یک بام و دو هوای ساقط کردن هواپیمای مسافربری
ماجرای ساقط شدن هواپیمای ایرانی در مطبوعات آمریکا در حد وقوع یه اشتباه فنی انعکاس پیدا میکند در حالیکه ماجرای هواپیمای کرهای تیتر صفحه اول بیشتر نشریات آمریکایی میشود.
در سالگرد هدف قرارگرفتن هواپیمای مسافربری ایران توسط ناو آمریکایی مرور این ماجرا خالی از فایده نیست. به جز هدف قرار گرفتن پرواز شماره ۶۵۵ ایران ایر توسط ناو آمریکایی وینسنس، تاریخ، مورد مشابهی هم دارد. هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ پرواز شماره ۰۰۷ کره جنوبی که در یکم سپتامبر۱۹۸۳ از فرودگاه جان، اف کندی بلند شد و توسط نیروی هوایی شوروی سرنگون شد.
۲۶۹ سرنشین و خدمه این هواپیما کشته شدند. مقایسه بین این 2 حادثه حاوی نکات جالبی است.
اول اینکه استدلال آمریکاییها در هدف قرار دادن هواپیمای ایرانی این بوده که فرودگاه بندرعباس همزمان مورد استفاده اف ۱۴ هم بوده و هر هواپیمایی که از آنجا بلند میشده است از نظر آمریکاییها جنگنده تلقی میشد، مگر خلافش ثابت شود( این ادعا هم مورد مناقشه است) بنابراین بعداز دادن ۱۱ اخطار(که برخی معتقدند عمده این اخطارها بهخاطر فرکانس مخصوص با هواپیمای مسافربری قابل شنود نیست و برخی این را رد میکنند) هواپیما هدف قرار میگیرد و در نهایت عدم تشخیص در وضعیت بحرانی و جنگی توجیه این اقدام میشود.( بعدا از فرمانده ناو تقدیر میشود).
این جنبههای فنی البته محل مناقشه است اما تناقض این استدلال وقتی آشکار میشود که با رجوع به پرونده ساقط کردن هواپیمای مسافربری کرهای، میبینیم که وقتی روسها استدلال میکنند که به دلیل تاریکی شب هواپیمای کرهای قابل تشخیص نبوده است و به هشدار با شلیک مسلسل هم توجه نکرده، آمریکاییها در همان زمان این استدلال را مسخره و غیرقابل اقناع میدانند از این جالبتر اینکه هواپیمای کرهای به اشتباه وارد حریم هوایی روسیه شده بوده و در نتیجه افزایش ارتفاعش به مثابه اعلان جنگی تلقی میشود در حالیکه ایرباس ایرانی وارد حریم هوایی هیچ کشوری نشده بود.
نکته دوم در مقایسه بین این 2 ماجرا اینکه ماجرای ساقط شدن هواپیمای ایرانی در مطبوعات آمریکا در حد وقوع یه اشتباه فنی انعکاس پیدا میکند در حالیکه ماجرای هواپیمای کرهای تیتر صفحه اول بیشتر نشریات آمریکایی میشود و حتی عکس هواپیمای کرهای روی جلد مجله تایم هم منتشر میشود (عکس ضمیمه) و به عنوان جنایت جنگی انعکاس گستردهای پیدا میکند.
موضوع قابل توجه دیگر اینکه رابرت متیو انتمن Robert Mathew Entman رئیس موسسه دیپلماسی همگانی و ارتباطات جهانی برای اولین بار به طور جدی اصطلاح: «چارچوببندی خبری» را با مقایسه مستقیم این 2 رویداد (هواپیمای مسافربری ایرانی و کرهای) وارد حوزه رسانه میکند. چارچوببندی خبر اشاره به اولویت بندی و رفتار دوگانه در قبال اخباری دارد که از نظر محتوا همسانند اما ملاحظات سیاسی یا اقتصادی باعث به حاشیه راندن یا در صدر قرار گرفتن آنها میشود. (این امر البته اختصاص به آمریکا ندارد و در رسانههای ما نیز رایج است).