◄ تورم در آسمان؛ سرنوشت پروازها با سوخت گران چه می شود؟
با افزایش بی سابقه قیمت بنزین هواپیما از ۶۰۰ تومان به بیش از ۱۱ هزار تومان، موجی از نگرانی و پرسش درباره آینده حمل ونقل هوایی در کشور به راه انداخت.
در فروردین ماه ۱۴۰۴، صنعت هوایی ایران با یکی از مهم ترین تغییرات اقتصادی خود روبه رو شد: افزایش ناگهانی قیمت سوخت هواپیما برای شرکت های داخلی از ۶۰۰ تومان به بیش از ۱۴٬۰۰۰ تومان به ازای هر لیتر.
بر اساس بخشنامه شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی، نرخ هر لیتر سوخت هواپیما برای شرکت های داخلی از ۶۰۰ تومان به ۱۱۰,۰۳۰ ریال (معادل ۱۱ هزار و ۳ تومان) بدون احتساب مالیات بر ارزش افزوده افزایش یافته است. با احتساب مالیات بر ارزش افزوده، این مبلغ به حدود ۱۴,۳۰۰ تومان در هر لیتر می رسد.
این افزایش قیمت به منظور اجرای قانون بودجه سال ۱۴۰۳ و کاهش یارانه های سوخت انجام شده است. طبق این قانون، قیمت فروش سوخت هواپیما باید معادل ۳۰ درصد نرخ خرید آن از پالایشگاه ها تعیین شود. بنابراین، نرخ سوخت هواپیما در سال جاری تقریباً ۲۴ برابر شده است. این جهش ۲۴ برابری که به منظور واقعی سازی قیمت ها و کاهش یارانه های پنهان اجرا شد، موجی از نگرانی و پرسش درباره آینده حمل ونقل هوایی در کشور به راه انداخت.
اما این تصمیم بر ابعاد مختلف صنعت هوایی ایران چه پیامدهای در پی خواهد داشت؟
۱. افزایش قیمت بلیت و کاهش تقاضا
با رشد ناگهانی هزینه سوخت، که سهم قابل توجهی از هزینه های عملیاتی ایرلاین ها را تشکیل می دهد، افزایش قیمت بلیت تقریباً اجتناب ناپذیر است. در کشوری که بخش قابل توجهی از جمعیت قدرت خرید بالایی ندارد، این مسئله می تواند منجر به کاهش تقاضای سفر هوایی، به ویژه در مسیرهای داخلی، شود.
۲. فشار مضاعف بر ایرلاین های داخلی
اکثر شرکت های هواپیمایی ایران به دلیل تحریم ها و محدودیت های فنی و مالی، با ناوگان فرسوده و درآمد پایین دست وپنجه نرم می کنند. افزایش قیمت سوخت، فشار مالی بیشتری بر این شرکت ها وارد کرده و حتی ممکن است برخی از آن ها را به سمت ورشکستگی یا کاهش تعداد پروازها سوق دهد.
۳. کاهش رقابت پذیری با ایرلاین های خارجی
در حالی که شرکت های خارجی از یارانه یا سوخت ارزان تری در کشور مبدأ برخوردارند و از هواپیماهای مدرن تر بهره می برند، شرکت های ایرانی با افزایش ناگهانی هزینه ها، موقعیت رقابتی خود را از دست خواهند داد. این امر ممکن است سهم بازار پروازهای بین المللی را از دست ایرلاین های داخلی خارج کند.
۴. اختلال در برنامه ریزی های توسعه ای
افزایش شدید هزینه ها می تواند برنامه های توسعه فرودگاه ها، خرید ناوگان جدید یا راه اندازی مسیرهای جدید را با تأخیر یا توقف روبه رو کند. در نتیجه، رشد صنعت هوایی کشور کند یا متوقف خواهد شد.
اگرچه واقعی سازی قیمت ها می تواند در درازمدت به بهینه سازی مصرف و کاهش فشار بر بودجه دولت کمک کند، اما اجرای ناگهانی و بدون برنامه این افزایش قیمت، آسیب های جدی به صنعت هوایی کشور وارد خواهد کرد. در صورتی که هم زمان با این تصمیم، بسته های حمایتی، مشوق های مالی و سیاست گذاری های هدفمند در دستور کار قرار نگیرند، آینده این صنعت با کاهش کیفیت خدمات، افت تقاضا و خروج تدریجی شرکت ها از بازار مواجه خواهد شد. یک بازنگری در سیاست های اجرایی و نگاه جامع به نیازهای این صنعت، ضروری به نظر می رسد.
سوخت صرفا ۲۰ درصد بهای تمام شده پرواز رو تشکیل میده