تغییرات تعرفه برق مصرفی در سال 98

 تعرفه‌های جدید برق ابلاغ شد. براساس جزئیات اعلام شده از سوی متولیان و سیاست‌گذاران صنعت برق، تعرفه برق مشترکانی که الگوی مصرف را رعایت نکنند از خرداد تا شهریورماه (بازه چهارماهه) ۲۳ درصد رشد خواهد داشت. پیش از ابلاغ این مصوبه در اسفندماه سال گذشته، هیات‌وزیران تصویب کرد که به‌صورت سالانه بهای آب شرب و برق از ابتدای اردیبهشت سال ۱۳۹۸ به میزان هفت درصد افزایش یابد. شرکت توانیر مصوبه جدید دولت برای افزایش تعرفه‌های برق مشترکان پرمصرف را که بالاتر از الگوی مصرف برق داشته باشند به شرکت‌های توزیع برق ابلاغ کرده است.

به گزارش تین‌نیوز به نقل از دنیای اقتصاد، البته متولیان وزارت نیرو پیش از اعمال تعرفه‌های جدید بدمصرفان، دو اقدام و راهکار برای آشنایی مشترکان در راستای چگونگی کاهش مصرف برق در نظر گرفته‌اند. آنان ابتدا پیش قبض طراحی شده‌ای را برای مشترکان پرمصرف ارسال می‌کنند تا آنها را با وضعیت تعرفه‌های جدید آشنا کنند. سپس اگر مشترکان برق در یک‌ماه نتوانستند با شرایط و تعرفه جدید خود را وفق دهند، بازهم در قبض ماه بعد این مشترکان الگوی مصرف برق ابلاغ خواهد شد.  بحران کمبود برق در سال‌های گذشته تمام بخش‌های کشور به‌‌ویژه بخش‌های تولیدی و خانگی را تحت‌تاثیر قرار داد. ناظران و سیاست‌گذاران برای برون‌رفت از این چالش همواره راهکارهای متنوع و متعددی را پیشنهاد دادند. در این میان اما یکی از راهکارهای مهمی که برای مقابله با بحران خاموشی‌ها عنوان می‌شد، اصلاح تعرفه برق مشترکان پرمصرف بود. اما این راه‌حل بارها از سوی طیف‌های مختلف تصمیم‌گیر و سیاست‌گذار پشت گوش انداخته شد. این در حالی است که به اعتقاد کارشناسان و تحلیلگران صنعت برق، مشترکان پرمصرف نه‌تنها بهای واقعی آب و برق را نمی‌پردازند، بلکه با مصارف بی‌رویه نیز بحران‌ساز شده‌اند و دامنه خاموشی‌ها را گسترانده‌اند.  اما و اگرهای افزایش تعرفه‌های برق تا آنجا ادامه داشت که بالاخره پافشاری وزارت نیرو برای اصلاح تعرفه‌های آب و برق باعث شد تا در روزهای پایانی سال گذشته، دولت با پیشنهاد وزارت نیرو مبنی بر افزایش تعرفه‌های آب و برق مشترکان پرمصرف موافقت و آن را به تصویب برساند. بر این اساس هیات‌وزیران در جلسه ۱۹ اسفند ۱۳۹۷ مقرر کرد تا بهای آب شرب و برق از ابتدای اردیبهشت سال ۱۳۹۸ سالانه به میزان هفت درصد افزایش یابد. همچنین با هدف مدیریت مصرف و بازدارندگی مصارف غیرضرور مقرر شد از ابتدای خردادماه، سالانه ۱۶ درصد به خالص صورت‌حساب آب و برق مصارف خانگی (بدون احتساب آبونمان، مالیات ارزش‌افزوده و عوارض) مشترکان بالای الگوی مصرف افزوده شود. یعنی در یک بازه چهارماهه رشد تعرفه برق برای مشترکان پرمصرف ۲۳ درصد خواهد بود. البته مطابق با جزئیات این دستورالعمل، فاضلاب بها مشمول افزایش موضوع این بند نشد. اما تغییرات دیگری نیز در این دستورالعمل منظور شد که برای مشترکان کم‌مصرف جنبه تشویقی داشت. مطابق با تصمیمات هیات وزیران، خانوارهایی که مصرف آب یا برق ماهانه آنها پایین‌تر از الگوی مصرف بوده و در بازه زمانی اول خرداد تا پایان شهریورماه در مقایسه با دوره مشابه سال قبل مصرف خود را کاهش داده‌اند، مشمول تخفیف به میزان مصرف کاهش یافته با نرخ اولین پله مصرف خواهند بود. در ابلاغیه دولت البته وظایف و ماموریت‌هایی نیز برای متولیان وزارت نیرو تعبیه شده است. بر این اساس شرکت مادرتخصصی مدیریت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران (توانیر) موظف است طی یک برنامه زمانی با اولویت مشترکان پرمصرف، لوازم اندازه‌گیری کلیه مشترکانی که به‌طور متوسط مصرف برق ماهانه آنها بالاتر از الگوی مصرف است را با لوازم اندازه‌گیری دارای قابلیت تفکیک مصرف برای ساعات «کم‌باری»، «میان‌باری» و «اوج بار» تعویض کند.  همچنین در این دستورالعمل هزینه‌کرد منابع درآمدی حاصل از افزایش صورت‌حساب‌های بدمصرفان مشخص شده است. مطابق با جزئیات اعلام شده از سوی هیات وزیران، منابع درآمدی حاصل از افزایش صورت‌حساب مشترکان پرمصرف آب و برق حسب مورد صرفا برای «تعویض لوازم اندازه‌گیری و مدیریت مصرف»، «کاهش هدررفت» و «اصلاح و بهینه‌سازی شبکه‌های توزیع و خرید آب و برق از بخش‌ خصوصی» صرف خواهد شد.

تحلیلگران چه می‌گویند؟

بررسی و ارزیابی اطلاعات قبض مشترکان مناطق عادی کشور نشان می‌دهد ۸۵ درصد از مشترکان زیر ۴۰۰ کیلوات ساعت در ماه برق مصرف می‌کنند و ۱۵ درصد باقی‌مانده نیز مصرف برق بالای ۴۰۰ کیلووات ساعت در ماه داشته و به‌عنوان مشترکان پرمصرف شناخته می‌شوند. نکته قابل توجه اما این است که در بین مشترکان پرمصرف حدود یک درصد از مشترکان نیز وجود دارد که مصارف برق آنها به‌صورت بسیار غیر متعارف بوده، به‌طوری که متوسط مصرف آنها بیش از ۱۵۰۰ کیلووات ساعت در ماه است. اگر چنانچه قیمت برق متوسط قیمت برق صادراتی به کشورهای همسایه ۵/ ۹ سنت در نظر گرفته شود، با احتساب قیمت دلار سامانه سنا، یارانه برق این یک درصد از مشترکان بسیار پرمصرف بیش از یک میلیون و ۳۳۰ هزار تومان در ماه خواهد بود.

همچنین به اعتقاد کارشناسان صنعت آب، در بخش آب نیز پایین بودن نرخ باعث شده تا مشترکان خانگی بدون در نظر گرفتن الگوی مصرف، صرفه‌جویی را چندان جدی نگیرند که این موضوع باعث شده سرانه مصرف آب در ایران روند صعودی داشته باشد. به‌طوری که براساس ارزیابی‌های صورت گرفته، سرانه مصرف آب شرب در ایران هم‌اکنون ۲۲۰ لیتر در شبانه‌روز به ازای هر نفر است که این رقم در برخی از کلان‌شهرهای کشور مانند تهران به بیش از ۳۰۰ لیتر در شبانه‌روز رسیده است. ناظران این سرانه مصرف بالا را به ارزان بودن قیمت آب نسبت می‌دهند.

از سوی دیگر کارشناسان ارزیابی کرده‌اند که مصرف سرانه آب در بخش خانگی در ایران به‌طور متوسط در طول سال ۱۵۷ لیتر در روز به ازای هر نفر است که شامل پنج لیتر آشامیدن، ۱۰ لیتر پخت‌و‌پز، ۵۰ لیتر حمام و شست‌وشو، ۲۰ لیتر لباسشویی، ۱۵ لیتر ظرف‌شویی، ۳۰ لیتر مصارف بهداشتی، ۱۰ لیتر نظافت خانه و ۱۷ لیتر مصارف متفرقه است. این در حالی است که در برخی کلان‌شهرهای کشور مانند تهران، این میزان (مصرف سرانه آب در بخش خانگی) در فصل گرم سال به حدود ۲۵۰ لیتر در شبانه‌روز به ازای هر نفر می‌رسد. در حالی که متوسط مصرف آب در بخش خانگی در دنیا ۱۳۵ تا ۱۴۰ لیتر در روز به ازای هر نفر است. این رقم در کشورهای اروپایی که از میانگین بارش‌های بالایی نیز برخوردارند به‌طور متوسط ۱۳۰ لیتر در شبانه‌روز است. این صورت وضعیت از مصرف آب و برق در ایران بالاخره باعث شد دولت در نهایت به این نتیجه برسد که برای واقعی شدن قیمت آب و برق آستین بالا بزند و در گام نخست به سمت تشویق و تنبیه مشترکان و افزایش تعرفه آب و برق مشترکان پرمصرف حرکت کند. در ادامه این گزارش به آخرین تحولات و تغییرات قانونی در نرخ آب و برق پرداخته شده است. براساس مصوبه دولت که به وزارت نیرو هم ابلاغ شده است از ابتدای اردیبهشت‌ماه، بهای آب شرب و برق تمامی مشترکان سالانه به میزان هفت درصد افزایش می‌یابد و از ابتدای خرداد تا شهریورماه هم سالانه ۱۶ درصد به خالص صورت‌حساب آب و برق مصارف خانگی مشترکان بالای الگوی مصرف افزوده می‌شود که جمع این رشد تعرفه بالغ بر ۲۳ درصد برای مشترکان پرمصرف خواهد بود. مطابق با جزئیات اعلام شده افزایش ۱۶ درصدی تعرفه برق بدمصرفان در بازه چهارماهه (خرداد تا شهریور) اجرایی خواهد شد.

اما تعرفه‌های برق و شرایط عمومی آنها در جداول منتشر شده در سال ۹۷ چگونه بوده است؟ ارزیابی‌ها نشان می‌‌دهد مصارف خانگی و میزان تعرفه آنها در پنج جدول مجزا جانمایی شده است. در جدول نخست که به «تعرفه مناطق عادی و ماه‌های غیرگرم مناطق گرمسیر» اختصاص دارد، متوسط انرژی مصرفی ماهانه (کیلووات ساعت در ماه) در هفت پله تشریح شده است. البته در سایر جداول نیز این هفت پله تکرار شده است. این هفت پلکان شامل «صفر تا ۱۰۰»، «مازاد بر ۱۰۰ تا ۲۰۰»، «مازاد بر ۲۰۰ تا ۳۰۰»، «مازاد بر ۳۰۰ تا ۴۰۰»، «مازاد بر ۴۰۰ تا ۵۰۰»، «مازاد بر ۵۰۰ تا ۶۰۰» و «مازاد بر ۶۰۰» است. کف قیمت پایه هر کیلووات ساعت برق در جدول نخست ۴۹۰ ریال و سقف آن ۳۵۱۱ ریال در نظر گرفته شده است.

در چهار جدول باقی‌مانده نیز تعرفه ماه‌های گرم در مناطق گرمسیر اعلام شده است. کف و سقف قیمت پایه هر کیلووات ساعت در ماه‌های گرم در مناطق گرمسیر (۱)، ۱۶۴ و ۲۲۰۳ ریال در نظر گرفته شده است. در جدول تعرفه ماه‌های گرم در مناطق گرمسیر (۲) هم کف قیمت ۳۶۰ ریال و سقف آن ۲۳۶۸ ریال تعبیه شده است. همچنین در جدول تعرفه ماه‌های گرم در مناطق گرمسیر (۳) کف قیمت‌ها ۴۰۸ ریال و سقف آنها که مربوط به مازاد بر ۶هزار کیلووات ساعت در ماه است ۲۵۳۱ ریال پی‌ریزی شده است. اما در نهایت در جدول تعرفه ماه‌های گرم در مناطق گرمسیر، سقف قیمت برای خانوارهایی که مصرفی بین صفر تا ۱۰۰ کیلووات ساعت در ماه دارند ۳۹۳ ریال و برای خانوارهایی که مازاد بر ۶۰۰ کیلووات ساعت برق مصرف می‌کنند، ۲۹۳۹ ریال در نظر گرفته شده است.