قلق ترافیکی متروی خودگردان

در شرایطی که متروی تهران به دلیل وابستگی به اعتبارات دولتی و یارانه هنوز فاصله زیادی با استقلال مالی دارد، متروی دبی با طی ۷ مسیر نه تنها به خودکفایی رسیده و به لحاظ مالی مستقل اداره می‌شود، بلکه اکنون به یک فعالیت سودآور تبدیل شده است. اگرچه وجود بزرگراه‌های عریض و کم‌ترافیک در دبی این تصور را متبادر می‌کند که استفاده از خودروی شخصی در این شهر بهترین شیوه سفرهای درون‌شهری است، اما مدیریت شهری دبی با اتخاذ دو راهکار ترافیکی، جذابیت این شیوه را در مقایسه با شبکه ریلی کاسته است.

به گزارش تین‌نیوز به نقل از دنیای اقتصاد، راهکار اول اخذ عوارض بزرگراهی است که از طریق گیت‌های ورودی بزرگراه‌ها به ازای هر بار تردد معادل ۴ درهم وصول می‌شود؛ رقمی که معادل قیمت دو لیتر بنزین در این شهر است. به این ترتیب کسی که با انگیزه خرید یا دیدار دوستان و اقوام بخواهد با خودروی شخصی از بزرگراهی عبور کند، باید ۸ درهم بابت مسیر رفت و برگشت عوارض پرداخت کند که این رقم سوای هزینه پارکینگ است. مسیر دوم ترافیکی برای جذاب‌سازی مترو نیز تعیین بهای پارکینگ است که آن هم به ازای هر ساعت ۲ درهم تعیین شده که رقم قابل‌توجهی است. اما این دو راهکار شرط لازم برای افزایش سهم سفرهای درون‌شهری با مترو است و شرط کافی قطعا جذاب‌سازی مترو برای مسافرپذیری بیشتر است. دسترسی راحت به ایستگاه‌های مترو حتی در معابر فرعی، سرعت بالای حرکت مترو، تمیزی و عدم مزاحمت دستفروشان (وضع جریمه برای رفتارهای خارج از عرف شهروندان در مترو)، اتصال مترو به مراکز تجاری و پهنه‌های کار و فعالیت و در نهایت درآمد بالای حاصل از اخذ شارژ شهری مضاعف از املاک مجاور ایستگاه‌های مترو، ۵ مسیر دیگری است که متروی دبی را از خودروی شخصی جذاب‌تر کرده است.

به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد» متروی دبی تا سال ۲۰۱۶، بیش از ۱۸ میلیارد دلار – ۶۶ میلیارد درهم – سود خالص به اقتصاد این کلان شهر افزود. در این باره پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰، مجموع سود این سیستم مترویی پیشرفته به ۴ برابر هزینه‌های ساخت و نگهداری آن برسد. سیستم متروی دبی اولین بار در سپتامبر ۲۰۰۹ با ساخت خط قرمز آغاز به کار کرد و اکنون در دو خط (قرمز و سبز) مسافر جابه‌جا می‌کند. مطالعه مشترک «سازمان حمل‌ونقل و جاده‌های دبی» و «مدرسه اقتصاد هنلی دانشگاه ریدینگ انگلیس» نشان داده است هزینه ساخت و عملیات این سیستم مترو از سال ۲۰۰۹ تاکنون بالغ بر ۴۱ میلیارد درهم (۱۱ میلیارد دلار) بوده است. این به آن معنی است که تا سال ۲۰۱۶ به ازای هر درهم هزینه در متروی دبی، ۶/ ۱ درهم بازدهی به اقتصاد این کلان شهر افزوده شده است. در این باره پیش‌بینی می‌شود این بازدهی تا سال ۲۰۲۰ به ۵/ ۲ درهم و تا سال ۲۰۳۰ به ۳/ ۴ درهم برسد. مطر الطایر، مدیرکل و رئیس «سازمان حمل‌ونقل و جاده‌های» این شهر در این خصوص می‌گوید: «این مطالعه اشتیاق شهر دبی به سرمایه‌گذاری برای بهبود و توسعه زیرساخت‌ها را نشان می‌دهد. زیرساخت‌ها ستون فقرات رقابت حمل‌ونقلی شهرها و کشورها هستند. به‌طور کلی زیرساخت‌ها، نقشی مهم و حیاتی در حمایت از فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و گردشگری، تقویت یکپارچگی اقتصاد محلی و رشد تولید ناخالص داخلی دارند.»

او در ادامه با اشاره به سرمایه‌گذاری گسترده در زیرساخت‌های حمل‌ونقلی دبی افزود: «تاکنون در مجموع بالغ بر ۱۰۰ میلیارد درهم (۳/ ۲۷ میلیارد دلار) در زیرساخت‌های حمل‌ونقلی دبی سرمایه‌گذاری شده است.» «متروی دبی، به‌عنوان پروژه سرسبد این سازمان، ستون اصلی شبکه حمل‌ونقل عمومی این شهر است.» این را «سازمان حمل‌ونقل و جاده‌های دبی» در بیانیه‌ای پیرامون انتشار خبر سوددهی آن اعلام کرده است. بر اساس این بیانیه‌، متروی دبی در ابتدا با هدف کاهش ازدحام جاده‌ای و انتشار گازهای آلاینده نظیر کربن برنامه‌ریزی شده بود. این پروژه اما تاکنون میزبان منافع اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی گسترده‌ای بوده است. از جمله منافع اقتصادی این پروژه می‌توان به درآمدهای تعرفه‌ای، رشد چشمگیر در ایجاد اشتغال و افزایش ارزش دارایی‌ها در نواحی اطراف مترو اشاره کرد. این پروژه همچنین در بهبود رفاه مسافران (ساکنان، شهروندان و توریست‌ها)، افزایش سرمایه‌گذاری خارجی، کاهش حمل‌ونقل جاده‌ای و تصادفات،کاهش هزینه‌ عملیاتی جاده‌ها، کاهش انتشار گازهای آلاینده نظیر کربن و بهبود چشم‌انداز مشاغل نقشی اثرگذار داشته است.

مطالعه‌ای که «سازمان حمل‌ونقل و جاده‌های دبی» با مشارکت «مدرسه اقتصاد هنلی» صورت داده، علاوه بر ارزیابی بازدهی متروی دبی تا سال ۲۰۱۷، منافع آینده آن را نیز برآورد کرده است. در این مطالعه تحلیلی عمیق در حوزه‌های مختلف – نظیر ۵۰ هزار معامله فروش مستغلات و ۱۵۰ هزار معامله اجاره در شعاع ۵۰۰ متری ایستگاه‌های مترو طی سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۶ – صورت گرفته است. در حال حاضر «سازمان حمل‌ونقل و جاده‌ها» درحال توسعه خط قرمز این شبکه مترویی است. هدف اصلی این توسعه، تقویت ارتباطات در سراسر امارات و دسترسی بهتر به محل ابرپروژه «اکسپو۲۰۲۰ دبی» است. بر اساس آمارهای منتشره، متروی دبی سهم گسترده در سیستم حمل‌ونقل عمومی این شهر دارد، سهمی که نزدیک به ۳۸ درصد است.

پس از مترو، تاکسی با سهم ۶/ ۳۱ درصدی و اتوبوس با سهم ۵/ ۲۷ درصدی در رده‌های بعدی قرار دارند. در ۶ ماه نخست سال جاری میلادی، دو خط قرمز و سبز این شبکه به تنهایی ۳/ ۱۰۳ میلیون مسافر جابه‌جا کردند (در سال ۲۰۱۷ مجموع مسافران شبکه حمل‌ونقل عمومی دبی نزدیک به ۵۵۲ میلیون نفر بود). در این بازه زمانی، پر ترددترین ایستگاه این مترو نیز ایستگاه «برجمان» بوده است که توانست رکورد جابه‌جایی ۴/ ۶ مسافر را به ثبت برساند. به عقیده کارشناسان یکی از جاذبه‌های متروی دبی، قیمت بلیت آن است. مسافرت در یک ناحیه این مترو با کلاس استاندارد، هزینه‌ای معادل ۳ دینار – حدود ۸/ ۰ دلار – دارد و هزینه مسافرت در طول یک خط نیز معادل ۵/ ۷ دینار – حدود ۲ دلار – است (بر اساس آمارهای بانک جهانی، در سال ۲۰۱۷ تولید سرانه امارات ۷/ ۴۰ هزار دلار بود، در حالی که در این سال ایران تولید سرانه ۵/ ۵ هزار دلاری داشت).

دیدگاه مسافران: «زندگی بدون این مترو قابل تصور نیست»

«اگر شما روزانه برای رفت‌وآمد به محل‌کار خود از متروی دبی استفاده می‌کنید باید بسیار قدردان باشید، به‌خصوص اگر کلاس طلایی باشد.» این توضیح بنیامین ژانگ، خبرنگار مطرح آمریکایی حوزه حمل‌ونقل پس از تجربه سفر یک روزه با این شبکه مترویی است. او که تقریبا تجربه سفر با تمامی شبکه‌های مترو برجسته جهان را دارد، می‌گوید سفر با کلاس طلایی متروی دبی بهترین تجربه او تاکنون بوده است. او واگن‌های کلاس طلایی متروی دبی را با سفرهای هوایی و ریلی درجه یک مقایسه می‌کند. متروی دبی به این خاطر که دیدگاه مسافران را نسبت به «حمل‌ونقل عمومی» تغییر داده، همواره مورد ستایش بوده است. به گفته استفاده‌کنندگان از آن، این شبکه موجب صرفه‌جویی در وقت و هزینه‌ها می‌شود و به آنها کمک می‌کند دوستان جدیدی بیابند.

وبگاه اماراتی «نشنال» در این باره نظر برخی از مسافران را درخصوص متروی دبی جویا شده است. به گزارش این وبگاه، جهاد حراز ۳۵ ساله در سال ۲۰۱۲ برای کار در یک مرکز پزشکی به دبی مهاجرت کرد. رفت‌وآمد او در ابتدا با اتوبوس‌هایی بود که شرکت‌ برای کارکنان مهیا کرد. او اما از سال ۲۰۱۳ تاکنون از مترو برای رفت‌وآمد به محل کار خود استفاده می‌کند. جهاد در این باره می‌گوید: «نمی‌توانم تصور کنم جاده‌های دبی بدون مترو چگونه خواهد بود. مترو باعث صرفه‌جویی در وقت و هزینه می‌شود. هزینه‌ سفرهای مترویی بسیار اندک است. زمانی که از اتوبوس برای رفت‌وآمد به محل کار استفاده می‌کردم، بیش از ۴۰ دقیقه طول می‌کشید تا به آنجا برسم. اکنون اما با استفاده از مترو حداکثر ۲۰ دقیقه زمان می‌برد.»