◄ نقش راهبردی راه آهن در کاهش بحران آب اصفهان با مشارکت صنایع بزرگ فولادی استان
یکی از نکات مهم در این رویکرد این است که شرکت های فولادی (مبارکه و ذوب آهن و سپس پترو شیمی و ...) در گام نخست می توانند در کنار کار ارزشمند بازیافت فاضلاب اصفهان، برداشت آب از منابع را متوقف و از حمل و نقل ریلی استفاده نمایند.
از سال ها پیش بسیاری از پیشگویی ها بر پایه بحران آب در آینده بود و اینکه جنگ های آینده کشورها ریشه در محدودیت های آب خواهد داشت که با خبر آبان ماه رسانه ها در مورد تکمیل و افتتاح سد ایلیسو در جنوب شرق ترکیه بر روی سرشاخه های رودخانه دجله با ظرفیت بیش از 10 میلیارد متر مکعب (کرخه کمتر از 6 میلیارد) به یک نگرانی نزدیک تبدیل شده است.
سال هاست بحران آب اصفهان علاوه بر خشک کردن زاینده رود و تاثیر روانی برای ساکنان شهر اصفهان، به یک دغدغه بزرگ برای مردم و مسئولان تبدیل شده و با وجود برخی اقدامات ارزشمند مانند تبدیل برج های خنک کننده نیروگاه اصفهان و برخی صنایع، متاسفانه همچنان شاهد روند افزایشی مشکلات هستیم که بیشترین آن در بخش کشاورزی استان شکل گرفته است. (به ویژه با ضعف مالی این اقشار پرتلاش و محروم و عدم توانایی در احداث آبخوان های مناسب برای ذخیره آب کافی و ...)
از همین نویسنده:
سازمان ملل در طی گزارشی اعلام کرد تا سال 2030 جمعیت جهان به 35 درصد غذای بیشتر و 40 درصد آب بیشتر نیاز دارد.
بر اساس گزارش فائو (سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد) متوسط واردات محصولات کشاورزی ایران طی یک دهه اخیر از حیث وزنی حدود 10 میلیون تن در سال بوده (بیشترین آن 16 میلیون تن در سال 91 و کمترین آن 6 میلیون تن در سال 83 بوده) و ارزش آن از 2 میلیارد دلار به 8 میلیارد دلار رسیده (متوسط ارزش بر تن از 250 به 750 دلار رسیده) و این در حالی است که عمده محصولات مذکور را برنج، گندم، ذرت و روغن نباتی تشکیل می دهد که اکنون بیشتر شده است.
طبیعتا این محصولات به دلیل ارزش وزنی و حجمی پایین هیچ ارزش رقابتی برای قاچاق شدن ندارند و لذا با جایگزینی واردات با تولیدات داخلی نه تنها می توان به اشتغال قابل توجهی رسید بلکه نرخ مهاجرت از روستاها را نیز می توان کاهش داد که در بند 20 سیاست های مقام معظم رهبری برای تدوین برنامه ششم توسعه مورد تاکید قرار گرفته است.
از سوی دیگر در بررسی های اوایل دهه هشتاد، با استفاده از تجربیات راه آهن های خصوصی آمریکا و کاهش سهم حمل مواد نفتی با خط لوله، راهکار جایگزین احداث خط لوله 52 اینچ برای ترانزیت نفت خام (از بندر نکا به بندر جاسک که ظرفیت 100 میلیون تن در سال را داشت و قرار بود با هزینه 4 میلیارد دلار اجرا شود)، استفاده ترکیبی از ظرفیت خط لوله نکا- ری و راه آهن تهران- بندرعباس به مرحوم دکتر ترکان پیشنهاد و مورد استقبال واقع شد و با حمایت ایشان، مساعدت وزیر و شرکت نفت حمایتی برای خرید لکوموتیو برقی برای راه آهن برقی بافق بندرعباس جلب گردید. قابل توجه اینکه حداکثر ظرفیت جهانی محقق شده راه آهن یک خطه دیزلی بیش از 100 میلیون تن و در مسیر دو خطه برقی اکنون از 400 میلیون تن در سال فراتر رفته است (یعنی چهار برابر ظرفیت بزرگترین خط لوله نفتی کشور).
با توجه به افتتاح قطعه اول خط لوله انتقال آب به فلات مرکزی در 15 آبان 1399 در مسیر بندرعباس به گل گهر به طول 305 کیلومتر با هزینه حدود 750 میلیون یورو و نظر به برنامه دو خطه کردن بافق- یزد- اصفهان و با نگاهی به مقاله مندرج در مجله Railway Age با عنوان (If crude by rail, why not water) و تجربه راه آهن هند در حمل روزانه 3 میلیون لیتر آب آشامیدنی برای مناطق بحران زده (روزانه یک قطار حدود 4000 تنی) به نظر می رسد لازم باشد مطالعاتی برای انتقال آب از بندرعباس به سایر استان های مرکزی به ویژه اصفهان با استفاده از ظرفیت های ریلی موجود انجام شود.
در این راستا از سال 1391 پیشنهاداتی به یکی از نمایندگان مجلس، مقامات دولتی (سازمان محیط زیست، استانداران، وزارت نیرو، ایمیدرو و ...) ارسال و راهکار ساده، ارزان، سریع الحصول و بدون ریسک ریلی به ایشان پیشنهاد گردید.
- یکی از نکات مهم در این رویکرد این است که شرکت های فولادی (مبارکه و ذوب آهن و سپس پترو شیمی و ...) در گام نخست می توانند در کنار کار ارزشمند بازیافت فاضلاب اصفهان، برداشت آب از منابع را متوقف و از حمل و نقل ریلی استفاده نمایند.
* کارشناس حمل و نقل
