◄ صورت حساب ناکارآمدی‌ های حمل و نقلی در سفره‌ اقتصاد کشور خود را نشان می‌ دهد

سهیل مصباح: تجارت بین الملل نقش مهمی در توسعه اقتصادی دارد، زیرا این امر به کشورها امکان می دهد تا به منابع و محصولاتی دسترسی پیدا کنند که در داخل کشورشان موجود نیستند. این تبادلات تجاری باعث ایجاد فرصت های اقتصادی برای کشورها می شود و باعث افزایش تولید، اشتغال و بهبود شرایط زندگی مردم می شود.

لازمه هر تجارتی، شکل گیری شبکه های لجستیکی است. طبق تجربه خبرگان این صنعت، لجستیک سهم 30 درصدی از ارزش هر کالا را به خود اختصاص داده است. بنابراین نقش لجستیک در تجارت و به تبع در اقتصاد کشورها بسیار مهم به شمار می آید. همچنین طبق بیان کارشناسان، به طور متوسط 10-15 درصد ارزش هر کالا سهم حمل و نقل های آن کالا می باشد. بنابراین در صورتی که حمل و نقل به هر دلیلی دچار مشکل یا بحران شود، قیمت تمام شده کالا افزایش می یابد و دنبال آن اقتصاد کشور دچار مشکل خواهد شد. با این بیان حمل و نقل و رخدادهای آن نقشی حائز اهمیتی در اقتصاد کشورها دارند؛ به طوری که هر مشکل و ناکارآمدی در حمل و نقل می تواند منجر به افزایش قیمت کالاها گردد.

این موضوع در کالاهای وارداتی و صادراتی بیشتر نمود پیدا می کند چرا که بازارهای بین المللی رقابتی تر هستند. عوامل متعدد می توانند زمان و هزینه حمل و نقل را افزایش دهند، بخشی از این عوامل خارجی و بخشی دیگر داخلی هستند.

از جمله عوامل خارجی می توان به تحریم ها، کارشکنی ها واقدامات خصمانه کشورهای دیگر اشاره کرد. به عنوان مثال، بعد از تحریم های حمل و نقل دریایی و بنادر ایران توسط ایالات متحده آمریکا، هزینه حمل و نقل دریایی بنادر ایران نسبت به بنادر کشورهای منطقه حدود 20 درصد گران تر می باشد. این افزایش هزینه حمل و نقل منجر به افزایش نرخ تمام شده برای کالاهای وارداتی و همچنین کاهش توان رقابت در بازارهای خارجی برای کالاهای صادراتی می شود.

لغو بیمه سبز کامیون های ایرانی برای مسیر اروپا نیز گواهی دیگر بر این نکته می باشد، به طوری که با این اتفاق، هزینه بیمه کامیون های ایرانی در این مسیر تا 4 برابر افزایش یافته است. این هزینه اضافی تاثیر منفی بر تجارت ایران خواهد گذاشت و به طور مستقیم بر اقتصاد کشور هزینه های اضافی تحمیل می کند که می تواند یکی از دلایل افزایش نرخ کالاهای مصرفی عموم مردم نیز باشد. 

برخی عوامل نیز داخلی هستند و ناشی از سوءمدیریت های داخلی می باشند، از جمله آن ترافیک اخیر کامیون های ایرانی در مرز بازرگان که مشکلات بسیاری را برای ناوگان جاده ای کشور ایجاد کرد.

ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز به صورت یک طرفه چند ماه قبل از این اتفاق، قانون باک پر را به اجرا گذاشت که اعتراض طرف ترکیه را به همراه داشت، اما به این اعتراضات توجهی نشد، تا این که ترکیه نیز اقدام متقابل انجام داد و معافیت مالیاتی سوخت ناوگان جاده ای ایرانی را لغو نمود.

این اتفاق منجر به ترافیک طولانی کامیون ها در مرز بازرگان شد. تا سرانجام، ایران و ترکیه به صورت موقت محدودیت های طرفین را برطرف کنند.

این توقف طولانی و عدم چرخش کامیون ها در مسیر منجر به افزایش هزینه برای وارد کنندگان و صادرکنندگان می شود. اتفاقی که به راحتی و با مذاکره قبل از وضع قانون، می توانست از وقوع آن پیشگیری کرد اما مسئولان مربوطه ترجیح دادند این هماهنگی با طرف ترکیه را انجام ندهند.

این عدم هماهنگی منجر به افزایش هزینه تولیدکنندگان و واردکنندگان داخلی می شود و هزینه ناکارآمدی آن به سفره عموم مردم تحمیل می شود. 

* کارشناس ترانزیت