◄ راهبرد افزایش سرعت متوسط با راه آهن سریع السیر و ... در گزارش رولندبرگر

رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مسئولان نظام در دهمین روز ماه مبارک رمضان (23 فروردین 1401) بیانات و تذکراتی داشتند و از جمله (به گزارش اقتصاد آنلاین) فرمودند اگر گشایش ارزی به وجود آمد نباید این پول صرف واردات بی رویه شود. این پول ها باید صرف کارهای زیربنایی مثل حمل و نقل ریلی، حل مشکل آب کشور، شرکت های دانش بنیان، راه های ارتباطی با کشورهای همسایه و نوسازی صنایع شود نه اینکه تا پولی گیرمان آمد دوباره راه واردات کالاهای لوکس آغاز شود.

وزیر راه و شهرسازی در نامه مورخ 20 فروردین به رئیس سازمان برنامه و بودجه، فهرست پروژه های زیرساختی ریلی اولویت دار (9 خط جدید) برای استفاده از فاینانس خارجی (کشور چین) را ارسال نمودند که برقی کردن راه آهن تهران مشهد در اولویت هفتم قرار دارد در حالی که برقی کردن برای استفاده از منابع خارجی بویژه چین یکی از بهترین گزینه ها است. 

با نگاهی به صفحه 8 گزارش رولندبرگر، مقایسه نمودار سهم راه آهن ایران در حمل بار و مسافر ریلی با چند کشور اروپایی مشاهده می شود که با نمایش پایین بودن نسبی این سهم، راه آهن ایران را توسعه نیافته می نامد (سهم 3 و 12 درصد برای مسافر و بار در مقابل سهم مکلف 20 و 30 درصد در ایران در مقایسه با سهم 17 و 36 مسافر و بار در کشور کوچک سوئیس).

صفحه 10 گزارش استراتژی جدید راه آهن را بیان و اشاره می نماید خطوط سریع السیر برای کاهش فاصله ریلی و هوایی ضروری است (در کنار چهار هدف دیگر مانند قطار حومه، کانتینری، ... برای تبدیل به یک نقش آفرین کلیدی در جامعه ایران).

صفحه 19 این گزارش چهار هدف استراتژیک را بیان می کند: تعالی عملیاتی، وفاداری مشتری، تاثیر اجتماعی، پایداری مالی.

و در بخش تعالی عملیاتی پس از ایمنی و ناوگان به افزایش متوسط سرعت اشاره مینماید (25 کبس مسافری و 5 برای باری)

صفحه 21 گزارش پیش بینی مینماید با تحقق مقدمات پیشنهادی (حمل و نقل حومه با زیرساخت کنونی و افزایش ترنست و ایستگاهها در تهران، تبریز و اهواز و احداث پنج خط سریع السیر ص 20)، در سال 2028 سهم مسافر از 3 به 10 درصد و بار از 12 به 19 درصد برسد و به زبان آماری مسافر از 30 به 105 میلیون نفر و بار از 30 به 56 میلیارد تن کیلومتر افزایش یابد. 

5/5 میلیارد دلار از سرمایه گذاری حدود 19 میلیارد دلاری در صفحه 23 گزارش در دهه آینده (تا 2028) برای احداث زیرساخت سریع السیر منظور شده در حالیکه برای دوخطه و برقی که در یکجا جمع شده کمتر از 3 میلیارد منظور شده است.

در صفحه 214 گزارش در مورد چهار شاخص انتخاب روش حمل و نقل از سوی مسافران به ترتیب چنین آمده: قیمت، زمان سفر، بسامد و دسترسی و در صفحه 215 مقایسه قیمت و زمان سفر در مسیرهای مختلف تهران به مشهد، شیراز، اهواز و ... . 

برقی کردن هیچ محور مسافری (به عنوان رقیب کم هزینه سریع) پیشنهاد نشده مگر مسیر باری بافق- بندرعباس (ص 190).

با دیدگاه مطرح شده در گزارش اولین خط در حال ساخت سریع السیر بین تهران- قم- اصفهان به طول 422 با سرعت 300 زمان سیر بصورت اساسی کاهش خواهد یافت (7 به 2 ساعت، ص 29) و موقعیت بازار را بهبود خواهد بخشید (صفحه 216). 

صفحه 296 به تاثیر برخی رویکردهای زیرساختی از جمله راه آهن سریع السیر (و نیز توسعه خطوط، اتصال به کارخانجات، شبکه بین الملل و ...) بر 10 شاخص کلیدی پرداخته که بیشترین تاثیر به احداث خطوط سریع السیر نسبت داده شده است.    

صفحات 308 و 309 محورهای اصلی پیشنهادی برای احداث خطوط سریع در دو سناریو با ارزش 6500 و 13700 میلیون دلار را ذکر نموده، در سناریو اول از سال 2018 تا 2028 با احداث خطوط سریع السیر تهران- قم- اصفهان (409 کیلومتر)، تهران- زنجان (306 ک) و قم- اراک (284 ک) سهم ریلی کمی بیش از 2 درصد و در سناریو دوم با احداث دو خط اضافه تهران- همدان (304 ک) و اصفهان- شیراز (468 ک) پس از 2028 سهم ریلی نزدیک 3 درصد رشد می کند. (سناریو اول درآمد 360 و هزینه 280 و در سناریو دوم 460 و 450 میلیون دلار و هزینه زیرساخت و ناوگان در سناریو اول 5500 و 1000 میلیون دلار).

در این گزارش اهمیت افزایش سرعت متوسط قطارهای مسافری به عنوان یکی از مهمترین راهبردها آشکار می شود (ص 230).

یکی از بهترین راهکارهای افزایش سرعت متوسط قطارهای مسافری برقی کردن است که متاسفانه در گزارش مغفول بوده است.

* کارشناس حمل و نقل