دستور ویژه برای «گود» های تهران
تین نیوز | آخرین وضعیت گود بابك زنجانی و خیابان ایران‌زمین صدور «پیش‌پروانه» برای «ابر پروژههای ساختمانی» متوقف می‌شود؛ نظام مهندسی اجازه «نظارت» پیدا می‌كند
مدیریت شهری تهران تصمیم گرفته با اجرای دو سیاست فنی برای اَبَر پروژههای ساختمانی، چالش «ریزش» در گودبرداری‌های عمیق پایتخت را پایان دهد.
ساخت‌وسازهای بزرگ مقیاس طی دو سال اخیر در شهر تهران، حفر گودهایی حداقل به عمق 20 متر برای این قبیل پروژه‌ها را به همراه داشته، اما چون «نظارت» دستگاه متولی بر این گودبرداری‌های خاص عملا وجود نداشته، عمده آنها در مراحل گودبرداری با یكی از انواع ریسك‌های منتهی به ریزش دیواره گود، برخورد كردند و از بین آنها، تعداد قابل‌توجهی از گودها دچار حادثه نشست خیابان و بحران محله‌ای شدند.
تحقیقات كمیسیون شهرسازی‌ومعماری شورای شهر تهران درباره سریال ریزش در گودهای عمیق نشان می‌دهد: صدور «پیش‌پروانه» برای ابرپروژه‌ها از طرف شهرداری، مهم‌ترین عامل حادثه‌ساز حین گودبرداری محسوب می‌شود، طوری كه‌سازمان نظام مهندسی تهران به دلیل آنچه «خلأ پروانه‌ساختمانی» عنوان می‌كند، طبق قانون اجازه نظارت و پایش بر مراحل گودبرداری در این نوع كارگاه‌ها را ندارد. هر چند در ترتیب‌‌بندی مسوولیت‌ها در حوادث گودبرداری، شهرداری در جایگاه آخر قرار دارد، اما شیوه‌ای كه برای صدور مجوز ساخت استفاده می‌كند، به نوعی، باعث
سلب مسوولیت از دستگاه‌های ماقبل می‌شود.
شهرداری تهران در سال‌های اخیر به دلیل زمان‌بر بودن پروسه صدور پروانه‌ساختمانی برای برج‌های مسكونی و مگاپروژه‌های تجاری، نوعی مجوز موقتی تحت عنوان «پیش‌پروانه» بابت صرفا شروع عملیات خاك‌برداری، در اختیار مالكان این پروژه‌ها قرار داده تا در فاصله زمانی گودبرداری، پروانه قطعی نیز صادر شود. این در حالی است كه نظارت عالیه نظام‌مهندسی بر عملیات ساختمان‌سازی، درست از لحظه صدور پروانه‌ساختمانی برای یك پروژه، آغاز می‌شود و هر نوع ساخت‌وساز فاقد پروانه قطعی، از نظر نظام‌مهندسی قابل ورود نیست. طی یكسال اخیر، معدود مناطقی در
تهران شاهد گودبرداری‌های حداقل 20متری برای احداث برج‌هایی به ارتفاع كلی بالای 25 طبقه بوده است. در این برج‌ها، بین 5 تا 9 طبقه از ساختمان، در زیرزمین و در فضای حاصل‌شده از گودبرداری، تعبیه می‌شود. البته در ماه‌های اخیر، موقعیت جغرافیایی ابرپروژه‌ها از مناطق شمالی شهر تهران به نقاط دیگری از جمله مركز و جنوب شهر نیز تسری پیدا كرده است و «فرسودگی خانه‌های مجاور» به‌عنوان ویژگی تامل‌برانگیز املاك مجاور این نوع گودبرداری‌ها، شهرداری و شورای‌شهر را به اتخاذ دو تصمیم پیشگیرانه برای مقابله با ریزش دیواره گود، نشست خیابان و تخریب املاك
مجاور گودهای عمیق، ترغیب كرده است.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، مدیریت شهری تهران در تصمیم اول خود، صدور «پیش‌پروانه» برای گودبرداری‌های عمیق را متوقف كرده است و در قالب تصمیم دوم، طبق دستور ویژه مقامات ارشد شهری، شهرداران مناطق مكلف شده‌اند طبق قانون 55 شهرداری‌ها، پایش لحظه‌ای از گودهای عمیق موجود در پایتخت داشته باشند و به محض بروز خطر و احتمال نشست یا ریزش زمین، این چاله‌ها را از خاك دستی پركنند. این دستور ویژه اخیرا برای یكی دو فقره از چاله‌های حدودا 30 متری، به اجرا درآمد. اعضای شورای‌شهر تهران در این باره معتقدند: گودهای ساختمانی به لحاظ زمان استحكام
دیواره‌ها، مدت‌دار هستند؛ به این معنی كه اگر در یك زمان مشخص، گود به ساختمان تبدیل نشود، پایداری گود متزلزل می‌شود.
مقاوم‌سازی گود تاریخ مصرف دارد
در این باره، احمد دنیامالی رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا آمار گودبرداری پرخطر شهر تهران رو به افزایش است، به «دنیای اقتصاد» گفت: از دیدگاه حرفه‌ای وقتی در فرآیند پروسه‌های ساختمانی اختلاف سطح ایجاد می‌شود فارغ از اینکه این اختلاف سطح 5 متر است یا 30 متر، گودبرداری انجام شده پرخطر نامیده می‌شود. براساس این تعریف هیچ گودی در پایتخت وجود ندارد که پرخطر نباشد. او اظهار کرد: از این رو برای جلوگیری از حوادثی که اخیرا در برخی از گودبرداری‌های پایتخت رخ داده است باید تمامی مراحل گودبرداری دقیقا
مطابق با مشخصات فنی طرح و با نظارت مهندسان ناظر پیش رود.
این عضو شورای شهر تهران به روش‌های مقاوم‌سازی گودهای ساختمانی اشاره کرد و افزود: روش‌های مختلفی برای ایمن‌سازی و مقاوم‌سازی گودهای ساختمانی وجود دارد اما نکته مهم آن است که تمامی این روش‌ها موقت است و پس از مدتی کارکرد آنها از بین می‌رود. او با بیان اینکه از دوستان شهرداری و‌سازمان نظام مهندسی درخواست کرده‌ایم تا مالکان پروژههای ساختمانی را موظف به انجام پروژه در مدت زمان کوتاه کنند، تاکید کرد: سرعت اجرای سازه در مورد گودهای عمیق مهم است و هر اندازه سرعت اجرا بالا رود نگرانی‌ها کمتر می‌شود.
تعیین تکلیف سه گود پایتخت
در این باره، اقبال شاکری عضو کمیسیون عمران شورای شهر معتقد است: عدم هماهنگی بین چهار حلقه مالک، مشاور، ناظر و شهرداری مشکلات فعلی در پروسه گودبرداری‌های ساختمانی را به وجود آورده است. او در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» گفت: نحوه تقسیم‌بندی مسوولیت‌پذیری در بحث گودبرداری‌های ساختمانی در وهله اول با مالک، دوم با مشاور، سوم با مهندس ناظر و در وهله آخر با شهرداری است. بنابراین ایمنی گود باید ابتدا توسط مشاور یا محاسب طراحی شود و بعد توسط پیمانکار اجرایی شود. این اقدام در هنگام گودبرداری باید صورت گیرد. بعضی مواقع این اقدام صورت می‌گیرد اما ادامه
پروژه دچار مشکل می‌شود. این عضو شورای شهر تهران ادامه داد: گود ایران زمین، حقانی و خدامی نیز همین وضعیت را داشته‌اند. یعنی پروژه مطابق با برنامه‌ریزی پیش نرفته است. به این نکته باید دقت کرد که پایدارسازی دیواره‌های گود برای مدت زمان کوتاهی است تا ساختمان ساخته شود. اگر گود رها شود آن پایداری به تنهایی کافی نیست. او با بیان اینکه باید زمان‌بندی اجرای پروژه دائم کنترل شود، اظهار کرد: اگر از زمان اجرای پروژه گذشت باید تذکر داده شود و پیگیری توسط ناظر و مالک ادامه داده شود.
او با اشاره به این موضوع که اگر مالک به تذکر شهرداری در خصوص گذشت زمان اجرای پروژه و ناپایداری گود توجه نکرد شهرداری می‌تواند با اتکا به ماده 55 قانون شهرداری‌ها وارد کار شود تصریح کرد: در این وضعیت شهرداری تقاضا می‌کند به او اجازه داده شود برای تامین ایمنی مردم وارد بحث شود و به حساب و هزینه مالک اقدامات ایمنی را زیر نظر ناظر انجام دهد. شاکری به وضعیت گود ایران زمین اشاره کرد و افزود: در گود ایران زمین هم به دلیل طولانی شدن بلاتکلیفی گود شورا به شهرداری اجازه داد ایمن‌سازی گود را آغاز کند. اقدامات پایدارسازی گود ایران زمین حدود 6میلیارد تومان هزینه
داشت . او در پاسخ به اینکه وضعیت سایر گودهای عمیق و نیمه‌كاره همچون خدامی و حقانی چه خواهد شد؟ تاکید کرد: در مورد گود خدامی هم پس از بررسی‌هابه این نتیجه رسیدند که پرکردن گود ارزان ترین روش نسبت به سایر روش‌ها است. این روش حدود یک چهارم هزینه داشت. علاوه بر این اخیرا جلسه‌ای با شهرداری داشتیم و نسبت به توقف کار در گود حقانی تذکری ارائه شد. او اضافه کرد: در این گود به دلیل مشکل مالک با پیمانکار اجازه عملیات پایدارسازی گود داده شده است و اخطار داده شده این کار را انجام دهد.
صدور مجوز «پیش پروانه» ممنوع شد
محمد سالاری رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران نیز با اشاره به بالا رفتن آمار گودبرداری‌های پرخطر در تهران گفت: در سال‌های اخیر گودبرداری‌های ساختمانی آسیب‌هایی را برای املاک مجاور خود ایجاد کرده اند که بیشتر به دلیل نبود نظارت بر روند گودبرداری‌ها بوده است البته در بخش نظارت بر عملیات گودبرداری مسوولیت‌سازمان نظام مهندسی بر شهرداری تهران پیشتاز است.
او در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» ادامه داد: این در حالی است که ظرفیت‌سازی لازم در‌سازمان نظام مهندسی هنوز اجرایی نشده است تا بتوانند مهندسان ناظر در همه مناطق به صورت دائم در پروژه‌ها حضور داشته باشند. او در پاسخ به این سوال که محدوده مسوولیت شهرداری تهران در زمینه نظارت بر گودبرداری‌های ساختمانی چیست، تصریح کرد: در این زمینه تاکنون شهرداری به صورت مستقیم وارد نشده و معتقد است مسوولیت این موضوع قانونا با شهرداری نیست. بنابراین بیشتر سعی دارد در حاشیه باشد چون در صورت ورود به موضوع باید تبعات قانونی آن را هم بپذیرد. این عضو شورای شهر تهران
افزود: البته این دیدگاه شهرداری درست است چون مطابق با قانون، مسوولیت خطرات ناشی از گودبرداری به عهده دستگاه نظارت زیر نظر‌سازمان نظام مهندسی است. اما بخش تحت مسوولیت شهرداری در حوزه صدور پروانه است.
او تاکید کرد: شهرداری مطابق با قانون فقط در حوزه صدور پروانه ساختمانی مسوولیت می‌پذیرد با این حال در این حوزه تخلفاتی داشته است مبنی بر اینکه در خصوص بسیاری از پروژههای بزرگ مقیاس که به گودبرداری‌های عمیق نیاز دارند پیش پروانه صادر کرده است. سالاری اضافه کرد: صدور پروانه ساختمانی موجب می‌شود همزمان با فرآیند صدور پروانه نقشه‌های فونداسیون و مقاوم‌سازی جداره‌های گود به‌سازمان نظام مهندسی ارائه شود تا مسوولیت به آنها واگذار شود اما وقتی «پیش پروانه» صادر می‌شود در نتیجه بررسی کیفی مراحل ارائه نقشه‌ها انجام نمی‌شود و در
صورت بروز حادثه مقصر اصلی شهرداری تهران است. او از ورود این کمیسیون به موضوع صدور «پیش پروانه» ساختمانی برای پروژههای بزرگ مقیاس شهر خبر داد و گفت: کمیسیون شهرسازی شورا ورود پیدا کرده است و شهرداری را از صدور پیش پروانه برای پروژههای ساختمانی منع کرده است. او تاکید کرد: یکی از دلایل بروز حادثه گود خیابان ایران زمین نیز صدور «پیش پروانه» بود که منجر به عدم نظارت بر روند گودبرداری شد. بروز این حادثه و بلاتکلیفی مالک پروژه سبب شده تا شهرداری با هزینه‌ای حدود 4 میلیارد و 700 میلیون تومان نیمی از گود را پر کند با این حال هنوز تصمیمی برای ادامه
فعالیت ساختمانی در گود خیابان ایران زمین گرفته نشده است.
وضعیت «سفید» در گود ایران‌زمین
یكی از پروژههای ساختمانی مشاركتی بابك زنجانی در تهران كه مهرماه سال گذشته در مرحله گودبرداری، دچار ریزش در یكی از دیواره‌های گود و نشست خیابان مجاور شد، هم‌اكنون به وضعیت سفید یا عادی برگشته است.
كارگاه ساختمانی مجتمع تجاری ایران‌زمین در فاز یك شهرك غرب، عصر پنج‌شنبه 11مهرماه92، در مرحله حدود 60درصد گودبرداری، ریزش كرد. این حادثه در آن زمان باعث شكسته شدن یكی از لوله‌های اصلی انتقال آب در زیر خیابان ایران‌زمین و نشست خیابان شد. در طول یكسال اخیر، شركت ساختمانی این پروژه، همزمان با انجام عملیات تحكیم دیواره‌های گود ایران‌زمین، به ترمیم نقاط آسیب‌دیده این خیابان نیز مشغول بود.
تردد در خیابان ایران‌زمین از همان روز حادثه به دلیل حفر گودال ناشی از نشست خیابان و وجود خطر در اطراف گود، ممنوع بود. اما این خیابان از هفته گذشته بازگشایی شد.
تحقیقات صورت گرفته توسط «دنیای‌اقتصاد» درباره آخرین وضعیت گود ایران‌زمین همچنین نشان می‌دهد: در این پروژه ساختمانی كه عملیات گودبرداری تا مهرماه پارسال –قبل از ریزش دیواره‌ها- تا عمق حدود 30متر پیش رفته بود، هم‌اكنون به اندازه حدود 12متر، از خاك پر شده است به طوری كه گفته می‌شود وضعیت فعلی گود، در شرایط طبیعی قرار دارد و خطر یا احتمال نشست دوباره و ریزش دیواره‌ها، رفع شده است.
در پروژه مجتمع تجاری ایران‌زمین قرار بود برج با كاربری تركیبی تجاری، اداری و هتل به ارتفاع 26 متر از سطح زمین ساخته شود. در زمین این پروژه با مساحت تقریبی 6/1 هكتار، پیش‌از انجام گودبرداری، قدیمی‌ترین مركز تجاری شهرك‌غرب تحت عنوان «ایران‌زمین» با ارتفاع یك طبقه قرار داشت، اما در جریان ساخت‌وساز روی آن، مقرر شده بود علاوه بر تعدادی طبقات منفی برای تامین پاركینگ، 4طبقه تجاری با سطح اشغال 50درصد و 22 طبقه اداری و هتل نیز با سطح اشغال 23درصد احداث شود. این پروژه در نیمه‌های عملیات گودبرداری، به دلیل حادثه ریزش، متوقف شد و هم‌اكنون نیز عملیات
ساختمانی در آن انجام نمی‌شود. در سایت شركت سازنده مجتمع تجاری ایران‌زمین، ارزش كل پروژه در زمان تكمیل و بهره‌برداری، معادل 7500 میلیارد تومان برآورد شده است. سطح كل زیربنای این پروژه، حدود 300 هزار مترمربع، پیش‌بینی شده است.