محرک‌‌‌ ریلی در بندر شهید رجایی

اساسا حمل ونقل مواد معدنی در تمام کشورهای صاحب اقتصاد پیشرو، متکی به شیوه حمل ونقل ریلی است. اگر نگاهی به نقش حمل ونقل ریلی در رقابت با بقیه شیوه های حمل ونقل داشته باشیم، متوجه می شویم که حمل ونقل ریلی برای حمل در مسافت های بلند یا در بارهای عمده در مسافت های کوتاه کاربرد دارد.

با توجه به محل استقرار فعلی معادن و صنایع فلزی کشور که عمدتا در مرکز و نیمه شمالی کشور قرار دارند، ایجاد چنین پایانه ای در بندر شهید رجایی ، قطعا برای حمل ونقل (وارداتی و صادراتی) که باید متکی به شیوه حمل ونقل ریلی باشد ضروری می نماید. به نوعی یکی از مهم ترین محرک های ریل پایه شدن عملیات در بندر شهید رجایی، تاسیس همین پایانه و البته تجهیز به امکانات حمل ونقل ریلی خواهد بود.

نکته بسیار مهم این است که بنیان گذاران شرکت «هیمکو»، سرمایه گذاران بزرگ معدنی و فولادی کشور شامل شرکت توسعه و صنایع معدنی فلزات، گروه سرمایه گذاری امید، شرکت چادر ملو، شرکت گل گهر، و شرکت گهر زمین هستند. مشخص است که این شرکت های بزرگ عزم جدی در زمان تاسیس شرکت «هیمکو» برای اجرای این پایانه داشته اند. البته باید به این نکته اشاره کرد که حدود ۵ سال از زمان تصمیم گیری اولیه گذشته و به نظر می رسد که عملیات احداث قدری به کندی پیش می رود که البته طبیعی است. زیرا این پروژه، پروژه بزرگی بود و به علت مشارکت و سرمایه گذاری چند شرکت و هلدینگ بزرگ اقتصادی، عموما این نوع پروژه ها به ویژه در چنین ساختارهای مشارکتی با مقداری پیچیدگی و کندی مواجه می شود. امیدوارم به زودی شاهد افتتاح فاز اول این پروژه باشیم زیرا این موضوع باعث جهش پتانسیل های بخش معدنی و فولاد کشور و به تبع آن بخش لجستیک کشور خواهد بود.

از نگاه انجمن شرکت های حمل ونقل ریلی، برای موفقیت این پروژه، حتما نیاز است که سرمایه گذاران و بنیان گذاران شرکت مدیریت همراه جاده، ریل، دریا (هیمکو) افق دید خود را از صرفا احداث یک پایانه در بندر شهید رجایی فراتر ببرند.

همچنین خود در توسعه زیرساخت های ریلی موردنیاز این معادن و همین طور در تامین نیاز به ناوگان متناسب با ظرفیت ایجاد شده در این پایانه سرمایه گذاری کنند. پروژه ای که در فاز نهایی قرار است حدود ۵۰ میلیون تن بار معدنی را در بندرشهید رجایی تخلیه و بارگیری کند، برای حمل محتاج ناوگان حمل ونقل ریلی به اندازه حدود یک و نیم برابر ناوگان موجود ریلی کشور اعم از واگن باری و لکوموتیو است. پس این شرکت باید در توسعه ناوگان موردنیاز نیز کمک کرده و در عین حال انتقال چنین مقدار بار از بندر شهید رجایی به داخل کشور و برعکس، مستلزم این است که گلوگاه های ظرفیتی شبکه ریلی در مسیر حمل این محموله ها شناسایی و متناسب با آن برطرف شود. یعنی هر فازی از این پایانه که قرار است افتتاح شود، باید این گلوگاه ها نیز شناسایی و با استفاده از روش های مختلف برطرف شود. در یک منطقه ممکن است لازم باشد که سیگنالینگ شبکه ریلی انجام یا در بعضی از نقاط مسیر ریلی و خط سازی شود.

همین طور سایت های تخلیه و بارگیری واقع در مبادی و مقاصد تخلیه و بارگیری در تخلیه باید به اندازه کافی و متناسب با این ظرفیت شناسایی و تجهیز شوند. به طوری که در نهایت شاهد یک زنجیره کاملا متوازن بوده و این چنین نباشد که یکی از حلقه های این زنجیره خیلی ضعیف تر از حلقه های دیگر و در مجموع محدود کننده ظرفیت کل زنجیره باشد.

احداث این پایانه با این مبلغ بالای سرمایه گذاری و با چنین هدفی از تخلیه و بارگیری بار (50 میلیون تن تخلیه و بارگیری در سال) می تواند نقش صرفا داخلی برای کشور خودمان نداشته و  مشتریان خارج از ایران را هم هدف گذاری کند.

برای مثال با توجه به تحولات اخیر جهانی، الزام استفاده روسیه از خاک ایران و شبکه حمل ونقلی آن برای ترانزیت کالا بین خود و کشور هند یا سایر کشورهای حوزه اقیانوس هند و خلیج فارس بسیار واضح تر از گذشته شده است. بین روسیه و هند سالانه میلیون ها تن زغال سنگ، غلات و انواع کالاهای خام دیگر جابه جا می شود. این پایانه مواد معدنی می تواند به این گونه تقاضاها هم پاسخ دهد، بنابراین توصیه به سرمایه گذاران این پایانه بزرگ و استراتژیک این است که بازارهای بین المللی را نیز در محاسبات و راهبردهای خود مدنظر قرار دهند.

انجمن صنفی شرکت های حمل ونقلی ریلی 21 سال سابقه فعالیت دارد و از جمله تشکل های غیردولتی است که به نمایندگی بخش خصوصی ریلی کشور در مجامع حاکمیتی از حقوق اعضای خود دفاع می کند. همچنین به حل و فصل مشکلات بین فعالان بخش خصوصی حمل ونقل ریلی نیز می پردازد.

این انجمن در بسیاری از جلسات با راه آهن جمهوری اسلامی ، وزارت راه و سایر سازمان های دولتی به طور سنتی حضور پیدا می کند. در عین حال با نهاد ریاست جمهوری، مجلس، مرکز پژوهش های مجلس، دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت و بسیاری از نهادهای حاکمیتی دیگر به طور مستمر جلساتی را برگزار می کند؛ با این هدف که خواسته های بخش حمل ونقل ریلی را پیگیری کند و در هدف گذاری های منجر به رشد حمل ونقل ریلی کشور مانند تدوین بودجه سالانه کشور، قوانین برنامه های توسعه ای یا حتی قوانین خاص، نظر خود را بیان کند.