چرا طرح ایجاد خطوط تردد خودروهای پُرسرنشین در تهران اجرا می‌ شود؟

به گزارش تین نیوز به نقل از ایرنا، براساس آخرین اعلام مسوولان ذی ربط چند بزرگراه دیگر همچون صدر، امام علی، مدرس و نواب نیز در مرحله بررسی برای اجرای این طرح قرار گرفته اند که در نهایت مقرر شد این طرح به صورت آزمایشی در بزرگراه شهید همت تست و اجرا شود.

طرح HOV به تخصیص مسیرهایی در بزرگراه ها اطلاق می شود که تردد در آنها فقط برای خودروهایی با بیش از یک سرنشین مجاز است.

این الگو از دهه های گذشته در کشورهای مختلفی همچون ایالات متحده، کانادا، کره جنوبی و ژاپن پیاده سازی شده و نتایج متفاوتی در پی داشته است. در تهران، هدف اصلی اجرای این طرح، کاهش تعداد خودروهای تک سرنشین و در نتیجه کاهش تراکم ترافیکی، مدیریت مصرف سوخت و روش های کاهنده میزان آلودگی هوا است.

بررسی های انجام شده از سوی شهرداری و پلیس راهور پایتخت نشان می دهد که بیش از ۷۰ درصد خودروهای عبوری در بزرگراه های اصلی، تنها با یک سرنشین در حال تردد هستند.

یکی از مزایای اصلی اجرای این طرح مهم در پایتخت، کاهش حجم خودروهای در حال تردد در بزرگراه ها است که با تشویق شهروندان به هم سفری یا استفاده از وسایل نقلیه اشتراکی، می توان انتظار داشت بخشی از خودروهای تک سرنشین از چرخه تردد خارج شوند.

همین موضوع می تواند تاثیر مستقیمی بر کاهش زمان سفر، مدیریت مصرف سوخت و کاهشی شدن فشار روانی ناشی از ترافیک داشته باشد.

همچنین، با کمتر شدن تعداد خودروها، میزان انتشار آلاینده ها نیز روند کاهشی خواهد یافت که برای شهری مانند تهران با بحران جدی آلودگی هوا، از اهمیت بالایی برخوردار است.

یکی دیگر از دستاوردهای بالقوه این طرح را می توان تغییر رفتار ترافیکی و اجتماعی شهروندان عنوان کرد، تشویق به استفاده مشترک از خودرو، نیازمند هماهنگی، برنامه ریزی و تعامل اجتماعی بیشتری است که می تواند به نوعی فرهنگ مشارکتی در حمل ونقل را در جامعه شهری گسترش دهد.

موفقیت طرح HOV به چه عواملی بستگی دارد

استفاده از تاکسی های اینترنتی و خودروهای اشتراکی به عنوان راه حل جایگزین برای افراد بدون هم سفر، می تواند رونق اقتصادی در این بخش ایجاد کند با وجود این مزایا، چالش های اجرایی قابل توجهی نیز پیش روی این طرح قرار دارد یکی از مهمترین آنها، مساله نظارت و کنترل دقیق بر تعداد سرنشینان خودروها است.

پلیس راهور پایتخت نیز اعلام کرده که بطور آزمایشی با استفاده از نیروی انسانی و دوربین های پلاک خوان، کنترل این مسیرها انجام خواهد شد اما به صراحت اعلام شده که اجرای گسترده و دائمی آن منوط به تامین تجهیزات هوشمند و سرمایه گذاری زیرساختی است در غیر این صورت، امکان سوءاستفاده، تخلف و اجرای ناعادلانه طرح وجود خواهد داشت.

محسن هرمزی، معاون حمل و نقل شهرداری تهران نیز اجرای این طرح را به پس از تامین دوربین های نظارتی مخصوص موکول کرده است.

علاوه بر مشکلات نظارتی، مساله عدالت اجتماعی یکی از موضوعات مطرح شده از سوی منتقدان این طرح است.

بسیاری از شهروندان ناچارند برای رفت وآمد روزانه به تنهایی از خودروی شخصی استفاده کنند و امکان هماهنگی با دیگران را ندارند؛ در صورت محدود شدن خودروی این افراد به خطوط عمومی و ایجاد امتیاز ترافیکی برای گروهی خاص، نارضایتی اجتماعی و احساس تبعیض می تواند افزایش یابد.

در همین راستا، برخی کارشناسان تاکید دارند که اجرای طرح HOV باید همراه با توسعه موازی حمل ونقل عمومی، بهبود کیفیت تاکسی های اشتراکی و ایجاد مشوق های مالی برای همسفری باشد.

اگر شهروندان احساس کنند جایگزین های مناسب و در دسترسی برای سفرهای روزانه وجود دارد، تمایل بیشتری به رعایت طرح خواهند داشت در غیر این صورت، یا طرح با مقاومت عمومی روبه رو می شود یا اثربخشی لازم را نخواهد داشت.

بنابراین موفقیت یا شکست طرح HOV وابسته به مجموعه ای از عوامل همچون فرهنگ عمومی، سطح آگاهی شهروندان، حمایت قانونی، زیرساخت های نظارتی، و وجود سیستم حمل ونقل جایگزین است.

باید به این موضوع توجه داشت که تهران، شهری با ساختار ترافیکی پیچیده، خیابان های باریک و عادت های رفت وآمد خاص است و نمی توان الگوهای جهانی را بدون بومی سازی کامل اجرا کرد.

این طرح در صورتی می تواند موثر باشد که ابتدا به صورت محدود، کنترل شده و با آموزش شهروندان اجرا شود و سپس در صورت موفقیت، به سایر نقاط شهر گسترش یابد.

پلیس راهور پایتخت با اجرای آزمایشی این طرح موافقت کرده و قرار است نتایج حاصل از مسیر بزرگراه همت ارزیابی شود.

اگر این مسیر با استقبال شهروندان و کاهش محسوس ترافیک همراه باشد، مسیر برای توسعه طرح در سایر بزرگراه ها نیز هموار خواهد شد البته مسئولان تاکید کرده اند که تا زمان دستیابی به زیرساخت های مناسب، طرح به صورت داوطلبانه و بدون جریمه اجرا خواهد شد.

با این حال، برخی تحلیل گران هشدار داده اند که اجرای نصفه و نیمه و بدون ساز وکار دقیق، می تواند نه تنها موجب بی اثر شدن طرح شود، بلکه در بلندمدت اعتماد عمومی به طرح های ترافیکی را نیز از بین ببرد. بنابراین تصمیم گیری در مورد تداوم یا توقف طرح باید صرفا بر اساس داده های دقیق، بازخوردهای مردمی و تحلیل های کارشناسی انجام شود.

طرح HOV در تهران می تواند به عنوان یک ابتکار موثر در مسیر کاهش ترافیک و بهبود کیفیت زندگی شهری تلقی شود، مشروط به آنکه با نگاهی همه جانبه و واقع گرایانه اجرا شود.

هماهنگی میان شهرداری، پلیس، سیستم حمل ونقل عمومی و مشارکت فعال شهروندان، شرط لازم موفقیت این طرح در تهران خواهد بود.