◄ بخش حمل‌ونقل چقدر آماده فیلترینگ تلگرام است؟ + فهرست کانال‌ها
با فیلترینگ تلگرام، بخش عمده‌ای از فضای بحث و تبادل نظر بر سر مشکلات موجود حمل‌ونقلی گرفته می‌شود. آسیب نبود فضای نقد و بررسی در کشوری که تصمیم‌های آن عمدتاً یک‌شبه و در نبود بحث‌های کارشناسی صورت می‌گیرد، بسیار زیاد خواهد بود.
با تحولات تازه نهادهای نظارتی و اخبار منتشرشده، فیلترینگ شبکه اجتماعی «تلگرام» که نوعی «پیام‌رسان» محسوب می‌شود، محتمل به نظر می‌رسد. تلگرام تفاوتی اساسی با دیگر پیام‌رسان‌ها دارد و آن «شکل‌دهی» به گروه‌هایی است که با یک سازوکار مشترک، به دنبال یک هدف هستند. این «شکل‌دهی» در قالب «کانال‌های تلگرامی» به زبان فارسی ظهور پیدا کرده است. کانال‌هایی که تعداد آنها به بیش از ۶۰۰ هزار می‌رسد.
مطابق آمار موجود، ۶۰ درصد کاربران تلفن همراه از این پیام‌رسان استفاده می‌کنند؛ ۲۰ هزار کانال تلگرامی فارسی دارای حداقل ۵ هزار عضو هستند و هر ایرانی به‌طور متوسط عضو ۱۸ کانال با گرایش‌های مختلف است. ایرانی‌ها روزانه ۳ میلیون مطلب در کانال‌های تلگرامی فارسی‌زبان منتشر می‌کنند که بازدیدهای آن به بیش از ۲ میلیارد بار می‌رسد. شاید این میزان بالای به‌کارگیری یک «پیام‌رسان» در کشوری ۸۰ میلیونی، موجب تضاد منافع با برخی از نهادها باشد که سود بالایی از فعالیت انحصاری در حوزه‌های اینترنتی و ارتباطاتی به دست می‌آورند؛ بنابراین رد پای فشار این‌گونه نهادها برای فیلترینگ پیام‌رسان خارجی نیز دیده می‌شود.
ایرانی‌ها یک بار در مقطع اعتراضات دی‌ماه سال گذشته که عمدتاً به دلیل شرایط نامناسب اقتصادی در برخی از شهرها شکل گرفت، با فیلترینگ تلگرام مواجه شدند. در آن مقطع، با اینکه بسیاری از کاربران از فیلترشکن برای استفاده از خدمات تلگرام استفاده کردند، بزرگ‌ترین ضربه اقتصادی را کانال‌های تلگرامی خوردند که بخش عمده‌ای از کسب‌وکار خود را بر پایه فعالیت در این شبکه اجتماعی دنبال می‌کردند.
فیلترینگ تلگرام در دی‌ماه گذشته، بیش از هر چیز موجبات اعتراض این‌دسته از کاربران تلگرام را فراهم کرد که با بسته شدن این شبکه اجتماعی، کسب‌وکار خود را در خطر می‌دیدند. با اینکه پس از فروکش‌کردن اعتراض‌های دی‌ماه، فیلتر تلگرام نیز با تلاش برخی از چهره‌های دولتی برداشته شد، اکنون با جدی شدن فیلترینگ دائمی تلگرام، نگرانی‌ها از زیان کسب‌وکارهای اینترنتی به عرصه عمومی بازگشته است.
بخش حمل‌ونقل نیز در این میان از جمله کسب‌وکارهایی است که با اینکه عمدتاً در زیربخش «خدمات» قرار می‌گیرد، به‌تازگی از فضای «سنت‌زده» پیشین برای خدمات‌دهی فاصله گرفته و هم‌زمان با رشد کاربران اینترنتی و به‌روز شدن فعالیت‌ها، خدمات مجازی نیز رفته رفته جای خود را باز می‌کند. اکنون و با جدی شدن فیلترینگ تلگرام شرایط به‌گونه‌ای دیگر جلو می‌رود که این گزارش تلاش دارد بخشی از آن را ترسیم کند.
خلأ بحث‌های کارشناسی
همان‌گونه که گفته شد، بخش بزرگی از فعالیت‌های تلگرامی منحصر به حضور در گروه یا سوپرگروه‌هایی است که اعضای آن گاه، به بیش از ۵ هزار نفر هم می‌رسند. آمار دقیق و مستندی از گروه‌های موجود در تلگرام که مرتبط با بخش حمل‌ونقل باشند، وجود ندارد، اما گفته می‌شود که بیش از دویست سوپر گروه حمل‌ونقلی در حوزه‌های مختلف و زیربخش‌های دریایی، هوایی، جاده‌ای و ریلی و حتی خودرویی وجود دارد که محل تجمع کارشناسان و نخبگان صنعت حمل‌ونقل هستند.
گروه‌های تلگرامی با فنّاوری پیشرفته خود، فضای رایگانی برای این کارشناسان و متخصصان حوزه حمل‌ونقل فراهم کرده‌اند. با فیلترینگ تلگرام، بخش عمده‌ای از فضای بحث و تبادل نظر بر سر مشکلات موجود حمل‌ونقلی گرفته می‌شود. آسیب نبود فضای نقد و بررسی در کشوری که تصمیم‌های آن عمدتاً یک‌شبه و در نبود بحث‌های کارشناسی صورت می‌گیرد، بسیار زیاد خواهد بود.
آسیب به کسب‌وکار
تلگرام شبکه‌ای اجتماعی است که سرعت بالایی دارد و به‌نوعی رقیب «وب‌سایت‌ها» محسوب می‌شود، اما الگوی اصلی که برای استفاده از تلگرام معمولاً استفاده شده، راه‌اندازی یک وب‌سایت و در کنار آن، راه‌اندازی کانال تلگرامی وب‌سایت است تا از این طریق، هم دغدغه اطلاع‌رسانی برطرف شود و هم بتوان از کارکردهای آن استفاده بهینه کرد.
بررسی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که به ازای هر ۱۰۰ میلیون تومان سرمایه‌گذاری در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای، ۴ فرصت شغلی ایجاد می‌شود. این عدد برای بخش لجستیک، بالغ بر ۳.۵ نفر است. در بخش هوایی که نیاز به سرمایه‌گذاری بالاتری دارد، این عدد به ۰.۵ نفر در هر ۱۰۰ میلیون تومان سرمایه‌گذاری می‌رسد. در بخش ریلی و دریایی نیز این عدد به ترتیب به ۰.۶ و ۱.۲۵ نفر می‌رسد. این اعداد نشان می‌دهد که چرا رویکرد حمل‌ونقل جاده‌ای در بین کسب‌وکارهای حمل‌ونقلی رونق بیشتری دارد.
در این میان، استفاده از خدمات شبکه‌های اجتماعی نظیر تلگرام در بخش جاده‌ای بیشتر دیده می‌شود و از این‌رو، فیلترینگ تلگرام بیشترین آسیب را به این‌گونه کسب‌وکارها خواهد زد که با سرمایه‌گذاری کوچک‌تر و بهینه‌سازی منابع صورت می‌گیرد.
خلأ اطلاع‌رسانی
بسیاری از سازمان‌های متولی حمل‌ونقل برای اطلاع‌رسانی خدمات خود و به‌روزماندن در عرصه مجازی از شبکه بزرگ تلگرام استفاده می‌کنند. سازمان‌هایی مانند راه‌آهن، کشتیرانی، بنادر و دریانوردی، تمام ایرلاین‌ها و شرکت‌های مسافری ریلی، سازمان‌های مرتبط با هوانوردی و... که برای اطلاع‌رسانی به بخش مسافری یا باری، از کانال‌های تلگرامی استفاده می‌کنند و بخش تقاضا را پوشش می‌دهند. سؤال این است که با فیلترینگ تلگرام، چه اتفاقی برای بخش تقاضا در عرصه حمل‌ونقل عمومی می‌افتد.
مهاجرت به پیام‌رسان ایرانی
شاید بسیاری از منتقدان مخالفان فیلترینگ تلگرام، از جایگزینی پیام‌رسان ایرانی به جای تلگرام دفاع کنند، اما باید توجه داشت که علاوه بر مقوله «اعتمادسازی» برای «کوچ‌دادن» مخاطب از تلگرام به پیام‌رسان‌های ایرانی، موضوع پاسخگویی این پیام‌رسان‌ها به خیل عظیم بخش تقاضا نیز وجود دارد که با امکانات و زیرساخت‌های موجود فراهم نیست. شاید رفتار آینده مخاطبان پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی، بیش از هر چیز در این نمودار هویدا باشد. بخش آبی‌رنگ در نمودار بالا، جست‌وجوی کلمه «فیلترشکن» در گوگل در سال گذشته را نشان می‌دهد که پس از فیلترینگ تلگرام، قوسی بلند دارد.
شرح جداول
بسیاری از کانال‌های حوزه حمل‌ونقل در بخش اطلاع‌رسانی، فیلم‌های آموزشی، مقالات و ترجمه از متون مختلف تخصصی و حتی کتاب به‌صورت پی‌دی‌اف فعالیت می‌کنند. این کانال‌ها جنبه سرگرمی ندارند و عموماً در میان آن‌دسته از کانال‌های تلگرامی قرار می‌گیرند که به‌اصطلاح «کار راه‌انداز» خوانده می‌شوند. کانال‌هایی که برخی از آنها تعداد اعضای بالای ۱۰ هزار نفر دارند و به مخاطبان خود اطلاعات وسیعی در حوزه تخصصی فعالیتشان ارائه می‌کنند. در این میان هستند کانال‌هایی که با تعداد اعضای پایین‌تر، گروهی را گرد هم آورده‌اند و مخاطبان خاص خود را دارند.
در واقع، ذائقه و سلیقه، مخاطب این کانال‌های تلگرامی را کنار هم قرار داده است. برخی از کانال‌های پرطرفدار در چهار بخش هوایی، جاده‌ای، ریلی و دریایی در این جدول گنجانده شده است. با این توضیح که بسیاری از کانال‌های تلگرامی وب‌سایت‌های خبری تحلیلی در حوزه حمل‌ونقل نیز وجود دارد که در این فهرست نیامده است. همچنین فهرست نزدیک به یک صد کانال دیگر در حوزه حمل‌ونقل در دست است که به دلیل کمبود فضا تنها کانال‌های بالای هزار عضو در این جدول آورده شده است.
در هر صورت، شبکه‌های اجتماعی بهترین وسیله برای عرضه خبر در کوتاه‌ترین زمان ممکن است و هم‌اکنون وب‌سایت‌های خبری تحلیلی در هر چهار بخش حمل‌ونقل وجود دارند که با کانال تلگرامی خود، به‌صورت «کپسولی» و «لحظه‌ای»، اخبار، اطلاعات، گزارش‌ها و عکس‌ها و فیلم‌های خود را در اختیار اعضای خود قرار می‌دهند. نکته دیگر اینکه در تهیه این جدول، تلاش شده است تا آخرین عدد مربوط به اعضای کانال‌ها گنجانده شود؛ بنابراین ممکن است این اعداد بعداً کم‌وزیاد شود.
ضمن اینکه در این جدول، فقط کانال‌های فعال دارای «ادمین» مشخص و با سازوکار «به‌روزرسانی مرتب» آمده است. ممکن است کانال‌های دیگری نیز در حوزه حمل‌ونقل وجود داشته باشد، اما این ویژگی‌ها را نداشته باشد؛ بنابراین اگر فکر می‌کنید کانال تلگرامی خاصی از قلم افتاده و در این جدول نیامده است، به ما اطلاع دهید.
منبع: هفته‌نامه حمل‌ونقل
