پیش‌بینی درآمد ۲۰ میلیارد دلاری از راه‌ آهن رشت آستارا

به گزارش تین نیوز به نقل از ایسنا،  راه آهن رشت-آستارا که قرار است با همکاری کشورهای روسیه و آذربایجان در تامین مالی پروژه احداث شود، یکی از مهم ترین پروژه های ریلی ایران است که به دلیل جایگاه مهمی که در راهگذر جنوب به شمال دارد، از ابتدای دولت سیزدهم در اولویت برنامه های وزارت راه و شهرسازی قرار گرفت و تلاش های مستمر و دیدارها و مذاکرات متعدد بین المللی در نهایت به نتیجه رسید و قرار است امروز  تفاهم نامه ایران و روسیه برای احداث این راه آهن  امضا شود.

توسعه و پیشرفت یک کشور بدون وجود شبکه حمل و نقل سریع و کارآمد امکان پذیر نیست. جمهوری اسلامی از دریای خزر تا خلیج فارس موقعیت های جغرافیایی و ژئوپلتیک کم نظیری دارد و این موقعیت خاص عامل گسترش همکاری ریلی بین ایران و کشورهای پیرامونی است.  

با توجه به تأکیدات رهبری درباره توجه به «اقتصاد دریا» در جنوب و شمال و همچنین اشاره به توسعه کشتیرانی در اسناد بالادستی و اینکه دریای خزر قطب دوم اقتصادی کشور بعد از خلیج فارس است، ضروری است ایران سهم بیشتری در ترانزیت و تجارت در کریدور شمال - جنوب داشته باشد.

جمهوری اسلامی ایران در کنار روسیه مهم ترین کشور در سواحل دریای خزر است و افزایش تبادلات تجاری در دریای خزر و اتصال ریلی و جاده ای شمال کشور به خلیج فارس سیاست راهبردی دولت است.

ظرفیت ها و فرصت های کریدور شمال - جنوب

کریدور شمال - جنوب پل ارتباطی کشورهای اروپایی با اقیانوس هند و خلیج فارس به شمار می رود. در این کریدور ارتباط کشورهای شمال اروپا، اسکاندیناوی و روسیه از طریق ایران با کشورهای حوزه خلیج فارس، حوزه اقیانوس هند و جنوب شرقی آسیا برقرار می شود.

شبکه بزرگراه ها، مسیرهای دریایی و ریلی به طول ۷۲۰۰ کیلومتر، کریدور حمل ونقل بین المللی شمال- جنوب را به کوتاه ترین مسیر ارتباطی (حدود ۳۵ تا ۳۷ روز) بین روسیه و هند تبدیل می کند. کریدور شمال- جنوب دسترسی مستقیم بیشتری را به هند در آسیای مرکزی و روسیه می دهد و در عین حال به ایران امکان تبدیل شدن به هاب ترانزیتی منطقه ای را می دهد؛ همچنین  می تواند رقیبی جدی برای کانال سوئز در مبادلات تجاری بین شرق و غرب باشد.

هزینه حمل کالاهای ترانزیتی از این مسیر، ۳۰ درصد نسبت به سایر مسیرهای منطقه ارزان تر است و زمان حمل ونقل کالاهای هندی به روسیه هم از طریق کانال سوئز به نصف کاهش می یابد.

کریدور شمال - جنوب که حتی پیش از جنگ در شرق اروپا و ناامنی بنادر روسیه در دریای سیاه، مورد توجه بود، با بحران انرژی و بحران غله ناشی از جنگ اوکراین، اهمیت ژئواستراتژیک خود را بیش از پیش نمایان تر کرد. به طور کلی کشورهای آسیای مرکزی و جنوب قفقاز به شدت با کمبود فضا در توسعه روابط تجاری با یکدیگر روبه رو هستند و هرگونه فرصت برای توسعه روابط تجاری بین آنها به خصوص در حوزه حمل و نقلی با استقبال این کشورها مواجه شود.

کریدور حمل و نقل شمال- جنوب از مهم ترین شاهراه های ارتباطی نیمکره شرقی و در زمره ۱۰ کریدور ترانزیتی ریلی و ترکیبی تعریف شده در نشست کشورهای عضو اتحادیه اروپایی در هلسینکی در سال ۱۹۹۲ است که به عنوان شاهراه ترانزیتی شماره ۹ میان سه کشور ایران، روسیه و هند به تصویب رسید. توافقنامه این کریدور در سپتامبر سال ۲۰۰۰ میلادی بین این سه کشور به عنوان مؤسسان کریدور شمال- جنوب در سن پترزبورگ به امضا رسید. سپس با پذیرفتن ۱۱ کشور دیگر شامل جمهوری آذربایجان، ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکیه، اوکراین، بلاروس، عمان، سوریه و بلغارستان، خود را به عنوان مسیری جایگزین و قابل اعتماد به اثبات رساند.

مزیت های کریدور برای ایران

با توجه به اینکه برخی از همسایگان نظیر قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان و افغانستان به نحوی محصور در خشکی هستند، برای رسیدن به دریا باید از طریق ایران کالاهای خود را حمل کنند. بهره مندی ایران از کریدورها ازجمله کریدور شمال- جنوب از این منظر، بسیار حائز اهمیت است. این کریدور همچینن می تواند دیپلماسی سیاسی- اقتصادی ایران در قفقاز را از بیش از پیش فعال و نقش آفرین کند.

تکمیل کریدور شمال- جنوب علاوه بر توسعه ترانزیت بین المللی و استفاده از ظرفیت های سرزمینی، یک منبع درآمد پایدار برای ایران است. پیش بینی می شود با عملیاتی شدن کریدور شمال- جنوب، ایران بتواند سالانه حدود ۲۰ میلیارد دلار درآمد از این مسیر ترانزیتی کسب کند که می تواند تا حدی وابستگی کشور به درآمدهای نفتی را کاهش دهد.

ظرفیت ترانزیت کریدور شمال- جنوب ۳۰ میلیون تن در سال است، اما در حال حاضر ایران از دو میلیون تن این ظرفیت بهره می برد. اگر ایران به هدف خود در تبدیل شدن به هاب منطقه ای دست یابد، نیازی به خام فروشی مواد معدنی و نفتی نخواهد داشت و منافعی که از راه ترانزیت و گردشگری کسب می شود، کشور را از فروش مواد نفتی و معدنی خام بی نیاز می کند.

از این کریدور سالانه حدود ۲۵٠ میلیارد دلار محصولات هندی و چینی و آسیای شرقی به مقصد اروپا تراتزیت خواهد شد. پیش بینی شده سهم ایران در ترانزیت کالا حدود ۴ درصد و تولید حدود ۱۵ درصد باشد. تکمیل و راه اندازی این طرح بزرگ بین المللی جایگاه ایران در اقتصاد بین الملل را از صادرکنندگی «مواد خام» به جایگاه «ترانزیت» تغییرخواهد داد.

مشخصات راه آهن رشت - آستارا

راه آهن رشت- آستارا به طول ۱۶۲.۵ کیلومتر در دو قطعه طراحی شده و شامل ۹ ایستگاه صومعه سرا، ماسال، رضوانشهر، پره سر، اسالم، لیسار، حویق، لوندویل و آستارا می شود. تکمیل راه آهن رشت- آستارا به تکمیل کریدور بین المللی ریلی (NOSTRAC) می انجامد و راه آهن ایران را به راه آهن کشورهای قفقاز، روسیه، اسکاندیناوی و شمال اروپا متصل می کند.

از سوی دیگر تکمیل این مسیر ریلی مزایایی از جمله تسهیل در مبادلات بازرگانی از مبادی و مقاصد بندر هلسینکی فنلاند، هامبورگ آلمان، باتومی گرجستان با بنادر جنوبی ایران، دهلی هند، کراچی پاکستان و بانکوک تایلند را به دنبال دارد. راه اندازی این خط ریلی با آسان تر کردن سفر گردشگران خارجی و داخلی می تواند منجر به توسعه گردشگری کشور شود.

به طور کلی حمل ونقل ریلی به عنوان ترابری سازگار با محیط زیست شناخته می شود و احداث راه آهن رشت- آستارا در بخش باختری استان گیلان، هم در توسعه استان نقش ایفا می کند و هم موجب کاهش سوانح و تصادفات می شود. از سوی دیگر این پروژه در کاهش عوارض زیست محیطی و جلوگیری از رشد بی رویه شهرها در کرانه راه ها نیز تاثیرگذار است.

ظرفیت حمل بار این راه آهن در سال نخست بهره برداری ۱۰ میلیون تن برآورد شده که در حال حاضر به میزان ۹.۶ میلیون تن تقاضای حمل بار دارد. همچنین راه آهن رشت- آستارا ظرفیت جابه جایی حدود ۹۹۰ هزار نفر مسافر را در سال بیستم بهره برداری خواهد داشت.

برای ساخت این پروژه ریلی، احداث ۶۳ دستگاه پل به طول حداکثر ۴۰ کیلومتر و یک دستگاه تونل در نظر گرفته شده است. عملیات زیرسازی ۱۰ کیلومتر ابتدایی مسیر به صورت دوخطه در قالب راه آهن قزوین - رشت - بندر کاسپین در مرحله پایانی و آماده ریل گذاری است. راه آهن رشت - آستارا به بیش از ۲۱ هزار تن ریل نیاز دارد. این پروژه ریلی دارای یک دستگاه درجه ۱(آستارا)، سه ایستگاه درجه ۲ (صومعه سرا، اسالم_ تالش و لوندویل) و پنج ایستگاه درجه ۳ (رضوانشهر - پونل، ماسال، پره سر، حویق و لیسار) است.

کاهش مسیر ترانزیتی کشورهای اروپایی

مسیر ریلی رشت- آستارا می تواند مدت حمل بار را از مبدا و مقصد فنلاند به مبدا یا مقصد ایران به صورت ترکیبی دریایی-ریلی به ۱۲ روز کاهش دهد، در حالی که حمل دریایی بار در این مسیر ۳۳ روز زمان نیاز دارد. همچنین مسیر فنلاند به پاکستان را به ۱۸ روز و مسیر فنلاند به هند را به ۲۰ روز کاهش خواهد داد. حمل بار از فنلاند به تایلند و بالعکس از طریق ناوگان دریایی ۴۵ روز زمان می برد در حالی که با تکمیل راه آهن رشت - آستارا این مسیر به صورت دریایی- ریلی به ۲۱ روز کاهش خواهد یافت.

مسیر ریلی رشت- آستارا حلقه نهایی کریدور شمال-جنوب محسوب می شود، این کریدور نیز به عنوان پل ارتباطی کشورهای اروپایی با اقیانوس هند و خلیج فارس به شمار می رود و ارتباط کشورهای شمال اروپا، اسکاندیناوی و روسیه از طریق ایران با کشورهای حوزه خلیج فارس، حوزه اقیانوس هند و جنوب شرقی آسیا را فراهم خواهد کرد.

تکمیل کریدور شمال- جنوب فرصت بی نظیری برای جذب بالاترین حجم از بار روسیه و ترانزیت آن از طریق ایران فراهم می کند که با افزایش درآمدهای ترانزیتی در رشد شاخص های اقتصادی کشور نیز تاثیرگذار است.