◄ دون کیشوت در بازار ایران

دولت فخیمه در نهایت لجبازی، دلار بیست و چند هزار تومانیِ بی زبان را به قیمت 4 هزار تومان می دهد دست عده ای که بروند خوراک دام وارد کنند تا به تصور خودش قیمت مرغ را پایین بیاورد. لج باز، چون پس از صدها بار تجربه هنوز نمی خواهد قبول کند که قدرت کنترل نشتی دلار ارزان ( دلاری که قیمتش مصنوعاً پایین کشیده شده) به بازار سیاه را ندارد.

دلار چهار هزار تومانی هر جا رفته جز فساد به بار نیاورده است. چه سودی شیرین تر از اینکه دلار را 4 هزار تومان بگیری و در بازار5 ، 6 برابر بفروشی. قطعا به ریسکش می ارزد. نتیجه آنکه خوراک دام به قیمت آزاد به دست مرغدار می رسد.  

سوال فرعی: چرا باید خوراک دام را وارد کرد؟ چرا در داخل تولید نمی شود؟ شعار خودکفایی شامل خوراک دام نمی شود؟ 

دولت فخیمه به عقل خودش قیمت مرغ را بر اساس دان 4 هزار تومانی محاسبه و به مرغدار ابلاغ می کند. از مرغدار انکار و از دولت اصرار که دان مرغ با ارز 4 هزار تومانی است و لاغیر. اصرار دولت بر اساس فرضیات کارشناس فخیمه مستقر در طبقه بیستم وزارت خانه است و انکار مرغدار به این ختم می شود که از جوجه ریزی بیشتر خودداری می کند. عرضه مرغ کم می شود و قیمت بالاتر می رود. به قول معروف چی فکر می کردیم، چی شد!!!  

بیشتر بخوانید: ارز ارزان ارزانی نمی آورد

دولت فخیمه هم زمان با کاهش عرضه، برای نشان دادن اقتدار، همه فروشندگان را موظف می کند مرغ را به قیمت دستوری بفروشند. عده ای اصلا نمی فروشند و مقابل دکان بقیه فروشندگان، صف تشکیل می شود. اسباب بی آبرویی دولت و هتک عزت ملت در جلوی دوربین رسانه های داخلی و خارجی و اسباب عُسرت مردم. دولت فخیمه هنوز هم حاضر نیست از قیمت گذاری دستوری دست بر دارد. مرغ دولت یک پا دارد. قیمت به 35 و 40 هزار تومان هم می رسد. دولت ناچار به عقب نشینی می شود. فرمان می دهد قیمت مقطوع به جای 21 تومان بشود 25 تومان. نه برای آن 21 تومن دلیل و محاسبه کارشناسی وجود دارد نه برای این 25 تومان. مگر کارشناس دولت در عمرش یک بارهم پرورش مرغ و طیور را تجربه کرده؟

وقتی دلار ارزان به بازار سیاه نشت می کند، چرا مرغ 21 تومانی نشت نکند؟ چرا مرغ 25 تومانی نشت نکند؟ چرا احتکار نشود؟ چرا عده ای مرغ ارزان را در صف نخرند و در بیرون گران تر نفروشند؟ دولت فخیمه پس از صدها بار تجربه هنوز نمی خواهد قبول کند قدرت کنترل نشتی کالای ارزان (کالایی که قیمتش مصنوعاً پایین کشیده شده) به بازار سیاه را ندارد. دولتی که خودش عامل کمبود و مشوق احتکار است بازرس هایش را به گوشه و کنار گسیل می کند. دوربین سیما را هم با خود می برد و فاتحانه دَرِ انبار را می گشاید و انبوه مرغ های احتکار شده را به خورد مخاطب می دهد تا شاید خود را از خطای فتنه افکنی در بازار تبرئه کند. محتکر(ی که محصول سیاست های دولت است) توسط دولت به دام میافتد. یک سناریوی عامه پسند.

این داستان را در مورد پوشک و لاستیک و تخم مرغ و روغن خوراکی هم تجربه کردیم و اگر دولت دست از دخالت در بازار بر ندارد پس از این هم تجربه خواهیم کرد.

راه حل مرغ این نیست که ملت را به حرص و ولع متهم کنیم. نیازی به ستاد و قرارگاه و جلسه اضطراری هیئت دولت و فراخواندن وزیر به مجلس هم نیست. راه حلش این نیست که به پر و پای تولید کننده بپیچیم و او را تروریست اقتصادی و فرصت طلب بخوانیم. راه حلش این است که مانع نشویم و اجازه بدهیم تولید رونق بگیرد. تولید بیشتر قیمت را پایین می آورد. اجازه بدهیم بازار خودش به تعادل برسد. اجازه بدهیم خریدار و فروشنده با هم به توافق برسند. مکانیزم بازار، تولید کننده ای که بیش از حدِ تعادل، طلب سود بکند حذف خواهد کرد. اگر قیمت تعادلی مورد پسند دولت نیست، علاجش ابلاغ قیمت و زورگویی به بازار و جریمه نیست. دولت فخیمه پس از صدها بار تجربه هنوز نمی خواهد قبول کند که نمی تواند به بازار زور بگوید. اگر قیمت تعادلی مورد پسند دولت نیست، علاجش اصلاح سیاست های کلان است از جمله سیاست های مالی و پولی. مبارزه با قاعده بازار و زورگویی به همان نتیجه ای ختم می شود که مبارزه دون کیشوت با آسیاب بادی ختم شد.

کاری که دولت می‌کند دخالت در بازار و مانع تراشی در مقابل جریان طبیعی مبادله بین خریدار و فروشنده است. دولت یک بار بیاید و به احترام سال «رفع موانع»، مانع نشود ، توزیع ارز مفسده خیز را کنار بگذارد و دست از قیمت گذاری بردارد و نتایج خوبش را ببیند. این گوی و این میدانِ ماه مبارک رمضان.