابل انبساط معمولی، مخمر، کیسه پلی اتیلن و اسپتیک، کولر آبی، لبنیات، هادی برق، شیر خشک صنعتی و پیه صنعتی عنوان کرد و گفت: مقاصد عمده صادراتی کالاهای این استان در این مدت به ترتیب افغانستان، ترکمنستان، عراق، تاجیکستان، ازبکستان، امارات متحده عربی، اسپانیا، پاکستان، قرقیزستان، هند، چین ، ترکیه، آذربایجان، هلند، سوریه، عمان و ارمنستان بوده است.

بازار شکننده

در همین حال معاون بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی وضعیت بازار و صادرات به کشورهای همسایه را شکننده توصیف می کند.

علی غفوری مقدم کاهش صادرت به افغانستان را در نیمه نخست سال جاری به دلیل تغییر تحولات در افغانستان و کاهش قدرت خرید مردم افغانستان و کاهش درآمدهای ارزی می داند و می گوید: البته تحریم های بین المللی علیه طالبان و محدودیت های اعمال شده توسط طالبان نیز بر این موضوع تأثیرگذار بوده است.

وی بابیان اینکه به لحاظ ارزشی بیش از ۷۰ درصد صادرات استان به ۵ کشور افغانستان، تاجیکستان، عراق، ازبکستان و ترکمنستان بوده و بازاهای مذکور شکننده و غیر همگن است اظهار می کند: به دلیل اشتراکات فرهنگی و قرابت های مشابه استان سهم مناسبی از بازار نداشته و سهم استان کاهش داشته است و این موضوع به دلیل تحولات منطقه و پاسخگو نبودن زیرساخت های ارتباطی به ویژه در حوزه ریلی است.

وی اذعان می کند: ۵ کشور اصلی ازجمله افغانستان، تاجیکستان، عراق، ازبکستان و ترکمنستان کشورهای هدف صادراتی استان خراسان رضوی است درحالی که ۵ بازار اصلی هدف کشور امارات متحده عربی، تاجیکستان، ترکیه ،چین و عمان است .

غفوری مقدم با اشاره به پیشنهادها برای افزایش صادرات خراسان رضوی تصریح می کند: تقویت دیپلماسی اقتصادی با نگاه به تعامل سازی در شرق کشور به ویژه در بازار اوراسیا با رفع موانع تعرفه ای و غیر تعرفه ای، رفع محدودیت های تناژی، احیای مشوق های خاص صادراتی برای برگزاری نمایشگاه ها در افغانستان، افزایش یارانه تسهیلات پروژه های فنی و مهندسی و احیای مسیر کتای و توسعه خط ریلی خواف ازجمله راهکارهایی است که می تواند به افزایش صادرات ختم شود.