◄ استرجاع (گزارش عملکرد حمل و نقل ریلی در سال 1402)

گزارش عملکرد حمل و نقل ریلی در سال 1402  از سوی گروه مطالعات سیاست گذاری و پایش فضای کسب و کار انجمن صنفی شرکت های حمل و نقل ریلی و خدمات وابسته منتشر شد.

به گزارش تین نیوز به نقل از روابط عمومی این انجمن،  گروه مطالعات سیاست گذاری و پایش فضای کسب و کار انجمن صنفی شرکت های حمل و نقل ریلی و خدمات وابسته می کوشد با ارائه گزارش های آماری، تصویری شفاف از عملکرد گذشته صنعت و اثرات آن روی شاخص های مختلف حمل و نقل ریلی تهیه و منتشر نماید.

گزارش پیش رو شاخص های مهم این صنعت را در بازه های سالیانه و سه ماهه چهارم سال 1402 با دوره های گذشته مقایسه می کند. امید است با افزایش دقت و جامعیت تصمیمات مدیران بر مبنای آمار و اطلاعات به روز، شاهد بهبود و پیشرفت در صنعت حمل و نقل ریلی باشیم.

بخشی از این گزارش را با هم می خوانیم: 

در سال 1402 تمامی شاخص های عملکردی حمل بار ریلی، به استثناء شاخص های مرتبط با حمل بار ترانزیتی، نسبت به سه سال گذشته آن کاهش یافته است. به طور مشخص تناژ و تن کیلومتر بار حمل شده در سال 1402 به ترتیب 43 میلیون تن و 29 میلیارد تن کیلومتر بوده است که کمترین مقادیر این شاخص ها در چهار سال اخیر می باشد. از دیگر شاخص های مهم حمل بار ریلی می توان به بهره وری و سرعت بازرگانی واگن های باری اشاره نمود که مقدار چابکی سیستم حمل بار را نشان می دهند. متأسفانه این دو شاخص نیز در سال 1402 کمترین مقادیر را در میان چهار سال اخیر به خود اختصاص داده اند. همچنین اگر شاخص های عملکردی حمل بار را به صورت فصلی طی سال 1402 مورد بررسی قرار دهیم پی خواهیم برد که در زمستان 1402 به استثناء شاخص های مرتبط با حمل بار ترانزیتی، تمامی شاخص ها کاهش یافته اند و کمترین مقدار را نسبت به سه فصل پیشین دارند. معنی این روند، آن است که این شاخص ها از آغاز سال 1403 نیز روند کاهشی خود را ادامه می دهند.

با نگاهی کلان تر به نقش راه آهن در حمل بار کشور درمی یابیم که بر خلاف چشم اندازهای تعیین شده در اسناد بالادستی مبنی بر افزایش سهم حمل بار ریلی تا دست کم 30 درصد از کل بارهای زمینی کشور، سهم این شیوه حمل و نقلی به حدود 7 درصد از کل تناژ بار حمل شده زمینی و حدود 9 درصد از تن کیلومتر بار حمل شده زمینی رسیده که در سال های اخیر روندی کاهشی و نگران کننده بوده است.

اما در بخش مسافری، عملکرد خوبی در سال 1402 به ثبت رسیده است. جابه جایی 32 میلیون مسافر (معادل با 16.5 میلیارد نفر کیلومتر) بر عملکرد قابل قبول این بخش در سال گذشته صحه می گذارد. از طرفی متاسفانه بررسی شاخص های مربوط به بخش مسافری به صورت فصلی در سال 1402 حاکی از کاهش هر سه شاخص تعداد مسافر، نفر کیلومتر و بهره وری واگن های مسافری در هر فصل نسبت به فصل پیش از خود است. این روند کاهش طی سال 1402، مشابه بخش باری، ثابت می کند که روند کاهشی این شاخص ها در سال 1403 نیز تداوم خواهد داشت.

در سال 1402، سهم راه آهن از جابه جایی مسافر زمینی عمومی نسبت به سال قبل کاهش یافته و از نظر تعداد مسافر به 17.6 درصد و از نظر شاخص نفر - کیلومتر به 26 درصد رسیده است.

با وجود افزایش تعداد کل لوکوموتیوهای کشور در سال 1402 نسبت به سال 1401، تعداد لوکوموتیو آماده به کار کاهش یافته است. آماده به کاری لوکوموتیوها در سال گذشته به 53 درصد رسیده که کمترین مقدار این شاخص در 4 سال اخیر را نشان می دهد.

تاثیر مستقیم بخش نیروی کشش بر عملکرد حمل بار و مسافر ریلی بیانگر لزوم توجه حاکمیت به چالش های این بخش و شکست ایده ی حفظ تصدی گری دولت در این حوزه است. لذا عملی نمودن راهکارهای پیشنهادی خبرگان صنعت حمل و نقل ریلی برای برون رفت از این شرایط بحرانی ضروری می باشد. باید توجه داشت هر چند که در سال 1402 نسبت به سال 1401 تعداد 23 دستگاه لوکوموتیو به آمار میانگین ماهیانه تعداد کل لوکوموتیوهای کشور اضافه شده، اما در مقابل تعداد سه دستگاه لوکوموتیو از آمار میانگین ماهیانه تعداد لوکوموتیوهای آماده به کار در سال 1402 نسبت به سال 1401 کم شده است و این بدان معناست که در برابر افزایش 23 دستگاهی، 26 دستگاه لوکوموتیو طی سال 1402 از مدار خدمت خارج شده اند.

- در سال 1402 اتفاقات زیر بر صنعت حمل و نقل ریلی کشور اثرگذاری جدی داشته اند:

• رشد سوانح ریلی و تحمیل بخش زیادی از خسارت های آن ها بر بخش خصوصی

• توقیف طویل المدت تعداد زیادی از واگن های باری و مسدودسازی سیستم صدور بارنامه شرکت های بخش خصوصی به بهانه های غیرموجه و خلاف قانون دسترسی آزاد به شبکه حمل و نقل ریلی

• تداوم ترک فعل و نقض عهد راه آهن در آزادسازی قیمت بلیت قطارهای مسافری 5 ستاره که منجر به زیان دهی بیشتر این قطارها شده است 

• فسخ سفارش های ساخت واگن از طرف سرمایه گذاران بخش خصوصی و خالی ماندن ظرفیت کارخانه های واگن سازی

• بی توجهی دولت به نامه تاریخی تشکل ها و متخصصین فعال در حوزه حمل و نقل ریلی به ریاست محترم جمهور (نامه شماره 1402/508/الف مورخ 1402/05/14) و تشدید بی سابقه بحران در این بخش حیاتی اقتصاد کشور

• تلاش مدیریت شرکت راه آهن ج.ا.ا. برای ایجاد تفرقه میان فعالان بخش خصوصی و قرار دادن شرکت های عضو انجمن صنفی شرکت های حمل و نقل ریلی و خدمات وابسته در مقابل این تشکل با الزام ایشان به نگارش نامه های جهت دار

• افزایش چهار باره تعرفه دسترسی به شبکه ریلی طی سال 1402 (در تاریخ های 1402/03/01، 1402/03/16، 1402/09/05 و 1402/11/14) مجموعاً به مقدار حداقل 47 درصد و حداکثر 120 درصد  و بی توجهی به دستور صریح معاون اول محترم رئیس جمهور مبنی بر لغو بخش نامه شرکت راه آهن مورخ 1402/11/18

- وخامت شاخص های کلیدی عملکرد راه آهن در پایان سال 1402 و رویدادهای ناگواری که در این گزارش به برخی از آنها اشاره شد، برای بخش خصوصی «بی پناه» سرمایه گذار در صنعت حمل و نقل ریلی کشور قابل تحمل نیست. متأسفانه دولت نیز در چنین شرایطی، به صدها هشدار و التجای مکتوب و علنی متخصصان دلسوز و فعالان بخش خصوصی و اندیشمندان این صنعت برای چاره اندیشی و ارتقای کیفیت مدیریت این بخش بی توجه بوده است. با چنین سطحی از رهاشدگی راه آهن که می توانست نقش مهمی در رشد اقتصادی کشور بازی کند، بخش حمل و نقل ریلی را در شرایط کنونی باید به سان محتضری مشرف بالموت تصور نمود که خواندن آیه شریفه استرجاع (انا لله و انا الیه راجعون) بر آن بی مورد نیست.

فایل کامل گزارش عملکرد  از اینجا قابل دریافت است.