◄ «MRI» اقتصاد با بازمهندسی بودجه و رویکرد اقتصاد مقاومتی

هفته گذشته برای بررسی بودجه راه ‌آهن در سال 98 لایحه بودجه را مطالعه می­‌کردم و علاوه بر مشاهده تغییرات بودجه در سال‌های 96 تا 98 که به ترتیب از حدود 28 هزار میلیارد ریال به 16 و سپس 14 هزار میلیارد ریال تنزل نموده است که با احتساب تورم می‌توان گفت در سال 97 نصف و در سال 98 نیز مجدد نصف خواهد شد و مفهوم آن رسیدن بودجه عمرانی این مجموعه مهم به حدود 25درصد بودجه عمرانی سال 96 است، این سوال برای من ایجاد شد که با این حجم زیاد اطلاعات و اعداد و ارقام نمایندگان مردم و حتی مسئولان چگونه به تصویر غدد احتمالی بدخیم اقتصاد پی می‌برند.

پیتر دراکر در خصوص رویکرد هزینه‌­­ای برخی مدیران مثالی می‌­آورد که آن را راز در شکسته دستشویی خوانده است.

در یکی از شرکت ‌های راه ­­آهن آمریکا، به منظور صرفه­‌جویی برای هر دستشویی فقط یک کلید ساخته بودند. هزینه ساختن کلید اضافی، هزینه سرمایه‌­­ای تلقی می­شد که رئیس ایستگاه نمی­‌توانست دستور پرداخت آن را بدهد. مسافران اغلب بعد از قفل کردن در، کلید را پس نمی ‌دادند و تنها چاره این بود که در را بشکنند و آن را تعمیر کنند.

هزینه تعمیرات، هزینه جاری به حساب می­‌آمد و رئیس ایستگاه اختیار داشت که در مورد تعمیرات هزینه کند اما او اختیار آن را نداشت که کلید اضافه تهیه کند. نتیجه این بود که مقدار زیادی هزینه بابت تعمیرات، به جای مبلغ ناچیزی که برای ساختن کلید دوم لازم بود، صرف می‌­شد.

توان اقتصادی علاوه بر فراهم نمودن شرایط رشد سریع‌تر اجتماعی و سیاسی، به‌عنوان عامل تقویت توان بازدارندگی دشمنان، زمینه بسیاری از کژی‌ها که غالبا ناشی از بیکاری و فقر می‌باشد را نیز از بین می‌برد و بر همین اساس در نامه حضرت علی(ع) به مالک اشتر، جمع­‌آوری خراج بر نبرد با دشمن، اصلاح وضع مردم و آبادانی شهرها تقدم یافته است.

تاکید خداوند متعال بر ضرورت آمادگی امت اسلامی برای مبارزه با دشمنان با قید استطاعت، و اشاره حضرت حق به دارایی به عنوان قوام فرد و جامعه در قرآن کریم و امتناع مومنان از واگذاری دارایی به افراد سفیه (آیه 5 سوره نساء) و از سوی دیگر فراخواندن ربا خواران به اعلام جنگ با خدا (آیه 279 سوره بقره) و احادیث معتبر در خصوص شدت گناه رباخواری در اسلام نشان از اهمیت ویژه این مبحث در تحقق جامعه اسلامی مطلوب دارد. 

بر این اساس توجه و اهتمام به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی مقام معظم رهبری در 30 بهمن 1392 به‌ویژه موضوع بهره­‌وری (بندهای 3، 4 و 20) و نیز تولید ملی و اشتغال برای برون­ رفت از شرایط کنونی اقتصاد بسیار ضروری است.

با مرور کوتاه پیوست چهار لایحه بودجه سال 98 در مورد اعتبارات هزینه­‌ای دستگاه‌های اجرایی که 453 صفحه است می‌توان به نگاه تنظیم این سند بسیار مهم پی برد که برای برداشت روشن‌تر به بخش سلامت و درمان که از صفحه 9 الی 220 این پیوست را تشکیل داده اشاره می‌شود.

هرچند در نگاه اول حجم اعداد و ارقام و دقت تنظیم آنها ممکن است جالب توجه و نشانی بر شفافیت به نظر برسد ولی با یک مثال می‌توان به آثار مخرب این شیوه برای تصمیم‌سازی درست نمایندگان مردم و مدیران ارشد پی برد.

در تصویرسازی تشدید مغناطیسی یا همان MRI حجم زیادی داده تبدیل به تصاویر قابل فهم می‌گردد که زمینه تشخیص پزشک متخصص را در زمان کوتاه فراهم می‌نماید، البته شاید این اطلاعات بدون پردازش نیز با استفاده از ابزارهای پیچیده دیگری قابل فهم و تحلیل می‌بود ولی بدون تصویرسازی استقبال از این فناوری محال می‌گردید.

با این رویکرد اگر به مستند بودجه کشور انگلستان نگاهی داشته باشیم می‌توانیم بهتر به ضعف‌ها و مشکلات بودجه واقف شویم، که به عنوان مثال صفحات 4 و 5 این سند تک جلدی 102 صفحه‌­ای برای سال 2018 به درآمد و هزینه به‌صورت تصویری پرداخته و در صفحه 23 نیز به بودجه عمرانی وزارتخانه‌های مختلف به‌صورت قابل هضم اشاره نموده است.