◄ یک راهکار برای رفع مشکلات ناوگان یخچالدار

 در بخش حمل و نقل مواد غذایی و فاسد شدنی و ناوگان یخچالدار علاوه بر مشکلات متداول سایر بخش های حمل و نقلی، مشکلاتی وجود دارد که صرفا مختص همین صنف است. 

از گذشته های دور و از زمان پیدایش ناوگان حامل مواد غذایی و فاسد شدنی مانند گوشت، ماهی، میگو و اخیرا مرغ و میوه و تره بار، از آنجا که حمل این محمولات به دلیل کمبود امکانات وسایط نقلیه مجهز و بعد مسافت ریسک فساد پذیری و تخریب بسیار بالا و ضرر و زیان هنگفتی داشت،  مسئولان وزارت راه و ترابری و سازمان راهداری از ورود به حوزه تعیین نرخ برای زحمات فعالان این بخش خودداری نمودند. بنابراین سالن اعلان بار برای ناوگان یخچالدار هم ایجاد نشد و تعیین نرخ حمل مواد غذایی و فاسد شدنی را به خود طرفین یعنی صاحب کالا و راننده واگذار شد.

شایان ذکر است که اصطلاح نرخ کرایه توافقی هم از همین جا و از صنف یخچالی  می آید. خوشبختانه یا متاسفانه بعد از گذشت زمان و ورود ناوگان نسل جدید اروپایی از سال 1380 به این سو و واردات موتورهای ترموکینگ (موتورهای تولید برودت) برای ناوگان یخچالدار جدید و رانندگان جوان و تحصیلکرده و بهسازی راه ها، امید به سالم رسیدن محمولات غذایی و فاسد شدنی افزایش چشمگیری یافت و تعداد ناوگان یخچالدار نیز بیشتر شد. اما حجم عرضه محمولات غذایی و فاسد شدنی همگام و موازی با رشد ناوگان یخچالدار نبود و محدود است ولی حجم تولید یا واردات ناوگان نا محدود. چه بسا که ممکن است در عرض یک روز به تعداد اندک محمولات غذایی و فاسد شدنی تولید شود ولی در عرض یک روز می تواند صدها کامیون وارداتی یا مونتاژ شده داخلی به رانندگان تحویل و وارد چرخه حمل و نقل شود. 

بیشتر بخوانید: امکان حذف حمل و نقل ایران از چرخه بین المللی قوت گرفت

متاسفانه در سال های اخیر و به دنبال افزایش ناوگان یخچالدار و کمبود محمولات، پدیده مخرب دلالی و دلالان جور واجور این بخش از حمل و نقل را شدیدا تهدید می کند و حمل و نقل مواد غذایی و فاسد شدنی را غیر اقتصادی و زیان ده کرده است زیرا در حمل و نقل یخچالی بر عکس سایر کاربری ها، زمان و سرعت عمل نقش حیاتی ایفا می کند  به همین دلیل ناوگان یخچالدار باید از برند روز اروپایی، مدل بالا و مرتب باشند.    این امر سرمایه گذاری بالایی را می طلبد، در حمل و نقل یخچالی دلالان و صاحبان کالا قبل از هر چیزی و اعلان بار ابتدا مارک کامیون و مدل آن را می پرسند. معمولا به ناوگان چینی در حمل و نقل یخچالی بار نمی دهند، چون امیدی به سالم و به موقع رسانیدن محموله های خویش توسط ناوگان چینی ندارند. مگر محموله هایی که عجله چندانی در رسیدن بار نداشته باشند مانند موز، زیرا در حمل و نقل یخچالی شرطی بار می دهند.

مثلا امروز از صبح تا غروب در تهران یا کرج بارگیری می کنند باید فردا صبح  آن روز در مرزهای عراق و آستارا و تا فردا ظهر در بنادر عباس، بوشهر، دیر و غیرو محموله را تحویل نماینده صاحب کالا و لندی کرافت بدهند تا به کشورهای حاشیه خلیج فارس اعزام شوند.

چیزی که از همه بیشتر کار کردن در حمل و نقل مواد غذایی و فاسد شدنی را دردناک تر و تحمل آن را مشکل تر می کند، وجود دلالان مرئی و نامرئی است که با یک خط تلفن شارژی اعلان بار می کنند. دلالانی که از نبود سالن اعلان بار و بازارگاه حداکثر سوء استفاده را می برند.

دلالانی که هر چقدر که بتوانند از روی کرایه بر می دارند. یک میلیون، 2 میلیون یا حتی بیشتر حتی نیمی از کرایه حمل، نحوه عملکرد بعضی از این دلالان بدین گونه است که به اشکال گوناگون با صاحبان کالا ارتباط بر قرار می کنند.  از طرف دیگر هم بعضی از صاحبان کالا هم بدشان نمی آید که مستقیما با راننده طرف حساب نشوند و با راننده کلنجار نروند. این دلالان که تنها ابزار کارشان یک خط تلفن شارژی است، به هر شکل در گروه های مجازی رانندگان حضور پیدا می کنند و شروع به اعلان بار می کنند. حتی بعضی از این دلالان از منزل و پشت سینک ظرفشویی با راننده تماس گرفته و اعلان بار می کنند و نمی دانند شهری که برای آن اعلان بار می کنند در کدام نقطه جغرافیایی کشور قرار دارد. جالب تر اینکه وقتی باری را در گروه های واتساپی و تلگرامی در معرض دید رانندگان قرار می دهند، چون راننده را نمی شناسند منتظر می مانند تا راننده ای زنگ بزند. وقتی راننده با ایشان تماس می گیرد و بر سر کرایه حمل به توافق می رسند. این آقای دلال محترم یا خانم دلال محترمه قبل از اینکه آدرس محل بارگیری را به راننده اعلام نماید شماره کارتی برای راننده ارسال می کند و از ایشان می خواهد ابتدا مبلغ کمیسیون که بعضا به یک میلیون تومان یا بیشتر هم می رسد را به حساب ایشان واریز نماید بعد آدرس محل بارگیری را برای ایشان ارسال کند.

بارها اتفاق افتاده است که راننده بعضا مسافت های طولانی چند صد کیلومتری را پیموده و به آدرس محل بارگیری اعلام شده رفته ولی به دلایل گوناگون بارگیری نشده است. حال یا دلال دیگری کامیون فرستاده و بارگیری کرده یا صاحب کالا خودش کامیون گرفته یا اینکه بار کنسل شده است.  طبیعتا در چنین شرایطی راننده ابتدا با آقا یا خانم دلال تماس می گیرد تا موضوع را به اطلاع ایشان برساند. دلال هم وقتی متوجه می شود که کامیون بارگیری نشده تلفن را خاموش کرده و دیگر جواب راننده را نمی دهد.  از آنجا که راننده این آقا یا خانم دلال را هرگز ندیده و نمی شناسد آدرس محل زندگی ایشان را هم نمی داند و هرگز نمی تواند مبلغ پرداختی را هم پس بگیرد.

حال ممکن است این پرسش پیش بیاید که چرا راننده با این دلالان همکاری می کند؟ پاسخ این سوال این است که صاحب کالا که راننده را نمی شناسد. راننده هم صاحب کالا را نمی شناسد. در بهترین و قانونی ترین حالت، صاحب کالا باید با یک شرکت حمل و نقلی تماس گرفته و از ایشان درخواست ناوگان نماید. از آنجا که شرکت های حمل و نقلی چه داخلی و چه بین المللی از خودشان هیچ ناوگانی ندارند و با رانندگان ناوگان یخچالدار هم خیلی آشنا نیستند، بنابراین میدان برای جولان دادن دلالان باز شده است.  

با توجه به توضیحات فوق و از آنجا که سازمان راهداری به دلیل عدم راه اندازی سالن اعلان بار برای ناوگان یخچالدار در گذشته و عدم راه اندازی بازارگاه های محمولات غذایی و فاسد شدنی در حال حاضر، مسبب پیدایش چنین شرایطی برای رانندگان ناوگان یخچالدار بوده و هست، انتظار می رود مسئولان محترم سازمان راهداری در جهت رفع مشکل دلالی در حمل و نقل یخچالی با همکاری رانندگان در ارائه شماره تلفن این دلالان، از مسئولان پلیس فتا در شناسایی و قانونمند کردن این افراد تقاضای کمک کنند تا حداقل با شناسایی این افراد و معرفی آنها به سازمان امور مالیاتی، عده ای را فراری داده و عده ای را هم که برای ماندن در حرفه دلالی پا فشاری می کنند، را ساماندهی کرده و هم در چنین شرایط بحرانی که کشور نیازمند درآمد های غیر نفتی است با کسب مالیات از فعالیت دلالان این بخش در آمد قابل توجهی هم نصیب دولت کنند.

* رئیس هیئت مدیره انجمن رانندگان کامیون‌ های یخچال‌ دار استان تهران