راه آهن گیلان، حلقه پیوند ایران به حمل و نقل جهانی

    راه آهن رشت - انزلی - آستارا و اتصال این خط ریلی به آستارای جمهوری آذربایجان و امتداد آن تا مسکو و سن‌پیترزبورگ، حلقه پیوند ایران به حمل و نقل جهانی و اتصال آسیا و خاورمیانه به اروپای شرقی و شمالی از طریق تهران و شهرهای استان گیلان است.

دهم آبان ماه سال 1396، بعنوان روز مهمی در تقویم ایران اسلامی ثبت شده است؛ تهران میزبان دومین اجلاس سه جانبه رئیسان جمهوری روسیه و جمهوری آذربایجان بود. در حالیکه برای نخستین بار در مردادماه سال گذشته (1395) ، سه رئیس جمهوری، در باکو دور یک میز جمع شدند تا بتوانند روابط همسایگی را در گفت‌و‌گوهایی با اهداف مشخص مستحکم‌تر کنند؛ این بار در تهران، اجلاس سه جانبه تشکیل دادند و بر همین مبنا ، کانون توجهات جهانی قرار گرفتند.

صرفنظر از اهمیت مهمانان حاضر در اجلاس سه جانبه تهران که در جای خود قابل بررسی و تفسیر است، موضوعات مطرح شده بین سران سه کشور، تاکید بر توسعه و تقویت ظرفیت‌های موجود میان کشورها در حوزه‌های مختلف سیاسی، امنیتی، فرهنگی و اقتصادی و نیز ایجاد همگرایی های بیشتر برای خلق فرصت‌هایی جدید در مواجهه با چالش‌های موجود در منطقه نیز بسیار مهم ارزیابی می شود.

از سوی دیگر، حجت الاسلام حسن روحانی رئیس جمهوری کشورمان در نشست خبری اجلاس سه جانبه ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان، به یکی از مهمترین راهبردها اشاره کرد؛ موضوع اتصال آسیا به اروپا از مسیر بندرعباس به هلسینکی که این ترانزیت، از طریق آذربایجان، روسیه و اروپای شرقی و شمالی خواهد بود.

موضوع مهم دیگری که رئیس جمهوری در این نشست مطرح کرد، گسترش روابط جاده ای و دریایی سه کشور که از طریق دریای خزر هم مرز هستند، است؛ دریایی که به عنوان دریای صلح و دوستی برای کشورهای منطقه و همچنین دریای توسعه برای استفاده از ظرفیت های توسعه کشورهای ساحلی شناخته می شود.

بی گمان اتصال بندرعباس در جنوب ایران به هلسینکی در شمال اروپا، جز از طریق توسعه حمل و نقل ریلی ممکن نخواهد بود و در این مسیر، راه آهن قزوین - رشت و به دنبال آن اتصال این خط ریلی از انزلی به شهرستان مرزی آستارا در منتهی الیه غرب استان گیلان و پیوند خط ریلی موسوم به آستارا - آستارا ، زمینه ساز تحقق چشم انداز اشاره شده است.

جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان در ابتدای سال گذشته بمنظور توسعه همکاری های اقتصادی، به ایجاد ارتباط ریلی دو کشور متعهد شده بودند و جمهوری آذربایجان با احداث هشت و نیم کیلومتر خط ریلی، قطار خود را به مرز ایران در آستارا رساند و ادامه این طرح با امتداد 2 و نیم کیلومتر و بارانداز، در آستارای ایران اجرا می شود. این طرح به عنوان دروازه اقتصادی ایران و اوراسیا خواهد بود و با اتصال خط آهن آستارا - آستارا به مسیر رشت - قزوین، کریدور معروف شمال - جنوب شکل خواهد گرفت.

خط آهن آستارا - آستارا ، اسفندماه پارسال در سفر الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان به تهران، با ورود آزمایشی قطار آذربایجان به ایستگاه آستارا در ایران افتتاح شد و مرحله نهایی ریل گذاری این خط آهن در خاک کشورمان نیز در حال انجام و تکمیل است.

کریدور حمل ونقل بین المللی شمال - جنوب ایران ارتباط کشورهای اروپایی، آسیای میانه، روسیه و منطقه قفقاز را با خلیج فارس و هندوستان فراهم خواهد کرد و بندر آستارا در آن کریدور به عنوان نقطه اتصال خط ریلی ایران و جمهوری آذربایجان، دروازه تجاری ایران با اوراسیا خواهد بود. از سوی دیگر، اجرای راه آهن قزوین - رشت به عنوان بخش دیگری از نقشه راه کریدور شمال - جنوب، در حال پیگیری است و پس از تکمیل، به راه آهن آستارا اتصال می یابد.

قابل ذکر است که از طریق کریدور حمل و نقل بین المللی شمال - جنوب به عنوان مسیر اتصال و ارتباط کشورهای حوزه خلیج فارس به دریای خزر، بازه زمانی آمد و شد کشتی های تجاری از هندوستان به آسیای میانه، به طور چشمگیری کاهش می یابد. بر اساس آمارهای اعلام شده، در حال حاضر ، مدت زمان رفت و آمد کشتی های تجاری از هند به آسیای میانه از مسیر مومبای - کانال سوئز - مسکو به طول 16 هزار و 129 کیلومتر، 40 روز است حال اینکه با تکمیل کریدور یادشده، علاوه بر کاهش این مدت زمان به 14 روز، هزینه های حمل و نقل نیز آشکارا کمتر می شود.

از سوی دیگر، نمی توان از دیگر امتیازهای این خط ریلی که حوزه های گردشگری، تجاری و اقتصادی ایران به طور کلی و استان گیلان به طور خاص را تحت تاثیر مثبت قرار می دهد، چشم پوشید چراکه علاوه بر ترانزیتی بودن محور کریدور شمال - جنوب، این خط آهن مسیری گردشگری و یکی از زیباترین مسیرهای ریلی کشور نیز محسوب می شود.

به بیانی دقیق تر، اتصال خط ریلی قزوین - رشت به آستارا، حلقه ای دیگر از پیوند ایران به حمل و نقل جهانی است که از این رهگذر، آسیا و خاورمیانه نیز از طریق تهران - رشت - آستارا و باکو در آذربایجان و سپس در روسیه تا مسکو و سن‌پیترزبورگ به اروپای شرقی و شمالی اتصال می یابد و این، گام بلندی است که اصول آن، در نشست های سه جانبه رئیسان جمهوری ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان استحکام یافته است.

 امیرحسین کبیری-خبرنگار ایرنا در رشت