◄ حال ناخوش حوزه زیرساخت و ساز ناکوک راه آهن

حمل و نقل حال و روز خوشی ندارد و نمود عینی ناخوشی آن را می توان در فرسودگی و ناکافی بودن ناوگان باری و مسافری آن به ویژه در زیربخش های هوانوردی، راه آهن و جاده ای دید.

بررسی وضعیت بیمار حمل و نقل :  

 در حوزه زیرساخت

شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل به عنوان مجری ساخت توسعه شبکه آزادراه ها، بزرگراه های ملی و خطوط ریلی کشور و درحقیقت مجری توسعه زیربناهای خدمات حمل و نقل ایران است. خطوط ریلی در حال اجرای کشور کمی بیش از ۳ هزار کیلومتر است که در کریدور ریلی شرق راه آهن چابهار زاهدان ، زاهدان بیرجند و از آنجا به یونسی، راه آهن شیراز بوشهر، راه آهن دورود خرم آباد، کرمانشاه خسروی در مسیر راه آهن غرب کشور از جمله آنها است. این شرکت همچنین ساخت ۱۲۶۹ کیلومتر اولویت ریلی در کریدورهای ترانزیتی در دست ساخت دارد. همچنین براساس آمارها متوسط سالانه احداث و افتتاح بزرگراه در کشور ۷۰۰ تا ۱ هزار کیلومتر است.

بیشتر بخوانید: 

حمل و نقل کشور بیمار است

هرچند بالا بودن هزینه های ساخت شبکه راه ها که منجر به دیربازده شدن سود مشارکت سرمایه گذاران و در نتیجه باعث عدم اشتیاق بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در شبکه آزدراهی شده است و همچنین عدم تکمیل کریدورهای شمال جنوب و شرق غرب، واگذاری بخشی از فعالیت های زیرساخت ریلی به شرکت راه آهن نظیر خط آهن بصره شلمچه از مسایل و مشکلاتی است که این شرکت با آن دست به گریبان است. اجرای بهینه ابرپروژه های موثر و تحول زا در شبکه ریلی کشور نظیر اتصال ریلی چابهار، احداث و تکمیل راه آهن شیراز عسلویه، راه آهن دورود خرم آباد اندیمشک به طول 363 کیلومتر، اولویت بخش ریلی در توسعه حمل و نقل و هدف گذاری برای تسریع در تکمیل شبکه حمل و نقل ریلی و جاده ای بر اساس تکمیل کریدورهای ترانزیتی و اتصال به شبکه های بین المللی می بایست از اولویت های آینده باشد .

ساز ناکوک مدیریت شرکت راه آهن

شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران امروزه از حال و روز مناسبی برخوردار نیست. حمل و نقل ریلی با بحران لوکوموتیو مواجه است و کمبود لوکوموتیو باعث افت قابل توجه آمار جابه جایی بار و مسافر شده است. بر اساس گفته های سبحان نظری رئیس هیئت مدیره انجمن شرکت های حمل و نقل ریلی ،به دلیل نبود لوکوموتیو کافی در دسترس شرکت ها، تنها در بخش مسافری حدود 922 قطار در طول 45 روز نیمه دوم تابستان از برنامه حرکت قطار حذف شده است. به عبارت دیگر بیش از 900 قطار و بیش از 350 هزار بلیت از برنامه حرکت قطارهای مسافری نیمه دوم تابستان حذف شد و تنها در کمتر از دو ماه حدود 140 میلیارد تومان از درآمد شرکت های ریلی از دست می رود.

آمار مسافر جابجا شده توسط ناوگان ریلی سال 1402 نسبت به سال 1401 حدود 7 درصد رشد داشته است. این درحالی است که بارحمل شده طی همین مدت کاهش دو درصدی را نشان می دهد. بر اساس آمارهای منتشر شده بیشترین حجم بار جابجا شده توسط ناوگان ریلی در سال 1393 یعنی در 10 سال گذشته و به میزان 51 میلیون تن بوده ، که این یعنی کاهش 16 درصدی حمل بار توسط ناوگان ریلی. در ترانزیت ریلی نیز هرچند حجم بار ترانزیت شده در سال 1402 نسبت به سال 1401 حدود 10 درصد رشد داشته است. اما بیشترین حجم بار ترانزیت شده مربوط به سال 1400 بود بطوریکه حجم بار ترانزیت شده در سال 1402 نسبت به سال 1400 کاهش 16 درصدی را نشان می دهد. اگر به این آمار، وضعیت ناوگان اعم از لوکوموتیو و واگن را اضافه کنیم اوضاع فاجعه بارتر است.

راه آهن در بخش حمل و نقل بار هم با افت وحشتناک جابجایی ها مواجه است و به دلیل کمبود لوکوموتیو مدت انتظار سیر هر واگن باری به دو ماه رسیده است، یعنی یک واگن پس از بار گیری برای حرکت باید دو ماه در صف لوکوموتیو بماند. هم لوکوموتیو های شرکت های خصوصی و هم لوکوموتیو های دولتی آب رفتند. هشدارهای بسیاری به مدیرعامل شرکت راه آهن داده شد که با بی توجهی روبرو شده است.

عملکرد مدیر پایدارچی جوان و بی تجربه، شرکت راه آهن را با بحران مواجه کرده است.بی توجهی میعاد صالحی به به بخش خصوصی و حاکم کردن دیدگاه دولتی که نمود آن را در تلاش وی برای تصاحب دوباره و دولتی کردن دوباره شرکت تراورس را می توان دید مشکلات بسیاری را برای مجموعه ریلی کشور ایجاد کرده است . به عنوان مثال اقدام ناپخته و نسنجیده شرکت راه آهن در توقیف قطار باری افغانستان به ترکیه باعث واکنش مقامات ارشد را در پی داشته است.

مدیر جوان شرکت راه آهن می توانست در سه سال گذشته به جای ایجاد حاشیه های بی مورد و با تعامل فعال با بخش خصوصی و دلسوزان ریلی با بهره گیری از همه ظرفیت ها، نسبت به توسعه و نوسازی ناوگان باری و مسافری ریلی از طریق تسهیلات صندوق توسعه ملی و صندوق توسعه حمل و نقل، انعطاف پذیری و عدم تمرکز اداری و سازمانی با رویکرد افزایش اثربخشی، سرعت و کیفیت خدمات حمل و نقل ریلی از طریق اصلاح ساختار شرکت راه آهن، افزایش اثربخشی، سرعت، کیفیت و چابک سازی در حمل و نقل ریلی، به کارگیری فناوری های نوین ریلی، برنامه ریزی برای انتقال بارهای حجیم و ریل پسند به خطوط ریلی، در اولویت قرار دادن مولدسازی دارایی ها، راه اندازی شرکت های بهره بردار و رقابتی در بازار با استانداردهای بالا و تقویت ابزارهای مالی شرکت راه آهن در حوزه بانکی، مشارکت دادن صنابع فولادی و معدنی و سایر صنایع عمده تولید بار در اتصال به شبکه ریلی و رفع گلوگاه های شبکه ریلی متناسب با ظرفیت تولیدی نسبت به افزایش بهره وری در این شرکت اقدام کند. در ساز ناکوک مدیر جوان راه آهن همین بس که براساس گفته های خودش از میان مجموعه های پیشنهاد شده به وی در وزارت راه، ایشان شرکت راه آهن را برگزیدند. 

ادامه دارد... 

* کارشناس حمل و نقل