تمامی محصولات مربوط به ویروس کرونا تمام شد
«تمامی محصولات مربوط به ویروس کرونا تمام شد»، این را مرد جوان با روپوش سفید و دستکش آبی‌رنگی که به دست دارد روی شیشه داروخانه می‌چسباند و در را می‌بندد، کمی بالاتر مردی دستفروش با چند ماسکی که ادعا می‌کند ضدکروناس بازار گرمی برای محصولاتش درست کرده است و در فضای مجازی هم سودجویان حسابی دست به کار شده‌اند تا از این ویروس کاسبی کنند.
اواخر بهمن ماه امسال بود که خبر ورود ویروس کرونا به ایران از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسما تایید شد و مردم که از مدت‌ها قبل با اخبار ضدونقیض از ورود کرونا به کشور دست و پنجه نرم می‌کردند با حجم بیشتری از استرس روبه‌رو شدند، استرسی که طبیعتا واکنش‌های زیادی از جمله افزایش تقاضا برای خرید ماسک، موادضدعفونی کننده و ... را به دنبال داشت و همین تقاضا نیز فضا را برای سودجویان در بخش‌های مختلفی فراهم کرد.
وحشت از کرونا بالاتر از واقعیت است
نخستین عاملی که باید مورد توجه قراربگیرد این است که چه اتفاقی رخ می‌دهد تا امکان سواستفاده و سودجویی از افراد بیشتر می‌شود. دکتر سعیده امینی کاشانی، روانشناس و روان‌درمانگر درباره واکنش‌هایی که در مواجهه با کرونا ویروس ازسوی شهروندان بروز داده شده است، می‌گوید: «روان ما نسبت به تهدید‌های ناشناخته آسیب پذیرتراز تهدید‌های آشنا است و به همین دلیل است که ما الگو‌های یکسانی را پیوسته تکرار می‌کنیم و در این میان وحشت جمعی ناشی از کرونا هم از این امر مستثنی نیست.»
امینی کاشانی ادامه می‌دهد: «کرونا یک تهدید تازه و غریب است و با وجود اینکه در همین چند ماه تحقیقات بسیاری در این باره انجام شده، اما وحشتی که با خودش به همراه آورده کاهش پیدا نکرده است، به همین دلیل هم مردم دنبال راهکار‌هایی هستند تا از خودشان در برابر این ویروس ناشناخته مراقبت کنند.»
وی می‌افزاید: «اگر به آمار‌ها نگاهی بیندازیم می‌بینیم که احتمال مرگ بر اثر این دو پایین است، اما وحشتی که با خود به همراه می‌آورد حجم بزرگی از نگرانی‌های ما را شکل می‌دهد. در واقع خاصیت تهدید‌های ناشناخته ترس است، اما با رعایت کردن اصول اولیه و ساده می‌توان از ابتلا به این ویروس تا حد ممکن جلوگیری کرد و در این میان ممکن است افرادی که به دنبال راهکار‌های مختلف برای محافطت از خود هستند در دام سودجویان بیفتند.»
از ماسک نداریم تا قیمت‌های نجومی
همین ترس از ویروس ناشناخته برای مردم این روز‌ها حسابی داروخانه‌ها، مراکز فروش تجهیزات پزشکی و حتی سوپرمارکت‌ها را با حجم بالایی از مراجعه روبه‌رو کرده است، مراجعاتی که عمدتا با پاسخ‌هایی مانند «نداریم»، «تمام شد»، «موجود نیست» و ... مواجه می‌شود و در برخی موارد هم نوشته‌ای روی در، کار را راحت کرده که «محصولات مرتبط با کرونا موجود نیست». تقاضای بالا برای خرید ماسک، محلول‌های ضدعفونی کننده و دیگر موارد مرتبط با کرونا البته محدود در فضای حقیقی نمانده و به فضای مجازی نیز رفته است. این ویروس سودجویان را حسابی فعال کرده است، تا جایی که دیروز سردار حسین رحیمی، رییس پلیس پایتخت از کشف بیش از یک میلیون ماسک احتکار شده و غیربهداشتی و نیز هزاران محلول ضدعفونی در تهران خبر داده و سردار وحید مجید، رییس پلیس فتای تهران از تشکیل پرونده برای مجرمان و شایعه‌پراکنان پیرامون کرونا در فضای مجازی گفته است. سردارکیوان ظهیری، رییس پلیس پیشگیری تهران بزرگ هم از کشف ۵۰۰ هزار ماسک احتکار شده در منطقه گلبرگ تهران خبر داد و به ایسنا گفت که این ماسک‌ها درپی گزارش مردم از مردی کشف شد که همسرش چینی بوده است.
افزایش ۲۰ برابری قیمت ماسک!
افزایش قیمت ماسک و محلول‌های ضدعفونی کننده البته به کام گروهی از سودجویان نیز شده است، به طوری که مشاهدات خبرنگار ایسنا از داروخانه‌ها و فروشگاه‌های عرضه محصولات پزشکی در مرکز پایتخت از افزایش بیش از ۲۰ برابر قیمت ماسک حکایت دارد. به عنوان مثال فروشگاهی در مرکز پایتخت که مستندات آن نیز موجود است، ماسک قابل شستشو با قیمت مصوب ۱۸۰ تومان را با قیمت چهارهزار تومان به فروش می‌رساند.
فروشگاهی دیگر در همین محدوده ژل ضدعفونی کننده دست با قیمت ۱۰۰هزار تومان عرضه می‌کند و ماسک‌های معروف به N. ۹۵ نیز حتی تا قیمت دانه‌ای ۵۰ هزار تومانی نیز به فروش می‌رسد. این درحالی است که عمده داروخانه‌ها فاقد ماسک و لوازم مرتبط با کرونا هستند. دستفروشان، اما حسابی فعالند تا جایی‌که شب گذشته خبرنگار ایسنا با دستفروشانی مواجه شده که در حال فروش ماسک و ژل ضدعفونی کننده دست در مترو بوده است.
مشاهداتی از این دست در سطح شهر تهران و دیگر شهر‌ها بسیار است، عده‌ای سودجو که در شرایط بحرانی حاضرند از استرس و استیصال هموطنانشان هم سواستفاده کنند، موضوعی که امروز ایرج حریرچی، دبیر ستاد ویژه مدیریت پیشگیری از آلودگی با ویروس کرونا هم در نشستی خبری آن را تایید کرد و گفت: ما این مساله را تکذیب یا کتمان نمی‌کنیم و در مورد مواد ضدعفونی کننده و ماسک مشکلاتی وجود دارد. البته نظارت‌های زیادی انجام شده است، اما ماسک و موادضدعفوتی کننده صرفا در اختیار وزارت بهداشت نیست و ما از طریق قوه قوضاییه و تعزیرات پیگیر هستیم.
احتکار ماسک را به پلیس گزارش دهید
سردار کیوان ظهیری، رییس پلیس پیشگیری پایتخت نیز درباره برخورد پلیس با مواردی نظیر احتکار به ایسنا می‌گوید: «پلیس با احتکار هرگونه محصول مرتبط با کروناویروس از جمله ماسک و موادضدعفونی کننده برخورد خواهد کرد و در همین راستا نیز ماموران کلانتری‌ها و مقر‌های انتظامی در پایتخت نسبت به بررسی و رصد بحث احتکار و توزیع ماسک‌ها اقدام کرده و این موضوع در دستور کار آنان قرار گرفته است.»
او از مردم نیز خواست که این موارد به پلیس گزارش دهند: «ماموران پلیس به صورت جدی این موضوع را در دستور کار خود قرار داده‌اند و با هرگونه سوءاستفاده در این خصوص برخورد خواهند کرد. شهروندان نیز اگر گزارشی در این خصوص دارند، موضوع را از طریق تماس با مرکز فوریت‌های پلیسی ۱۱۰ اطلاع رسانی کنند.»
جرائم در این حوزه، اما صرفا محدود به احتکار نیست، تا جایی که سردار حسین رحیمی، رییس پلیس پایتخت از پلمپ مراکز تولید ماسک‌های غیربهداشتی هم خبر داده است، او دیروز گفته بود: «طی دو روز گذشته همکاران من در پلیس‌های مختلف ضمن پلمب دو کارگاه ساخت ماسک‌های غیربهداشتی و غیر مجاز، اقدام به جمع آوری هزاران عدد مواد ضد عفونی کننده نیز کرده‌اند.»
رحیمی در مورد برخورد با فروشندگان ماسک‌ها و لوازم مقابله با کرونا در خیابان نیز گفته بود که با افرادی که در سر چهار راه‌ها و مکان‌های دیگر اقدام به توضیع ماسک‌های غیر بهداشتی می‌کنند برخورد خواهد شد. چرا که احتمال غیربهداشتی بودن این اقلام وجود دارد.
برخورد سخت در انتظار گران‌فروشان
علاوه بر احتکار و فروش اقلام غیربهداشتی، گران فروشی نیز معضل دیگر‌ی است که محمدعلی اسفنانی، مدیرکل تعزیرات حکومتی شهر تهران از ورود تعزیرات به این ماجرا خبر داده و می‌گوید: «به جد خطاب به آن‌هایی که قصد بازی با سلامت مردم را دارند تاکید می‌کنم دست از این کار‌ها بردارند واِلا برخورد تند و سختی با آن‌ها خواهد شد. به محض اینکه اعلام شد امکان شیوع وجود دارد و ماسک و ژل و اسپری ضد عفونی کننده مورد نیاز است، بلافاصله به این حوزه ورود کردیم و ضمن هماهنگی با بازرسان دانشگاه علوم پزشکی چندین واحد گشت را به سطح شهر اعزام کردیم.»
فضای مجازی و جرم‌های ریز و درشت
علاوه بر جرائم و سودجویی‌هایی که در فضای حقیقی رخ داده، فضای مجازی نیز شاهد جرائم عجیب و غریبی است، تا جایی که تیم‌های تخصصی پلیس فتا مجبور به رصد داده‌ها و محتوا‌های مرتبط با کروناویروس در این فضا شده‌اند و آنطور که سردار وحید مجید، رییس پلیس فتای ناجا گفته است: «افراد سودجو اقدام به سودجویی و انتشار شایعات در فضای مجازی کرده‌اند که در همین راستا تیم‌های تخصصی پلیس فتا در استان‌های سراسر کشور اقدام به رصد اخبار و محتوای تولید شده پیرامون این ویروس کرده‌اند تا نسبت به شناسایی اخبار کذب و شایعه‌پراکنان اقدام کنند.»
سردار مجید با بیان اینکه بسیاری از داده‌های اشتراک‌گذاری شده پیرامون کرونا در شبکه‌ها وکانال‌های غیررسمی فضای مجازی کذب بوده است، می‌گوید: پلیس فتا اقدامات خود برای شناسایی عاملان این اخبار کذب و شایعات را آغاز کرده‌اند و در این زمینه پرونده‌های قضایی نیز تشکیل شده است. در این میان نیز عمده خبر‌های کذب در این مورد با هدف سودجویی اقتصادی، تشویش اذهان و تخریب افراد بوده است.
جرائم درفضای مجازی، اما صرفا محدود به شایعات و خبر‌های کذب نبوده است، در مواردی نیز احتمال کلاهبرداری مالی از شهروندان از طریق آگهی‌ها و تبلیغات مربوط به ماسک‌های ارزان قیمت هم بوده است. شیوه‌ای که سال‌هاست در مناسبت‌های مختلف قربانی گرفته و حساب بانکی افراد را نشانه گرفته است.
سلبریتی‌ها دکتر شدند!
رویداد دیگر در فضای مجازی، اما مربوط به برخی از سلبریتی‌ها و اینفلوئنسر‌های اینستاگرامی بود که بدون هیچ تخصصی شروع به ارائه تجویز‌ها پزشکی کرده‌اند. در این میان یکی از بازیگران زن سینما و تلویزیون نیز با انتشار ویدیویی از خود اقدام به تبلیغ شربتی گیاهی و ادعا کرده بود که این شربت می‌تواند با کروناویروس مقابله کند. ادعایی که واکنش بسیاری از کاربران فضای مجازی را نیز درپی داشت و بسیاری متعجب بودند که چطور فردی با تحصیلات مترجمی زبان اقدام به تجویز دارو برای درمان این ویروس کرده است. آن هم ویروسی که تاکنون هیچ‌یک از پزشکان جهان نتوانسته‌اند دارویی برای درمانش معرفی کنند.
آنچه که این روز‌ها و پس از اعلام ورود کرونا به ایران در حال رخ دادن است، صرف‌نظر از اقدامات صحیحی که درحال انجام است، موارد نگران کننده‌ای نیز دارد که لازم است دولت، دستگاه قضایی، پلیس و دیگر نهاد‌ها در کنار مردم به حل آن بپردازند.
