لزوم توسعه تجارت ریلی ایران و افغانستان

به گزارش تین نیوز به نقل از ایسنا، محمدرضا توکلی زاده، رئیس اتاق بازرگانی خراسان رضوی اول آذرماه در نشست تخصصی «فرصت ها و چالش های توسعه حمل ونقل ریلی ایران و افغانستان» اظهار کرد: امیدواریم این جلسه به تفاهمی در رابطه با چگونگی استفاده از راه آهن ایران و افغانستان منتهی شود و به جمع بندی کاملی برسیم و حرکت واگن ها از ایران به افغانستان عملیاتی شود.

وی ادامه داد: مشکلاتی در این رابطه وجود دارد که امیدواریم رفع شود. این مسیر می تواند برای انتقال کالا بین دو کشور مسیر خوبی باشد و حتی می تواند با اتصال به مسیر شرق به غرب راه آهن ایران به صادرات کشور افغانستان کمک کند.

لزوم دو سر بار شدن مسیر ریلی ایران به افغانستان

محمود سیادت، رئیس اتاق مشترک ایران و  افغانستان نیز در بخشی از این جلسه عنوان کرد: این نشست جهت آشنایی بیشتر با برنامه ها، اقدامات و شرایط حال اتصال راه آهن ایران به افغانستان برگزار شده است. یکی از اهداف ما در این جلسه این است که مسیر ریلی ایران به افغانستان دو سر بار شده و به کاهش هزینه ها کمک کند.

وی افزود: امیدوارم یک کمیته ذیل کمیسیون حمل ونقل، ترانزیت و امور مرزی اتاق بازرگانی خراسان رضوی جهت فعال سازی مسیر ریلی ایران به افغانستان تشکیل شود. همچنین امکان مشارکت انجمن صنفی شرکت های حمل ونقل بین المللی و فعالین اقتصادی این حوزه در کنسرسیوم توسعه ریلی افغانستان باید فراهم شود.

رئیس اتاق مشترک ایران و  افغانستان تصریح کرد: تقاضا دارم بر روی این سیاست که مواد معدنی افغانستان حتما باید در این کشور استحصال شود که به نظر بنده کاری دوری از ذهن و نشدنی است، بازنگری جدی شود. پروژه اتصال ریلی ایران به افغانستان با توجه به گرانی یک سر بار بودن، عملا توفیقی نخواهد داشت.

سیادت در بخش دیگری از سخنان خود عنوان کرد: متاسفانه با شکل گیری پروژه ها، انحصار محلی شکل می گیرد و اگر این اتفاق بیفتد، بدون یارانه دادن ایران و افغانستان، آنطور که می خواهیم پروژه اتصال ریلی بین دو کشور اتفاق نخواهد افتاد. باید در یک توافق خوب با راه آهن دو کشور، انبارها و تجهیزات مناسبی برای ایستگاه های این مسیر تهیه شود. یکی از راه های توسعه افغانستان موضوع راه آهن است که امیدواریم با اتصال به چابهار و دیگر کشورها صورت بگیرد.

توجه ویژه افغانستان به توسعه راه آهن

سپس مولوی اسحاق صاحب زاده، معاون وزارت فوائد عامه افغانستان اظهار کرد: جلسات و اهداف ما مشترک بوده و آن توسعه تجارت و ترانزیت میان دو کشور از طریق راه آهن است. مشکلات ناامنی در افغانستان تمام شده و فرصت خوب کاری و سرمایه گذاری در افغانستان ایجاد شده است و ما از این فرصت استقبال می کنیم تا تسهیلات لازم برای سرمایه گذاری فراهم شود و حداکثر استفاده از آن صورت گیرد.

وی با اشاره به اهمیت راه آهن گفت: یکی از موضوعاتی که می تواند تجارت میان دو کشور را توسعه دهد، استفاده از راه آهن است. در انتقالات میان دو کشور و حتی صادرات افغانستان از طریق ایران به کشورهای ترکیه، اروپا و بنادر آبی ایران، راه آهن می تواند خیلی موثر واقع شود و بخش عمده چالش ها برطرف کند.

معاون وزارت فوائد عامه افغانستان تصریح کرد: حمایت افغانستان با توجه به اهمیت در بخش تجارت میان دو کشور روزافزون است، توجه خاص برای تحقق پروژه راه آهن در افغانستان وجود دارد. کار ساخت فاز ۳ پروژه راه آهن خواف_هرات به کمک جمهوری اسلامی ایران تکمیل شده و بر اساس تعهداتی که داشتیم، فاز چهارم پروژه خواف _ هرات که شامل دو بخش می شود را آغاز کردیم. بخش اول فاز چهارم ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و تا پایان سال ۱۴۰۳ شاهد بهره برداری بخش اول فاز چهار هستیم.

صاحب زاده ادامه داد: بخش دوم فاز چهار که حدود ۴۷ کیلومتر می شود با هدف اصلی اتصال به شرق هرات و علی الخصوص فرودگاه هرات انجام خواهد شد که قرارداد این پروژه را به امضا رساندیم و پس از بازگشت به افغانستان طی یک مراسم رسمی احداث بخش دو فاز چهار را خواهیم داشت. پروژه خواف_هرات با انجام پروژه های راه آهن، فرودگاه و شهرک صنعتی هرات تکمیل خواهد شد که  یکی از قطب های اقتصادی در غرب افغانستان است که می تواند فرصت های خوبی را برای ما به بار آورد.

وی با اشاره به اهمیت راه آهن اضافه کرد: برای انتقالات میان راه آهن دو کشور، تخفیف ویژه ای از جانب راه آهن ایران و افغانستان برای انتقال بار کالا در نظر گرفته شده است که انشاالله طی روزهای آتی اعلام خواهد شد و تاجران می توانند کالای خود را با تخفیف از این مسیر منتقل کنند. از دیگر چالش ها می توان به استقرار مرزبانی در مرز دو کشور و ارائه خدمات گمرکی در زمان کم اشاره کرد و امیدواریم در روزهای آتی شاهد استقرار این بخش ها در مرز و گمرک باشیم تا روند انتقالات تسهیل شود و بدون اتلاف وقت، انتقالات از این مسیر انجام شود.

معاون وزارت فوائد عامه افغانستان ادامه داد: هیچ شکی وجود ندارد که توسعه تجارت مزیت خاص خود را دارد؛ انتقال کالا از افغانستان هزینه های زیادی داشته و استفاده از راه آهن در این راستا بسیار کمک کننده خواهد بود و افغانستان توجه ویژه ای برای استفاده و توسعه راه آهن دارد. عمارت اسلامی افغانستان مصوب کرد تا استانداردها برای تمامی فازهای راه آهن افغانستان تعریف شود.

نگاه ایران به کریدور واخان و گذرگاه کلیدی شرق و غرب آسیا

در ادامه حسن نوری زاده، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی خاطرنشان کرد: موضوع اصلی حوزه ریلی ما در افغانستان، کریدور واخان و گذرگاه کلیدی شرق و غرب آسیا و حرکت ریلی از چین به افغانستان و سپس جمهوری اسلامی ایران و از طریق ایران نیز اتصال به ترکیه و اروپا است. حدود ۱۵ هزار کیلومتر ریل در ایران وجود داشته و اقدامات خوبی در این حوزه آغاز شده است.

وی با بیان اینکه سه محور اصلی برای اقدام به گسترش حوزه ریلی وجود دارد، ادامه داد: یکی از موضوعات، توسعه و برقی کردن خط راه آهن از سرخس به مشهد، مشهد به تهران، تهران به تبریز و در انتها اتصال به کشور ترکیه است. فاز اول این کار، برقی کردن ریل موجود بین مشهد و تهران جهت افزایش سرعت جابه جایی بار است. زمان کوتاه و هزینه کم دو نکته ای بوده که همیشه مورد توجه تجار بوده است. امیدواریم با این اتفاق، سیر حرکت در حوزه ریلی کشور افزایش پیدا کند.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی یادآور شد: یکی دیگر از موضوعاتی که در حوزه ریلی ما حائز اهمیت بوده، توسعه محور شرق است. نکمیل این پروژه با حوزه مشهد و سرخس است. انتظار ما این است حضور جمهوری اسلامی ایران در بازار اصلی و معادن افغانستان با نگاه بهره برداری هر دو ملت، بیشتر شود.

سپس محمود امتی، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی خراسان رضوی اظهار کرد: برای هر پروژه تجاری باید زیرساخت هایی فراهم شود و ما ۹۰ درصد راه را در بخش ریلی در افغانستان طی کردیم.

وی افزود: تجار افغانستانی و ایرانی، تولیدکنندگان، صنعتگران و شرکت های حمل ونقل فعال از جمله ظرفیت های ما هستند. بخش خصوصی این ظرفیت و زمینه را دارد؛ چهار مرزی که با کشور افغانستان فعال است، روزانه بیش از ۱۵۰۰ دستگاه کامیون ترانزیتی یا صادراتی در حال تردد است، لذا با فعال شدن راه آهن بین دو کشور، می توان در این بخش تحول مطلوبی را که مدنظر افغانستان است، شاهد بود.

محی الدین صبوحی، فعال حوزه حمل ونقل ریلی بین المللی در بخشی از این جلسه عنوان کرد: تقاضا دارم مهم ترین موضوع در خصوص کریدور حمل ونقل ریلی یعنی یک نظام شفاف تعیین تعرفه ایجاد شود. در ماه گذشته شاهد افزایش هزینه ها و رقابتی نبودن بهای تمام شده حمل در قیاس با حمل ونقل جاده ای بوده ایم. در ایران ما برای هر ۱۰۰ کیلومتر راه آهن برای هر تن ۳ دلار پرداخت می کنیم که باعث شده است تا پیش از ورود به افغانستان رقابت پذیری مناسبی فراهم شود اما در طرف افغانستان حدود ۱۰ دلار هزینه برای این موضوع جدا از دیگر هزینه ها در نظر گرفته می شود.

سپس کاظم شیردل، رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی و مسئول کمیته سیاست گذاری ریلی استان خاطرنشان کرد: طی چند سالی که به آسیای میانه صادرات ریلی داشتیم، مشکلات زیادی وجود داشت اما تجربه خوبی کسب کرده و با حضور دستگاه های دولتی و بخش خصوصی کمیته سیاست گذاری ریلی استان را ایجاد کردیم. زیرساخت ریلی دست دولت ها بوده و مشکل ما در کشورهای آسیای میانه این بود که به دلیل نبود زیرساخت و لزوم اقدام بخش خصوصی برای تهیه واگن در ایران، یک تناقض به وجود آمد. امیدواریم در مسیر ایران و افغانستان، راه آهن دو کشور تبادلات و ارتباطات با تعرفه مشخص داشته باشند.

در ادامه مرتضی قندچی، رئیس هیات مدیره اتحادیه کارگزاران گمرکی خراسان رضوی گفت: در کمیسیون حمل و نقل اتاق بازرگانی استان کمیته ریلی وجود داشته و بخش خصوصی استان به صورت جدی پای کار موضوع فعال سازی حمل و نقل ریلی افغانستان است. در ایران بخش عمده ای از موضوع حمل و نقل ریلی به عهده دولت است و در افغانستان نیز این موضوع وجود دارد. بر این اساس بخش خصوصی دو کشور با مسائل دولت ها درگیر می شوند و تقاضا دارم شرایط، حمایت های مربوطه، تعرفه ها و دیگر مسائل در جلسات مختلف تبیین شود.

سپس حیدر خادم زاده، یکی دیگر از فعالان حوزه حمل ونقل ریلی بین المللی تصریح کرد: ما با حجم بالایی از کمبود واگن مواجهیم و در حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار واگن نیاز داریم که به یک حالت نرمال برسیم. اگر بخواهیم مواد معدنی افغانستان را جابه جا کرده و دوسربار باشیم؛ یک نگرانی در بخش خصوصی جهت بازرسی این واگن ها داریم. در ابتدای احداث مسسر روزنک، متاسفانه اقلام غیرمجازی داشتیم. اگر این موضوع و خواب واگن ها حل نشود، این مسیر در حد شعار پیش خواهد رفت.

لزوم درنظر گرفتن مشوق هایی برای استفاده تجار از مسیر ریلی خواف- هرات

در بخش دیگری از این نشست، غفوری، مشاور وزیر فواید عامه افغانستان گفت: تمام مشکلات و چالش هایی که از سوی تاجران ایرانی در این نشست مطرح شد را یادداشت کردیم، راه اندازی راه آهن خواف- هرات اولویت ویژه ای دارد و باید کوشش کنیم که از ظرفیت این خط بهره کافی را ببریم. در این زمینه، هماهنگی هر چه بیشتر بین راه آهن دو کشور ضروری است. راه آهن هر دو کشور باید مشوق هایی را برای تجار در مسیر ریلی خواف – هرات ایجاد کنند، این تخفیفات به توسعه راه آهن مزبور کمک شایانی خواهد کرد.

وی گفت: سیاست کلی راه آهن افغانستان، استفاده از بازرگانان و فعالان بخش خصوصی است، ما از سرمایه گذاری در پروژه های راه آهن استقبال می کنیم لذا باید سهولت بیشتری در این مسیر ایجاد شود. افغانستان اعلام کرده است که از سرمایه گذاری بخش خصوصی برای توسعه ایستگاه ها و خطوط استقبال خواهد کرد؛ لذا از تمام بازرگانان بین المللی دعوت می کنیم تا در پروژه های راه آهن سرمایه گذاری کنند.

در ادامه ضیائی، نماینده یکی از شرکت های سیمانی با اشاره بالا بودن تعرفه های ریلی در ایران و افغانستان گفت: همچنین دولت افغانستان برای این مسافت حدود ۶ دلار خاک پولی می گیرد و این موضوع باعث می شود برای حمل کالای سیمان، ۳ تا ۵ دلار در تن هزینه بیشتری نسبت به حمل جاده ای پرداخت شود. یکی از مزایای راه آهن، جابه جایی اقلام شنگین بوده و باعث می شود در کالاهای اساسی در مناطق ویژه اقتصادی، از ظرفیت های خود استفاده کنیم. ایستگاه خواف، ایستگاه کوچکی بوده و باید زیرساخت های آن اصلاح و تجهیز شود. سکوی این ایستگاه ظرفیت بارگیری کمتر از ۱۰ واگن در روز را دارد.

حجم بهره برداری از خط آهن باید افزایش پیدا کند

 «مصطفی رضایی»، مدیرعامل کنسرسیوم توسعه ریلی افغانستان در پاسخ به سوالات و دغدغه های فعالین حوزه عنوان کرد: هیئت حاکمه سرپرست افغانستان سال گذشته مصوب کرد که تمام خطوط ریلی در افغانستان، خطوط ریلی استاندارد باشد. این اقدام، افغانستان را به عنوان حلقه واصله بین چین، ایران و اروپا قرار داد و بیشترین سود این اتفاق اول برای ملت و مردم افغانستان دوم برای تجاری است که در این حوزه فعالیت می کنند.

وی در خصوص احداث راه آهن هرات به مزارشریف، هرات به زرنج و زرنج به قندهار گفت: این موضوع همزمان و توامان با اتصال چابهار به میلک اتفاق افتاده و یک رینگ ریلی مناسب برای بهره برداری تجار به وجود می آورد. با این رینگ ریلی، هرات به جمهوری اسلامی ایران، ترکمنستان و پس از آن به ازبکستان متصل می شود و با فاصله کمی به شیرخان بندر تاجیکستان متصل می شود.

مدیرعامل کنسرسیوم توسعه ریلی افغانستان تصریح کرد: در حال حاضر تمرکز ما بر بار خواف به روزنک افغانستان است؛ اگر این مسیر از لحاظ اقتصادی به صرفه باشد، دیگر مسیرها نیز به صرفه خواهد بود. راه آهن جمهوری اسلامی ایران تعرفه ای وضع کرده است که این تعرفه در حال حاضر نیم بها و حدود ۳ دلار است. لوکوموتیو جهت استفاده از خط ریلی ایران و افغانستان و بدون خواب بار به تعداد کافی وجود دارد.

رضایی ادامه داد: طی یک ماه گذشته هر هفته ۳ قطار به افغانستان اعزام کرده ایم. پس از انعقاد قرارداد، ۴۰ واگن برای انتقال سیمان به ایستگاه خواف تخصیص دادیم که با توجه به تعرفه ها و هزینه بالا برای شرکت های سیمانی، اگر ۱۰ واگن نیز اختصاص می دادیم، کفایت می کرد. فعالان اقتصادی بابت حضور نیرو، ترافیک، ایمنی، تخلیه و بارگیری نگرانی نداشته باشند. تخلیه و بارگیری در حوزه اداره خط آهن افغانستان تعریف می شود که شامل دو هزینه است که یکی تعرفه راه آهن افغانستان است که برای هر تن ۶۵ افغانی و هزینه کارگر آن ۳۵ افغانی است.

وی با بیان اینکه در حال حاضر ظرفیت تخلیه و بارگیری روزانه ۲۰۰۰ تن کالا در ایستگاه روزنک وجود دارد، تصریح کرد: خواب واگن هایی که در دولت قبل وجود داشت، تمام شده است. در تمام کریدورهای ریلی افغانستان، تعرفه ۱۰ دلاری دریافت می شود اما این عدد در کریدور روزنک ۶ دلار بوده و تقاضا کرده ایم که این ۶ دلار خصوصا برای سیمان کاهش پیدا کند. کنسرسیوم توسعه ریلی افغانستان تا پایان سال جاری هیچ دموراژ و پول خواب واگنی نگرفته و نخواهد گرفت.

مدیرعامل کنسرسیوم توسعه ریلی افغانستان خاطرنشان کرد: حجم بهره برداری از خط آهن باید بالا برود. حجم تراز تجاری بین دو کشور ۲ میلیارد دلار است و این خط ریل بستری می شود تا تراز تجاری بین دو کشور را به یک تجارت دو سویه تبدیل کند. لازمه دو سر بار شدن قطارها با وجود مواد معدنی افغانستان، تایید هیئت حاکمه سرپرست افغانستان و اندیشیدن تمهیدات امنیتی است. گمرکی اختصاصی در روزنک مستقر شده و این موضوع زمان را برای تجار پایین آورده و زمان خواب نخواهیم داشت.

رضایی بیان کرد: دستورالعمل بهره برداری از خطوط ریلی ایران به افغانستان تهیه شده است. این دستورالعمل را در اختیار اتاق مشترک قرار خواهیم داد. تمام موارد مربوط به دستگاه های مستقر در مرز را به کنسرسیوم منتقل کرده و موضوعی نیست که در مرز با آن مواجهه داشته باشیم. لیست تعرفه برای موضوعات و ایستگاه های مختلف متفاوت است. تعرفه ها صرفا برای خواف به افغانستان به صورت جز به جز طی چند روز آینده ارسال خواهد شد.

وی در رابطه با موضوع انتقال سوخت به افغانستان از طریق ریل گفت: در حال حاضر امکان بردن سوخت به افغانستان را نداریم زیرا باری نباید روی ریل در افغانستان مشکل نورم و استاندارد پیدا کند. تا زمانی که تکلیف بارگیری و تخلیه سوخت مشخص نشود این موضوع حل نخواهد شد.