◄ آسیب شناسی برخی مواد قانون هوای پاک/ غفلت از الگوی غلط خودروی گران و سوخت ارزان
یکی از مهمترین اشکالات قانون هوای پاک، کم توجهی به اصول قانونگذاری عمرانی (حکمت، استطاعت و عبرت) است.
عباس قربانعلی بیک: رهبر معظم انقلاب در دیدار با نمایندگان (14030431): مجلس صرفاً یک نهاد پرسشگر نیست، بلکه یک نهاد پاسخگو هم هست.
رئیس کل دادگستری استان تهران در مورد قانون هوای پاک: ... علیه پنج نفر از مدیران وقت به لحاظ ترک فعل و با عنوان سوء استفاده از مقام ... کیفرخواست صادر و در نهایت منجر به محکومیت این اشخاص شد. ... ایرادات متن قانون از دیگر علل عدم توفیق اجرای قانون هوای پاک است. قانون هوای پاک به نسبت قوانین و مصوبات پیش ازخود مترقی بوده و تمامی منابع آلاینده و آلاینده های اصلی هوا را شامل می شود، ... این قانون نیز دارای اشکالات و ایراداتی است که منجربه عدم اجرای آن می شود (همشهری 23 دی).
قانون هوای پاک در 25 تیرماه 1396 در 34 ماده به تصویب نمایندگان مجلس رسید، خلاصه مواد این قانون بدین شرح است:
تعریف اصطلاحات اصلی شامل آلودگی هوا، حدود مجاز آلاینده ها، منابع آلوده کننده، سازمان و مواقع اضطراری، 2) الزام تمامی اشخاص و دستگاه ها به رعایت مقررات این قانون و مسئولیت نظارتی سازمان محیط زیست، 3) اختیارات سازمان در مواقع اضطراری برای اعمال محدودیت ها و ممنوعیت های موقت، 4) الزامات تولید و واردات وسایل نقلیه موتوری مطابق با استانداردهای آلایندگی، 5) تعهدات خودروسازان و واردکنندگان در خصوص گارانتی قطعات کنترل آلایندگی، 6) الزام انجام معاینه فنی دوره ای برای تمام وسایل نقلیه موتوری، 7) مسئولیت شهرداری ها و نیروی انتظامی در ساماندهی تردد وسایل نقلیه، 8) الزام خارج کردن وسایل نقلیه فرسوده از رده و بیمه مسئولیت مربوطه، 9) نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی شهری با اولویت شهرهای بزرگ، 10) افزایش سالانه ۵ درصد ناوگان حمل و نقل عمومی درون شهری، 11) الزامات زیست محیطی برای احداث، توسعه و تغییر واحدهای تولیدی و صنعتی، 12) مسئولیت سازمان در شناسایی و برخورد با مراکز آلاینده بیش از حد مجاز، 13) الزام استفاده از سوخت استاندارد در تمامی مراکز صنعتی و تولیدی، 14) الزام انتقال واحدهای آلاینده به مکان های مناسب درصورت تشخیص سازمان، 15) الزام اختصاص حداقل ۱۰ درصد فضای واحدهای صنعتی جدید به فضای سبز، 16) تعیین مجازات ها برای ممانعت از بازرسی یا ارائه اطلاعات نادرست به سازمان، 17) الزام بهره برداران منابع ثابت آلوده کننده به رعایت حدود مجاز انتشار آلاینده ها و استفاده از سوخت مناسب، 18) تکلیف وزارت نفت به تولید سوخت مطابق با استاندارد ملی ظرف سه سال، 19) تکلیف وزارت نیرو به تأمین حداقل 30 درصد افزایش سالانه ظرفیت برق از انرژی های تجدیدپذیر، 20) ممنوعیت انباشت و سوزاندن پسماندهای بیمارستانی، صنعتی، خانگی و ساختمانی در معابر عمومی، 21) الزام وزارت راه و شهرسازی به لحاظ مسائل زیست محیطی در طرح های جامع و تفصیلی شهرها، 22) تکلیف شهرداری های شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر به افزایش سرانه فضای سبز به ۱۵ مترمربع ظرف ۱۰ سال، 23) تکلیف دولت به همکاری منطقه ای و بین المللی جهت جلوگیری از گرد و غبار، 24) تکلیف وزارت جهاد کشاورزی به اجرای عملیات بیابان زدایی سالانه ۳۰۰ هزار هکتار، 25) تکلیف سازمان به تعیین نیاز آبی زیست محیطی رودخانه ها و تالاب ها با همکاری وزارت نیرو، 27) تکلیف سازمان هواشناسی به تکمیل شبکه هشدار رخدادهای سیل و طوفان ظرف دو سال، 28) تکلیف وزارتخانه های مربوطه به ایجاد حریم سبز بزرگراه ها و کمربند سبز شهرها، 28) تکلیف صدا و سیما به پخش برنامه های آموزشی مرتبط با آلودگی هوا با 50 درصد تخفیف، 29) ممنوعیت ایجاد آلودگی صوتی توسط منابع ثابت و متحرک، 30) تکلیف سازمان به کنترل انتشار امواج رادیویی و الکترو مغناطیسی، 31) تکلیف نیروی انتظامی و یگان حفاظت سازمان به عنوان ضابط دادگستری، 32) اختصاص شعبه تخصصی در هر حوزه قضایی برای رسیدگی به تخلفات، 33) تخصیص درآمدهای حاصل از اجرای قانون به مقابله با منابع آلوده کننده هوا، 34) نسخ قوانین قبلی و اعمال اصلاحات در قوانین مرتبط.
یکی از مهمترین اشکالات این قانون کم توجهی به اصول قانونگذاری عمرانی (حکمت، استطاعت و عبرت) است (تین 283307).
در باب حکمت، موضوع تشدید آلودگی هوا در زمستان مورد توجه نبوده که فضای سبز ماده 15 در آن بی اثر است (تین 157997) یا عدم توجه به نقش سیستم گرمایش و سرمایش CHP ماده 17 (تین 288221)، غفلت از بازسازی ناوگان (تین 289963)، غفلت از ریشه یابی عدم استقبال از موتور برقی و خودروی برقی در ماده 9 و غفلت از الگوی غلط خودروی گران و سوخت ارزان (تین 265403).
