چابهار چگونه به هاب لجستیکی بین المللی تبدیل خواهد شد
بازگشت چابهار بر مدار مزیت لجستیکی و تبدیل شدن به هاب لجستیکی بین المللی و منطقه ای، یکی از مهمترین راهبردهای تجاری کشورها طی سالیان اخیر در رشد و توسعه اقتصادی بوده است.
بازگشت چابهار بر مدار مزیت لجستیکی و تبدیل شدن به هاب لجستیکی بین المللی و منطقه ای، یکی از مهمترین راهبردهای تجاری کشورها طی سالیان اخیر در رشد و توسعه اقتصادی بوده است. کلمه هاب طبق تعریف لغتنامه ای به معنی محل تمرکز و تجمع فعالیت هاست.
به گزارش تین نیوز به نقل از مهر، برای تبدیل یک کشور یا منطقه به هاب لجستیکی و تجاری، هم ویژگی های جغرافیایی و هم وضعیت زیرساخت های لجستیکی آن باید مدنظر قرار گیرد.
تعداد کشورهای همسایه دارای مرز دریایی و زمینی، سطح دسترسی به بازارهای منطقه ای از طریق مدهای مختلف حمل و نقل، طول مرزهای آبی، کریدورهای ترانزیتی که کشور در آنها عضو است، طول و مشخصات هندسی جاده ها، خطوط ریلی، تعداد بنادر و فرودگاه های بین المللی، ارتباطات حمل و نقل چندوجهی، کمیت و کیفیت هاب های لجستیکی دیگر در کشور و وضعیت کلی تجارت و صنعت کشور به عنوان مهمترین ویژگی ها و پتانسیل های لازم برای تبدیل شدن به هاب لجستیکی است. از زمان بحران مالی، رشد صادرات بخش خدمات از رشد صادرات کالاها پیشی گرفته است.
بخشی از این پیشی گرفتن به این خاطر است که مخارج بخش خدمات نسبت به مخارج کالاها، کمتر تحت تأثیر فراز و نشیب های اقتصادی قرار می گیرد. ازآنجاکه فشارهای سیاسی و اقتصادی در سال های اخیر تجارت جهانی کالاها را کند کرده است، پیش بینی می شود که در سال های آتی بخش خدمات) همچون توریست، خدمات بانکی، خدمات حمل و نقل، خدمات انبارداری، تخلیه و بارگیری و ساخت وساز و توسعه نرم افزار و… (جایگاه ویژه و باثباتی در تجارت میان کشورها پیدا کند. این بررسی ها نشان داده است در منطقه پرتنش خاورمیانه نیز در طول این سال ها، صادرات خدمات و صادرات خدمات حمل و نقل رو به افزایش بوده است.
شایان ذکر است با توجه به افزایش بازار صادرات سایر خدمات، درحالیکه سهم حمل و نقل از بازار خدمات روندی کاهشی داشته است، اما در منطقه خاورمیانه این سهم کماکان افزایشی است چابهار و مزیت لجستیکی موقعیت فوق العاده چابهار در منطقه اطراف اقیانوس هند و واقع بودن در مسیرهای ترانزیت جهانی بار و همچنین کریدورهای حمل و نقلی بار کشور که پیش از این تشریح شد از یکسو و موضوع پدافند غیرعامل و دوری از تنگه هرمز و اثراتی که توسعه چابهار در توسعه منطقه محروم جنوب شرق دارد، در کنار زیرساخت های موجود یا قابل تأمین در منطقه مانند بندر و راه آهن و پهنه های همجوار سبب شده است که سند آمایش مراکز لجستیک کشور که در سال ۱۳۹۷ مصوب گردید) مصوبه نشست ۲۰۲ شورای عالی ترابری کشور مورخ ۹۷/۲/۳۰(، چابهار در صدر این مراکز قرار گیرد.
در سند فوق مراکز لجستیک محدوده هایی تعریف شده اند که به منظور تجمیع فعالیت های مرتبط با لجستیک و حمل و نقل کالا در بعد بین المللی و در جهت بهینه سازی فرآیندها و کاهش هزینه ها ایجاد می شود. این مراکز به ترتیب اهمیت در ۴ دسته به شرح زیر تعریف شده است. در این سند ۵۸ مرکز لجستیک در کشور مکان یابی و دسته بندی و مصوب شده است: – شهر لجستیک ۴ مورد – دهکده لجستیک ۱۴ مورد – پارک لجستیک ۳۰ مورد – مراکز لجستیک مرزی ۱۰ مورد – پایانه های بار و انبارها و مراکز توزیع محلی در رده های بعدی قرار می گیرند. شهرهای لجستیک که در صدر دسته بندی فوق قرار دارند شامل چابهار، تهران، بندرعباس و بندر امام خمینی است. شهرهای لجستیک به لحاظ وسعت تنوع عملیات واجد بالاترین سطح عملکرد -در مقیاس بین المللی- قرار دارند و شامل صادرات، واردات، واردات مجدد و ترانزیت هستند.
این شهرها واجد منطقه آزاد یا منطقه ویژه تجاری بوده و دست کم دارای سه شیوه حمل ونقلی) حمل و نقل چندوجهی (بوده و در حمل و نقل و تجارت نقش اساسی دارند. ضرورت بازگشت چابهار بر مدار مزیت لجستیکی سالهاست که توانایی بالقوه منطقه در ترانزیت کالا به دلایلی چون عدم اشراف و توانمندی تیم های مدیریتی و عدم اهتمام به آینده نگری، تعدد دستگاه های تصمیم گیر و تشریفات طولانی اخذ مجوزها، عدم وجود شفافیت در قوانین، فقدان شرکت های عامل حرفه ای) فورواردرهای حرفه ای در سطح جهانی و برای حمل و نقل ترکیبی دریا-ریل-جاده (و بالا بودن قیمت و هزینه های کل عبور از ایران) و نه صرفاً هزینه حمل (غفلت شده است. کشورهای رقیب علیرغم آنکه از نظر زمان و مسافت نسبت به ایران در موضع ضعیف تری قرار دارند، ولی به دلیل کاهش یا رفع موانع ترانزیت، در حال ربودن این بازار باارزش از ایران هستند، به گونه ای که در یک دهه اخیر روند ترانزیت از ایران علیرغم توسعه زیرساخت های حمل ونقلی،) مانند افتتاح و توسعه بندر شهید بهشتی و گسترش آزادراه ها و شبکه ریلی (، تقریباً در عدد سالانه ۱۰ میلیون تن کالا ثابت مانده است.) البته امسال به لحاظ شرایط جنگ روسیه و اکراین و برخی دلایل دیگر رقم ترانزیت پیش بینی می شود بیش از ۱۵ میلیون تن باشد.
کم کاری و تعلل ایران در احداث زیرساخت های لازم برای به فعل رساندن استعدادهای بالقوه ترانزیتی کشور، به این معنا نخواهد بود که صاحبان کالا و سرمایه نیز منتظر اقدام ایران بمانند. در مسیرهای موازی و در مکان های مشابه در کشورهای دیگر به سرعت تحولات و تغییراتی برای رفع نیازهای صاحبان کالا و سرمایه اتفاق افتاده و خواهد افتاد. مسیرهای عبوری از شمال کشور) مانند مسیر الجورد- میان افغانستان و ترکمنستان و آذربایجان و گرجستان و ترکیه (یا مسیرهای جنوبی ایران از طریق امارات و عمان و یمن و مسیرهای جایگزین در شرق ایران مانند عبور از پاکستان و افغانستان به سرعت در حال طراحی و اجرا هستند.
بنابراین آنچه مهم جلوه می نماید بازگشت مأموریت چابهار به قابلیت اصلی خود یعنی امر لجستیک است که این موضوع بدون طراحی برنامه ای جامع و آینده نگر و تعریف اقدامات اجرایی در مسیر محقق شدن آن امکان پذیر نخواهد بود. از این رو پیشنهاد می شود سازمان منطقه آزاد چابهار در اتخاذ رویکرد راهبردی آینده خود و به همین تناسب انتخاب مدیران و راهبران، به این امر خطیر توجه ویژه ای داشته باشد
