◄ تضمین اصل و کف سود سرمایه گذاری لازمه ورود سرمایه مردمی به پروژه های عمرانی

اخیرا گزارشی به نقل از بعضی کارشناسان در شبکه خبری تحلیلی تین نیوز منتشر شد که در آن عنوان شده است که سرمایه های مردمی هیچ علاقه ای به مشارکت در پروژه های عمرانی دولتی ندارند چون نرخ بازگشت سرمایه ها پایین و موعد بازدهی آنها نامعلوم است و از همه مهمتر به مجری نابلد سپرده می شوند که با قدرت تمام می تواند انجام یک پروژه مثل راه آهن تبریز-میانه را 20 سال طول بدهد. به اعتقاد این دسته از کارشناسان، مردم با طناب دولت به چاه پروژه های عمرانی وارد نمی شوند. 

ذکر بدیهیات چاره کار است؟

در خصوص این اظهار نظر باید گفت، این یک امر بدیهی است که با روند فعلی تامین مالی، ساخت و بهره برداری از پروژه های عمرانی، مردم هیچ علاقه ای به هدایت سرمایه های خود به این بخش نخواهند داشت. کما اینکه در سایر بازارهای مالی با این میزان از عدم قطعیت ها، بهره وری پایین در مصرف منابع و آشفتگی مدیریتی در عمل هیچ سرمایه ای از سوی مردم به آن ها هدایت نخواهد شد. در واقع هیچ سرمایه گذاری در چنین بازار پر ریسک و بی پشتوانه ای سرمایه گذاری نخواهد کرد.

بنابراین می توان گفت این اظهار نظر درست است. اما ثم ماذا؟ باید پرسید اگر چنین شرایطی وجود دارد که به واسطه پایین بودن نرخ بازگشت سرمایه، نامعلوم بودن نرخ بازدهی و طولانی شدن زمان اجرای پروژه به واسطه وجود مجریان نابلد، سرمایه گذاری در پروژه های عمرانی از سوی مردم با استقبال مواجه نخواهد شد، آیا باید حرکت به سمت این نوع از تامین سرمایه برای احداث زیربناهای توسعه کشور با استفاده از ظرفیت عظیم سرمایه های مردمی را به کل انکار کرد؟

این دسته از کارشناسان آیا راهکاری برای حل این مشکل ارائه نمی کنند و صرفا به واسطه دلایل مطروحه اصل اهمیت و ضرورت انکار ناپذیر ورود و مشارکت مردم به تامین مالی پروژه های زیربنایی را زیر سوال می برند؟

این مسئله دقیقا شبیه آن است که بگوییم با توجه به شرایط موجود کشور و موانعی که بر سر راه تولید و ایجاد کسب و کارها وجود دارد، مسئله تولید در کشور شکل نخواهد گرفت و مردم عطای تولید را به لقای آن خواهند بخشید فلذا نیاز است تا نفت بیشتری بفروشیم و کالاهای مورد نیاز را وارد کنیم. در حالی که راه حل درست، ایجاد بستر مناسب برای تولید و تسهیل کسب و کار است. 

روش های تجربه شده ای برای تامین مالی مردمی پروژه های زیربنایی در جهان وجود دارد

در خصوص پروژه های زیربنایی نیز وضعیت به همین منوال است. اگر شرایط احداث و بهره برداری از این پروژه ها به گونه ای است که سرمایه گذاری مردمی در این پروژه ها از سوی مردم فاقد توجیه است، منطقا باید به حل مشکلات و ارائه راهکارهایی برای بهبود این وضعیت در جهت جذب سرمایه بپردازیم و نه اینکه این اصل مهم و این تجربه ارزشمند بشری را به کل انکار نماییم. 

ایجاد بستر تامین مالی مناسب به نحوی که سرمایه گذاران مردمی و خصوصی در آن نه تنها آسیب نبینند بلکه اصل و کف سود سرمایه گذاری خود را تضمین شده بیابند و به علاوه شیوه احداث و مهمتر از آن بهره برداری به نحوی باشد که هم در مصرف منابع اسراف اتفاق نیافتد و هم پروژه بتواند به بازدهی مطلوب و مورد نظر دست یابد، مهمترین مسیری است که می بایست بدنه کارشناسی و همچنین اجرایی کشور به سمت آن حرکت کنند. 

تعریف قواعد بازی به نحوی که تامین مالی پروژه های عمرانی برای همه طرف ها یک بازی برد - برد باشد، هم شدنی است و هم انقلابی در تکمیل و بهره برداری از زیربناهای عمرانی کشور به وجود خواهد آورد. اگر چنین فضایی ایجاد شود، مسلما سرمایه های مردمی که در شرایط حال حاضر کشور چون سیلی ویرانگر به همه بازارهای غیرمولد و سوداگرانه وارد می شود، ترجیح خواهد داد تا به سمت یک سرمایه گذاری مولد، مطمئن و سودمند کوچ نماید. چنین مدل هایی نه تنها موجود است بلکه سال ها است در بسیاری از کشورهای جهان در حال اجرا است. 

* کارشناس حمل و نقل