◄ تنوع تایپ هواپیماها، آری یا نه؟
در سال‌های پس از انقلاب اسلامی، صنعت حمل‌ونقل هوایی ایران دچار بی‌مهری‌هایی یک‌جانبه از سوی کشورهای سازنده هواپیما شد، تا آنجا که شرکت‌های سازنده هواپیما حتی قطعات یدکی و حیاتی یک هواپیما را نیز از شرکت‌های ایرانی دریغ می‌کردند. اما اکنون شرایطی فراهم شده است تا بعد از سه دهه، صنعت هوایی کشور نونوار شده و به سوددهی کافی برسد.
فراز شیخ‌حسنی*: در سال‌های پس از انقلاب اسلامی، صنعت حمل‌ونقل هوایی ایران دچار بی‌مهری‌هایی یک‌جانبه از سوی کشورهای سازنده هواپیما شد، تا آنجا که شرکت‌های سازنده هواپیما حتی قطعات یدکی و حیاتی یک هواپیما را نیز از شرکت‌های ایرانی دریغ می‌کردند. اما اکنون شرایطی فراهم شده است تا بعد از سه دهه، صنعت هوایی کشور نونوار شده و به سوددهی کافی برسد.
اتفاقاً، یکی از دلایل سودده نبودن شرکت‌های هوانوردی در ایران، تنوع زیاد هواپیماهای درون ناوگان آنها است که از نظر علمی و عملی، بررسی‌ها نشان می‌دهند که یکی از دلایل سودده بودن یک ایرلاین، محدودیت در تنوع هواپیماها است.
اگر یک شرکت فقط چند تایپ هواپیما در ناوگان خود داشته باشد، می‌تواند هزینه عملیاتی پروازی یکسانی را برای آنها در نظر گیرد. همچنین، خدمات پس از فروش سازندگان هواپیما برای شرکت هواپیمایی به صورت روزانه و کم‌هزینه‌تر خواهد بود.
حتی خرید از یک یا دو شرکت سازنده به نفع ایرلاین خواهد بود، زیرا این کار فرایند اداری خرید، تعمیر و نگهداری هواپیماها را نیز کوتاه خواهد کرد.
نمونه یک ایرلاین موفق و سودده شرکت هواپیمایی امارات است. این شرکت در ناوگان خود فقط از دو نوع هواپیمایی بوئینگ ۷۷۷ و ایرباس ۳۸۰ بهره می‌یابد. نمونه ایرانی که تفاوت نوع هواپیما را در ناوگان خود محدود کرده، هواپیمایی زاگرس است. هواپیمایی زاگرس فقط از دو نوع هواپیما در ناوگان خود بهره می‌برد، ۱۱ فروند از خانواده ایرباس ۳۲۰ و ۱۱ فروند نیز از خانواده مک دانلد داگلاس سری ۸۰.
اخیراً نیز، سازمان هواپیمایی کشوری، شرکت‌های هواپیمایی را ملزم به داشتن حداکثر دو نوع هواپیما در ناوگان خود کرده است. اقدام این سازمان بر آینده ایرلاین‌ها تأثیر مثبتی خواهد داشت و این ایرلاین‌ها با رعایت قانون ذکرشده، به تدریج به سوددهی خواهند رسید. اما در دنیای امروز و در این صنعت، هواپیماها از نظر گنجایش و برد پروازی به سه یا حتی چهار دسته تقسیم می‌شوند.
عمده این هواپیماها شامل کوچک‌پیکر با برد پروازی کم تا متوسط، متوسط‌پیکر با برد پروازی متوسط تا بلند و پهن‌پیکر با برد پروازی متوسط تا بلند است. اما می‌توان هواپیماهای بسیار کوچک‌پیکر و اصطلاحاً منطقه‌ای را نیز به سه دسته نامبرده اضافه کرد.
بنابراین پیشنهاد می‌شود سازمان هواپیمایی تعداد هواپیماها در هر شرکت هواپیمایی را تا سه نوع افزایش دهد تا ایرلاین‌ها بتوانند قدرت عمل بیشتری برای ارائه خدمات به مسافران و انتخاب مسیرهای گوناگون با ظرفیت‌های مسافری مختلف را داشته باشند.
*کارشناس حمل و نقل
