نظر منفی 71 درصد تهرانی‌ها درباره آینده تهران

پیمایشی که داده های آن در بازه زمانی شنبه، 13 مهر تا دوشنبه، 20 آبان امسال گردآوری شده، نتایج جالب توجهی از برخی مؤلفه های زندگی در تهران و نظر اهالی پایتخت درباره این شهر به دست داده است. بر اساس برخی از نتایج این پیمایش که پیش از این منتشر شده، درمجموع میزان رضایت شهروندان از مدیریت شهری حدود ۱۱ از ۲۰درصد بوده است.

به گزارش تین نیوز به نقل ازشرق، در این پیمایش همچنین از پاسخ گویان پرسیده اند: «آیا زندگی در تهران در گذشته راحت تر بود؟» 48 درصد پاسخ گویان گفته اند که زندگی در گذشته برایشان راحت تر بوده است. درحالی که 31 درصد معتقدند درحال حاضر زندگی در تهران برای آنها راحت تر از گذشته است. بخش مهمی از یافته های این پیمایش تازه، مربوط به بررسی دیدگاه های پاسخ گویان درباره آینده تهران است. در مورد آینده، شدت ارزیابی منفی در پاسخ ها بیشتر است. 71 درصد می گویند اگر تهران در همین مسیر پیش برود، برای زندگی جای بدتری خواهد شد و فقط 14 درصد معتقدند که اگر تهران در همین مسیر پیش برود، در آینده جای بهتری برای زندگی خواهد بود.

«آیا زندگی در تهران در آینده راحت تر خواهد بود و نگرانی ها کمتر خواهد شد؟» بسیاری از مردم به این پرسش فکر می کنند یا با دیگران دراین باره بحث می کنند که آینده چه خواهد شد. آیا وضعیت بهتر می شود یا بدتر و آیا نگرانی بیشتر خواهد شد یا کمتر. در تحقیقی که انجام شده، همین پرسش مطرح و از پاسخ گویان خواسته شد نظر خود را دراین باره بگویند. 88 درصد آنها گفته اند موضوعاتی که موجب نگرانی آنان شده است، در آینده بیشتر خواهد شد؛ به عبارت دیگر، نه فقط امیدی به کاهش نگرانی ندارند، بلکه احساس می کنند در آینده وضعیت بدتر خواهد شد و چیزهایی که امروز آنان را نگران کرده است، از دید آنان در آینده بیشتر خواهد شد. پنج درصد پاسخ گویان انتظار دارند که در آینده نگرانی ها کمتر شود. این یافته نشان می دهد که وقتی پاسخ گویان از منظر آینده به ارزیابی موضوعات می پردازند، نگرانی و بدبینی آنان افزایش می یابد.

بخش بزرگی از پاسخ گویان امیدی ندارند که مشکلات تهران در آینده کمتر شود. 63 درصد چنین تصوری دارند. درمقابل، حدود 11 درصد امید زیادی به بهبود وضعیت دارند. با آنکه اکثریت، نسبت به بهبود مشکلات در یکی، دو سال آینده امیدی ندارند، ولی بیش از یک سوم تقریبا امیدوارند که مشکلات تهران در یکی، دو سال آینده کمتر شود. مقایسه یافته ها در دو بخش گذشته و آینده نشان می دهد که وقتی پاسخ گویان وضعیت تهران را با گذشته مقایسه می کنند، نگرش ها قطبی شده، اما شدت ارزیابی منفی در نظر آنها تا حدی با نظرات مثبت تعدیل می شود. درحالی که وقتی درباره آینده نظر می دهند، شدت ارزیابی منفی در میانشان عمومیت دارد. این نکته، بدبینی به آینده و نبود چشم انداز روشن برای آینده را نشان می دهد. این نگرش، بیشتر نبود چشم انداز آینده و احساس هراس از آن را بیان می کند. به عبارت دیگر، آینده در نگاه آنها حالت نویدبخشی ندارد که احساسی از امید را برانگیزد.

تهران و تفکیک جنسیتی

اگرچه تفکیک جنسیتی یکی از مسائل بحث برانگیز در ایران است و بخش زیادی از مردم آن را منطقی نمی دانند، اما نتایج پیمایشی تازه از نگاه متفاوت شهروندان تهران به مترو و اتوبوس های حمل و نقل شهری حکایت دارد. در این نظرسنجی که مهر و آبان امسال و با جامعه آماری بیش از هشت هزارنفری از سوی مؤسسه افکارسنجی دانشجویان ایران انجام شده ، ۶۶ درصد ساکنان این شهر وضعیت کنونی مترو و اتوبوس از لحاظ جداسازی زن و مرد را راضی کننده می دانند. این نظرسنجی همچنین می گوید که حدود ۱۵ درصد «کم و خیلی کم» از اختصاص واگن ویژه زنان رضایت دارند و حدود ۱۹ درصد هم پاسخشان درباره رضایت، عبارت «تا حدودی» است. پرسش اما این است که چرا در مترو و اتوبوس، جداکردن زنان و مردان نشانه ای از سیاست های حمایتی برای تکریم زنان ارزیابی می شود، ولی در دیگر موارد مطرح شده برای تفکیک جنسیتی، سؤالاتی جدی از سوی مردم و جامعه شناسان مطرح می شود.

مردم چه می گویند؟

مهین، شهروند میان سال تهرانی است که می گوید با واگن های مخصوص زنان موافق است، اما گسترش چنین جداسازی ای را عاملی بر گسست خانواده در فضای عمومی شهر می داند. او دراین باره می گوید: «اینکه یک خانواده مجبور شود در اتوبوس و مترو از هم جدا شود یک ایراد است. شاید اگر بخشی برای خانواده بود خیلی بهتر می شد». در این بین نگاه های دیگر و متفاوتی هم به این موضوع وجود دارد. «رضا» جوانی ۲۶ ساله و دانشجو است. او می گوید در حالت کلی این جداسازی برای بعضی افراد خوب است، اما ممکن است بخشی از هزینه شهر را تلف کند: «بالاخره گروهی با این شرایط راحت تر هستند و بعضی زنان یا مردان ترجیح می دهند که در فضای مخصوص به جنس خود باشند که قابل احترام است، اما برخی اوقات مثلا واگن های مردان مترو پر است، ولی بخش زنان خالی. این مشکل ساز است یا اینکه زنان معمولا در بخش مردان هم می آیند، ولی مردان چنین اجازه ای ندارند».

تفکیک در هر حوزه ای باید بر مبنای کارشناسی باشد

«یعقوب موسوی»، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا، در مورد طرح جداسازی جنسیتی زنان و مردان در فضاهای عمومی می گوید: «به طورکلی دو رویکرد غالب و مهم در موضوع تفکیک جنسیتی وجود دارد. نظر اول که با رویکردی مثبت به این موضوع می نگرد، بر این باور است که اساسا هر برنامه و طرحی که برخورد جنسیتی را کاهش دهد و سطح ارتباطات میان زن و مرد را در کنترل و نظارت اجتماعی قرار دهد، می تواند بر ارتقای اخلاقی شهر تأثیر بگذارد و به کمترشدن بزه های رفتاری حاصل از این اختلاط جنسیتی کمک کند. اما در نظر دوم با رویکردی منفی مواجهیم که این گونه تفکیک های صورت پذیرفته را در مغایرت با حقوق شهروندی و به نوعی محروم کردن بانوان از حضور فعالانه و پویا در شهر ارزیابی می کند».

او با تأکید بر اینکه تفکیک جنسیتی به طور فراگیر پدیده ای منفی در دوران مدرن است، ادامه می دهد: «دلیل این نگاه منفی هم این است که از انسجام و قدرت تأثیرگذاری جنسیتی قانونمند بر توسعه اجتماعی  می کاهد و روابط اجتماعی را در حصاری از ایده های کنترلی و نظارتی قرار می دهد. در واقع به هر میزان که در مسیر حضور هم زمان و همگامی و همراهی زنان و مردان در فعالیت های اجتماعی مانع تراشی هایی صورت دهیم، حساسیت ها و حاشیه های بیشتری را ایجاد  و روابط انسانی را از مسیر صحیحش دور کرده ایم».

موسوی درباره نگاهی از منظر قواعد برنامه ریزی شهری هم می گوید: «البته اگر از منظر قواعد برنامه ریزی شهری به موضوع بنگریم، متوجه می شویم  در جهان امروز و شهرهای توسعه یافته نیز موضوع تفکیک جنسیتی نه فقط در معنای جداسازی جسمی افراد که به عنوان یک دانش راهبردی در حوزه برنامه ریزی و سیاست گذاری های شهری و اجتماعی همچنین بهبود کیفیت ارائه خدمات شهری به کار گرفته می شود. در واقع در رویکرد مدرن به مفهوم تفکیک جنسیتی ما با مجموعه ای طبقه بندی شده از ویژگی های جسمی، فیزیولوژیکی و روان شناختی افراد مواجه هستیم که مبنای برنامه ریزی برای اجرای ایده های شهری می شود».

این استاد دانشگاه می گوید: «وقتی از تفکیک جنسیتی در اتوبوس و مترو صحبت می کنیم، باید به این نکته توجه داشته باشیم که هر گونه ازدحام و شلوغی در چنین فضاهایی سبب برخی اختلالات رفتاری می شود یا شاید برخی بزه های رفتاری خرد و آزارهای بدنی زنان را به دنبال داشته باشد پس در اینجا اختصاص واگن های اختصاصی برای زنان سبب آرامش روانی و تأمین امنیت برای آنها می شود». او البته معتقد است که «هر نوع برقراری نظام تفکیک تابع شرایط و تشخیص متخصصان امور شهری است و باید مطابق با آرای اندیشمندان حوزه های مختلف، سیاست گذاری ها را به پیش برد و برنامه ها را اجرا کرد». در این باره «اکبر طالب پور»، جامعه شناس، هم معتقد است  تفکیک مترو و اتوبوس در تهران با نگاه مثبتی همراه است. او در این باره می گوید: «تفکیک جنسیتی در وسایل حمل ونقل عمومی از منظر جامعه شناختی در شهر تهران دارای کارکردهای مثبتی به نفع زنان بوده و  به احساس امنیت بیشتر زنان منجر می شود.

بارها به ویژه در ساعت پایانی کار مترو بعینه مشاهده کرده ام  زنان نسبت به ورود مردان به واگن خود معترض بوده اند که این امر نشانگر احساس رضایت آنان از تفکیک است». او می گوید  دست کم این جداسازی در ساعات شلوغی و ترافیک مفید است: «اختصاص فضای اختصاصی به زنان در مترو و اتوبوس حداقل در ساعات شلوغی به نفع جامعه است. در صورت اتخاذ هر گونه سیاستی درباره  ازبین بردن تفکیک جنسیتی در این مکان ها، از یک سو میزان نزاع و درگیری در چنین مکان هایی افزایش زیادی خواهد یافت و از سوی دیگر، ممکن است افرادی در راستای سوءاستفاده از این امکان در ساعات شلوغی به مسافران اضافه شوند که خود  به ازدحام بیشتر وسایل حمل ونقل عمومی منجر خواهد شد».

دیدگاه دولت درباره تفکیک جنسیتی

معاونت امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری هم معتقد است  جامعه ایران نگاه مثبتی به شرایط کنونی مترو و اتوبوس دارد. روابط عمومی این معاونت درباره این موضوع به «شرق» می گوید: «مردم از طرح تفکیک جنسیتی در اتوبوس و مترو راضی هستند و این معاونت به دلیل رضایت کامل مردم به ویژه زنان و دختران بر اساس نظرسنجی های به عمل آمده با این اقدام موافق است. تجربیات برخی دیگر از کشورها نیز نشان می دهد که خانم ها ترجیح می دهند در فضای اختصاصی خود در مترو و اتوبوس تردد کنند».

نمونه موردی گوانگجوی چین

در شهر گوانگجوی چین هم واگن هایی به زنان اختصاص داده شده که با نگاه های مثبت و منفی فراوانی همراه بود است هر چند  امروز مسئله اصلی هجوم مردان به واگن های زنانه است. متروی گوانگجو، چهارمین متروی شلوغ و پرتردد در دنیا بعد از شانگهای، پکن و لندن است که روزانه نزدیک به هشت میلیون نفر از طریق آن به نقاط مختلف شهر سفر می کنند.

وقتی سیاست گذاران تصمیم گرفتند برای پیشگیری از آزار جنسی زنان، واگنی را به قسمت زنان اختصاص دهند، گمان نمی کردند این موضوع با استقبال چندانی همراه شود اما نتیجه تا اندازه ای متفاوت بود. این واگن ها در چین در حالی به زنان اختصاص داده شده است که این کشور قوانین زیادی در همه زمینه ها دارد اما در اجرا و نظارت ضعیف عمل می کند. درباره زنان هم، آزار جنسی ممنوع شمرده شده اما تعریف درستی از این آزار برای مردم انجام نشده و بسیاری از آنها نمی دانند چه مواردی را باید در شمار آزار جنسی بیاورند، در واقع با وجود قوانین زیاد، فرهنگ سازی در این کشور هنوز ضعیف است.

زنان به ندرت آزار و اذیت جنسی را در این کشور گزارش می کنند و بنابراین خاطیان به ندرت به مجازات عملشان می رسند؛ چیزی که باعث می شود این رفتار گسترش بیشتری پیدا کند. اختصاص واگن هایی برای زنان، بر اساس پیشنهاد یکی از اعضای یک جنبش سیاسی به منظور تلاش برای تحقق مفهوم «مراقبت از زنان و احترام به آنها» آغاز شد؛ هر چند رئیس بخش تبلیغاتی مترو گوانگجو تأکید می کند  این واگن ها برای زنان برچسب گذاشته شده اند، اما نه فقط برای زنان. او می گوید هیچ مجوز قانونی ای برای جداسازی مسافران به وسیله زور وجود ندارد بنابراین این واگن ها برای آسایش بیشتر زنان در شلوغی جمعیت نشانه گذاری شده اما مردان هم می توانند از این واگن ها استفاده کنند.

به گفته او، نوشته ها و عکس هایی از شکوفه بر در واگن، نشان دهنده جداسازی این بخش ها از همدیگر است، در واقع بدون استفاده از زور و با فرهنگ سازی می خواهیم احترام به زنان را نهادینه کنیم. این جداسازی منتقدانی هم در چین دارد که آن را کاری بیهوده یا توهین آمیز تلقی می کنند اما بیش از نیمی از زنان در یک نظرسنجی روزنامه چینی در سال 2015 اعلام کردند  نوعی تماس جنسی نامناسب را در حمل ونقل عمومی در چین تجربه کرده اند. آنها می گویند جمعیت آن قدر زیاد است که شما نمی توانید شکایتی کنید چون گاهی دقیقا معلوم نیست این تماس از طرف چه کسی بوده. درعین حال، زنان می گویند در ساعات شلوغی، بسیاری از مردان تلاش می کنند با هل دادن همدیگر سوار قطار شوند و در این میان، زنان در بین هجوم آنها برای سوارشدن به واگن های عمومی آسیب می بینند؛ مشکلاتی که مسئولان، لااقل با فرهنگ سازی باید برای آن فکری کنند.