آینده مشاغل جهان به کجا خواهد رفت/ صنایع حمل و نقل؛ در معرض خطر انقراض

گاهی همان زمانی که همه به دنبال کشف « طلا » می گردند، ساختن « بیل » می تواند شما را به موفقیت شگفت آوری برساند. این جمله را در گوشه ذهن خود داشته باشید و این یادداشت را بخوانید.

قول داده بودیم که خلاصه ای از کلیدی ترین نکات مربوط به گزارش آینده مشاغل جهان در سال ۲۰۲۳ که مجمع جهانی اقتصاد منتشر کرده است را برای شما آماده کنیم. گزارشی که هیجان ما از زندگی و حداقل رسیدن به ۵ سال آینده جهان را بیشتر می کند و همراه با واقع گرایی و با استفاده از روند های گذشته، شما را شگفت زده می کند.

در گام نخست باید بدانید تنها و تنها در طول پنج سال آینده ۲۳ درصد از کل شغل های دنیا تغییر می کند! یعنی یا به طور کامل از بین می رود و یا شغل هایی که در حال حاضر وجود ندارد، ایجاد می شود. تغییر یک چهارم مشاغل جهان در فضای کسب و کار، امریست که واقعا کمتر کسی آن را تخمین می زند. واقعا دنیایی که یک چهارم مشاغل آن تغییر کرده چه شکلی خواهد بود؟!

بخش هایی که موقعیت های شغلی افراد در آن بیشتر از سایرین در معرض خطر هستند عبارتند از: صنایع حمل و نقل و زنجیره عرضه، رسانه، سرگرمی و ورزش.

بخش هایی هم که موقعیت های شغلی افراد در آن کمتر آسیب پذیرند عبارتند از: بخش تولید کالا، خرده فروشی و عمده فروشی مربوط به کالاهای مصرفی مردم.

اما کمربند همت را از همین حالا باید ببندید! در طول ۵ سال آینده ۶۹ میلیون شغل جدید ایجاد می شود و ۸۳ میلیون شغل به طور کل نابود می شود. یعنی در ۵ سال آینده ۱۴ میلیون فرصت شغلی کمتری در دنیا وجود خواهد داشت و این مقدار ۲ درصد از کل فرصت های شغلی امروز جهان است! یعنی رقابت در بازار کار تنها در طول ۵ سال آینده ۲ درصد شدیدتر و سخت تر خواهد شد.

اما سوال این است که در چه زمینه هایی بیشترین شغل جدید ایجاد می شود و می توان از آنها به عنوان زمینه های موفق شغلی در آینده نزدیک نام برد؟ این گزارش پیش بینی می کند که در طول پنج سال آینده در چهار فناوری بیشترین فرصت شغلی را ایجاد کند و این چهار حوزه کاری باعث بیشترین تغییرات مثبت در مشاغل دنیا می شوند. اگر یکی ازین حوزه ها را انتخاب کرده اید، آینده شغلی خوبی خواهید داشت. ۱- تحلیل داده های بزرگ ۲- تغییرات آب و هوایی ۳- فناوری های مدیریت محیط زیست ۴- رمز گذاری و امنیت سایبری. این چهار فناوری «شاغل کنندگان بزرگ» نام خواهند گرفت.

همچنین ترس از این موضوع همیشه وجود داشته که حضور برخی فناوری ها باعث بیکاری بسیاری از مردم شود. سوال همه این است که «بیکار کنندگان بزرگ» کدام فناوری ها هستند؟ فناوری های کشاورزی، اپلیکیشن ها و پلتفرم های دیجیتال و البته هوش مصنوعی باعث خواهند شد بسیاری از مشاغل در دنیا از بین بروند. یعنی این سه فناوری فناوری به عنوان «بیکارکنندگان بزرگ» شناخته می شوند.

با این حال در همه فناوری ها شغل هایی که ایجاد می کنند بیشتر از شغلهایی است که از بین می برند و تنها دو فناوری است که خالص اشتغال زایی منفی دارند؛ فناوری های مربوط به تولید روبات های انسان نما و روبات های غیر انسان نما.

اگر یکی از شغل های زیر را دارید، در ۵ سال آینده باید منتظر اخراج خود باشید! منشی های شرکت ها، تحویل دار های بانک، کارمندان خدمات پستی، صندوقدارها و کارمندان بلیط فروشی و متخصصات ورود داده ها، شاغلانی هستند که در ۲۰۲۷ بسیار کمتر خواهند شد.

و اگر یکی از شغل های زیر را دارید، منتظر رقابت شرکت ها برای استخدامتان باشید. هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی بیش از همه فرصت شغلی آنها رشد خواهد کرد و بعد از آنها متخصصین پایداری زیست محیطی، تحلیلگران هوش تجاری و تحلیلگران امنیت اطلاعات بیشتر از بقیه با رشد فرصت شغلی مواجه خواهند شد.

اتوماتیک شدن فعالیت های مربوط به کسب و کار و تولید، سوال خیلی از مردم است. فرضیه این است که در آینده بسیاری از کسب و کارها خودکار می شود و دیگر به انسان نیازی نیست. گزارش آینده مشاغل جهان این فرضیه را آزمون کرده است. در حال حاضر ۳۴ درصد فعالیت های کسب و کارها به صورت اتوماتیک انجام می شود و ۶۶ درصد آنها توسط انسان ها اجرا می گردد. (این میزان تنها یک درصد با مقدار پیش بینی شده همین گزارش در سال ۲۰۲۰ اختلاف دارد). اما در ۵ سال آینده ۴۲ درصد فعالیت های کسب و کارها به صورت اتوماتیک انجام خواهد شد یعنی ۸ درصد بیشتر از سال جاری و فقط ۵۸ درصد آنها توسط نیروی انسانی اجرا می گردد.

اما سوال بسیار مهم این است که چه مهارت هایی را باید الان یاد بگیریم تا بتوانیم ۵ سال آینده در بدست آوردن فرصت شغلی موفق باشیم و کارفرمایان به دنبال نیروهایی با چه مهارت هایی خواهند بود؟ در ۵ سال آینده مهمترین مهارت های کارکنان تفکر تحلیلی و تفکر خلاق باقی خواهد ماند. پس از این دو، مهارت های تاب آوری، انعطاف پذیری و چابکی، انگیزه و خودآگاهی، و کنجکاوی و یادگیری مادام العمر از دیگر مهارت هایی هستند که برای پیدا کردن شغل در ۲۰۲۷ بسیار مهم اند. قابل اعتماد بودن و توجه به جزئیات، رتبه ششم مهمترین مهارت ها هستند و پس از آن سواد تکنولوژیک، مهارت کار با دیگران (شامل همدلی و گوش دادن فعال و رهبری و نفوذ اجتماعی) و همچنین مهارت کنترل کیفیت در مجموع ۱۰ مهارت برتر ۵ سال آینده را تشکیل می دهند.

تغییراتی در فهرست مهارت های برتر ایجاد شده است. مهارت های هوش مصنوعی ۱۲ رتبه بالاتر آمده و جزو مهارت های مهم خواهد شد. همچنین مهارت های حفاظت از محیط زیست نیز ۱۰ رتبه مهمتر خواهد شد. در مقابل مهارت خواندن، نوشتن و ریاضیات ۹ رتبه اهمیت خود را از دست می دهد. مهارت توجه به جزئیات ۱۱ رتبه اهمیت خود را از دست می دهد و حتی مهارت چند زبانه بودن هم ۴ رتبه اهمیت خود را در ۵ سال آینده از دست می دهد.

شاید شما بگویید ما عنوان بسیاری از مهارت های فوق را هم نشنیده ایم! در این صورت باید خیلی سریع دست به کار بشید و در مورد آنها تحقیق کنید و منابعی که می تواند به شما کمک کند هر یک از این مهارت ها را تقویت کنید، مطالعه کنید.

نکته هیجان انگیز این است که برای حفظ جایگاه شغلی از هر ۱۰ نفر، ۶ نفر باید قبل از سال ۲۰۲۷ آموزش ببیند و تمرین کنند و مهارت های خود را به روز رسانی کنند. اما تخمین ها نشان می دهد شرایط آموزش و یادگیری تنها برای ۵ نفر از هر ۱۰ نفر فراهم است. باید مراقب باشید، آن یک نفر نباشید!

بیشترین مهارتی که باید در طول این ۵ سال یاد گرفته شود، مربوط به ارتقای تفکر تحلیلی است که ۱۰ درصد کل نیروی کار جهان مجبور خواهند بود تفکر تحلیل خود را ارتقا دهند. پس از آن تفکر خلاق و یادگیری هوش مصنوعی مهارت های بعدی هستند که باید یاد گرفته شوند. اما از نظر شرکت ها دو مهارت وجود دارد که دوست دارند کارکنانشان تا سال ۲۰۲۷ یاد بگیرند. اول هوش مصنوعی و کار با داده های بزرگ و دوم رهبری و نفوذ اجتماعی است.

چه کسانی در استخدام ۵ سال آینده اولویت خواهند داشت؟ بر اساس نظر سنجی، ۷۹ درصد شرکت ها گفته اند در ۵ سال آینده، زنان را در استخدام اولویت خواهند داد و ۶۸ درصد شرکت ها جوانان زیر ۲۵ سال را اولویت قرار خواهند داد و ۵۱ درصد شرکت ها هم افراد دارای معلولیت را در اولویت استخدام قرار خواهند داد.

اما در مورد هوش مصنوعی که امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفته و اکثر مردم آن را عاملی برای بیکاری بسیاری از مشاغل می دانند، باید گفت هوش مصنوعی بیشتر از آنکه بیکاری ایجاد کند، فرصت شغلی ایجاد خواهد کرد. یعنی ۲۵٫۶ درصد فرصت شغلی جدید توسط هوش مصنوعی ایجاد می شود و تنها ۱۹ درصد باعث از بین رفتن مشاغل قبلی می شود و در مجموع اثر آن بر فرصت های شغلی مثبت خواهد بود.

تغییرات فناوری در طول ۵ سال آینده باعث می شود یک پنجم نیروی کار شاغل در شرکت های موجود جایگزین شوند. یعنی نیروهایی مورد نیاز خواهند بود که بتوانند با فناوری های جدید کار شرکت ها را به پیش ببرند و یا روند شرکت ها به طور کلی تغییر می کند و خط محصول جدید آنها نیاز به تخصص جدیدی خواهد داشت. در هر صورت ۲۰ درصد نیروی کار باید تنها به دلیل تغییرات تکنولوژی منتظر جایگزینی و یا تغییر محل کار باشند.

اما در مورد الکترونیکی شدن کسب و کارها در جهان باید گفت، در طول ۵ سال آینده یعنی تا سال ۲۰۲۷ نزدیک به ۸۶ درصد شرکت های دنیا فعالیت های خود را به داخل اپلیکیشن ها و به صورت تجارت الکترونیک منتقل خواهند کرد و یا حداقل شاخه ای برای تجارت الکترونیک برای خود تاسیس می کنند.

۸۱ درصد شرکت ها در طول ۵ سال آینده از فناوری های جدید برای مدیریت نیروی انسانی و آموزش آنها استفاده خواهند کرد و فعالیت های مربوط به نیروی انسانی خود را با فناوری آموزشی و مدیریت نیروی انسانی جدید تطبیق می دهند.

اما توجه داشته باشید که در آینده استانداردها مهمترین نقش را در تغییرات سازمان ها و شرکت های جهان خواهند داشت. به طور ویژه استاندارد های زیست محیطی، استاندارهای اجتماعی و استانداردهای مربوط به حکمرانی مواردی هستند که در آینده نزدیک تغییرات اساسی را در شرکت های مختلف رقم خواهند زد و تقریبا هیچ شرکتی نمی تواند از این استاندارد ها سر باز بزند. حرکت در جهت «سبز شدن شرکت ها» یعنی سازگاری با محیط زیست یکی از بزرگ ترین حرکت ها خواهد بود و احتمال معاهده های سنگین بین المللی و قواعد گذاری هم وجود دارد.

شما قرار بود این را در گوشه ذهن داشته باشید که زمانی که اکثر افراد به دنبال طلا هستند شما میتوانید با ساختن و فروش بیل به موفقیت برسید. حرکت های بزرگ را بشناسید، آنها را فهرست کنید و برای نقش آفرینی در آنها و فراهم سازی الزامات مورد نیاز آنها برنامه ریزی کنید تا یکی از موفق ترین کسب و کارها را برای خود رقم بزنید.

در پایان گزارش «آینده مشاغل جهان» بولتن هایی وجود دارد که اطلاعات هر کشور را ارائه می دهد، که متاسفانه کشور ایران جزو فهرست بولتن های آن نیست. همچنین بولتن هایی بر اساس منطقه جغرافیایی و همچنین بر اساس صنعت وجود دارد که همه پیش بینی های فوق را در مورد ویژه خود تحلیل نموده و در قالب نمودار نمایش داده است.

آینده پژوهشی به این خرد دست یافته است که در دنیای سریع امروز پیش بینی جزئیات در مورد بیشتر از ۵ سال بسیار احتمالی بوده و قابل اتکا نخواهد بود. بنابر این گزارش آینده مشاغل جهان نیز بر روی ۵ سال آینده تمرکز کرده است.

آینده ای سرشار از شفافیت و دانایی را برای شما آرزومندم.

*  پژوهشگر پویش فکری توسعه