◄ دیپلماسی التماسی در خرید واگن های مترو و تادیب شرکت چینی

عباس قربانعلی بیک: در سیاست خارجی وقتی می گوییم عزت، یعنی نفی دیپلماسی التماسی. ما در طول این سال ها داشتیم مواردی را که دیپلماسی ما، تعبیر درست در قبالش همین تعبیر «التماسی» است، «دیپلماسی التماسی». ممکن است لحن مان هم التماس آمیز نبوده اما باطن قضیه التماس بوده. عزت یعنی نفی این جور دیپلماسی، نفی چشم دوختن به دست و زبانِ این و آن. این شخصیت پخته سیاسی قدیمی فلان کشور این جوری گفت، این جوری قضاوت کرد، آن یکی این جوری گفت، این جوری اقدام می کنند. عزت یعنی ما چشم مان و نگاهمان به این چیزها نباشد، تکیه مان به اصول خودمان باشد (رهبر معظم انقلاب دردیدار وزیر و سفرا 14020230).

رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تهران در مورد چرایی به تعویق افتادن زمان ورود واگن های مترو از محل قرارداد چین توضیحاتی ارائه و تأکید کرد که شهرداری تهران به جای ۱۵ درصد پیش پرداخت، ۹.۷ درصد از مبلغ اولیه را پرداخت کرده است که همچنان از تعهد قانونی خود عقب هستند (تین 288940). ... پیرو قرارداد سازمان شهرداری ها با شرکت چینی برای خرید ۶۳۰ واگن برای متروی تهران، شهرداری تهران از زمان انعقاد قرارداد تاکنون، زمان های مختلفی را برای ورود اولین رام قطار مترو از محل قرارداد چین اعلام کرده است و حتی زاکانی شهردار تهران هم در بیست و دومین پویش قرار خدمت در جمع نخبگان و معتمدان منطقه ۲۱ اعلام کرد که طبق قرارداد با شرکت های چینی بیش از ۷۹۱ دستگاه واگن از بهمن امسال و در بازه زمانی سه ساله وارد کشور می شود. با وجود اینکه مدیران مربوطه همواره اعلام کردند که در بهمن ماه یعنی کمتر از یک ماه دیگر اولین رام قطار متروی چینی وارد ناوگان می شود و مترو سواران هم منتظرند تا اولین رام قطار از محل قرارداد چین وارد ناوگان شود؛ اما حالا مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران در حاشیه جلسه شورای شهر در مورد سرانجام واگن های مترو گفته است که من از همه مسئولان کشور درخواست کمک کردم و آنها نیز کمک کردند، اما حالا چینی ها برای ما ناز می کنند.

بخشی از گزارش تحول حمل و نقل تهران در صفحه 16روزنامه همشهری 27 آذر ماه سال گذشته (تین 266565/14021016): 

1) قرارداد 630 واگن مترو که هفت سال بلاتکلیف مانده بود پیگیری و نهایی شد، 2) بر اساس متمم پیش بینی شده در همین قرارداد دو طرف با افزایش 25 درصدی تعهدات موافقت کردند و تعداد واگنها به 791 دستگاه رسید، 3) علاوه بر قرارداد 630 واگن و 25 درصد افزایش آن تفاهم نامه دیگری با شرکت چینی برای تامین 259 واگن منعقد شد که سهم تهران به 1050 واگن رسید، 4) بر اساس توافقات صورت گرفته قرار شد نخستین محموله واگن ها 12 ماهه تحویل داده شود، 5) انتقال تکنولوژی بوژی با 7 میلیون دلار صورت می گیرد، 6) در تمام قراردادهای مربوط به واگن سازی سهم بومی سازی 30 درصد بوده که در قرارداد جدید به 55 درصد رسیده است، 7) قرار است 8 رام (چند واگنه) قطار کامل، 10 رام قطعات و 72 رام هم در داخل ساخته می شود. ابهامات: 

1- افزایش یا کاهش 25 درصد، یکی از بندهای مهم در قراردادهای تولید سفارشی است و در اواخر قرارداد با درخواست یک طرفه کارفرما اجرا می شود، تعجیل در استفاده از این بند، ریسک ها را افزایش می دهد ... (قیمت قبلی 700 هزاردلار)، (تین 217242).

2- سهم ساخت داخل گذشته که در اینجا 30 درصد اعلام شده، از سوی برخی از مسئولان گذشته بالاتر اعلام شده که با تعداد زیاد واگن های ساخته داخل و تجربیات موفق کشور در طراحی و ساخت قطار ملی، باید مورد بررسی و نقد قرار گیرد (تین 260561). 

لازم است ضمن آسیب شناسی قراردادهای قبلی خرید و انتقال فناوری که با وجود صرف هزینه و زمان زیاد همچنان کشور را وابسته نگاه داشته (تین 260561)، در این گونه قراردادها پیوستی برای ارزیابی انطباق با اقتصاد مقاومتی تهیه و برای اطمینان از تحقق انتقال فناوری و رفع وابستگی، به تایید هیئت کارشناسی وزارت صنایع، معاونت علمی ... برسد (بومی سازی، تین 85227).

اگر کمیسیون اصل 90 به قرارداد خرید واگن مترو می پرداخت، حتما مناسبت آنها برای ساخت داخل را بالاتراز لکوموتیو می یافت. 

اگر به ریشه یابی تعلل (به تعبیر رئیس شورای شهر، ناز کردن) شرکت چینی در تامین واگنهای مترو بپردازیم، آثار روش التماسی خرید و افراط در سفارش واگن را می توان آشکارا مشاهده نمود (خرید 80 کشتی، تین 289197)، که نه تنها عزت خریدار بلکه عزت کشور را مخدوش می نماید (تین 216584). برای تادیب شرکت پیشنهاد می شود 15 درصد سفارش کاهش یابد (تین 217242).