احیای قطار برقی ایران با فاینانس چین
تامین وام چینی برای راه‌اندازی قطار برقی در مسیر تهران- مشهد، وعده دولت یازدهم در چند سال گذشته است که به تازگی و در آخرین روزهای استقرار این دولت، سرانجام وارد فاز اجرا شده است.
تامین وام چینی برای راه‌اندازی قطار برقی در مسیر تهران- مشهد، وعده دولت یازدهم در چند سال گذشته است که به تازگی و در آخرین روزهای استقرار این دولت، سرانجام وارد فاز اجرا شده است.
به گزارش روزنامه گسترش تجارت، هفته گذشته، قرارداد تامین فاینانس چین برای برقی شدن خط‌آهن تهران- مشهد میان ایران و چین به امضا رسید تا پس از چند سال تلاش، سرانجام وعده دولت در این زمینه محقق شود.
براساس اهداف طرح، با راه‌اندازی قطار برقی در مسیر تهران- مشهد به عنوان پرترددترین مسیر ریلی کشور، ظرفیت این خط ریلی به ۳۵ میلیون مسافر و ۱۰میلیون تن بار خواهد رسید. پیش‌تر مسئولان گفته بودند ۴۲ ماه بعد از تامین فاینانس، خط‌آهن برقی تهران- مشهد به بهره‌برداری خواهد رسید. بنابراین می‌توان انتظار داشت با تامین مالی این پروژه در روزهای اخیر، تا سال ۱۴۰۰ امکان سفر با قطار برقی از تهران تا مشهد فراهم شود.
به گزارش گسترش تجارت، حدود ۱۷ ماه از روزی که پروژه برقی شدن خط‌آهن تهران- مشهد به طور رسمی با حضور روحانی کلید خورد، می‌گذرد و اکنون خبر می‌رسد که سرانجام با تامین فاینانس چینی، مهم‌ترین مانع پیشرفت این پروژه یعنی بی‌پولی، حل شده است و می‌توان امیدوار بود این پروژه از حالت سکون خارج‌شده و با سرعت، پیش رود.
قرارداد تامین فاینانس ۱/۵ میلیارد دلاری پروژه برقی کردن خط‌آهن تهران- مشهد در روزهای اخیر بین اگزیم بانک چین، وزارت راه و شهرسازی و بانک صنعت و معدن به‌عنوان تضمین‌کننده فاینانس امضا شد.
تامین فاینانس چینی برای پروژه برقی شدن خط‌آهن ۹۰۰ کیلومتری تهران- مشهد، از همان ابتدا یکی از گزینه‌های پیش روی مسئولان برای حل مشکلات مالی این پروژه بود و در سفر روحانی به چین در سال ۹۳، قرارداد اولیه این فاینانس، یکی از ۱۷ سند همکاری بود که بین ایران و چین به امضا رسید.
خبر نهایی شدن فاینانس چینی برای پروژه در سال‌های اخیر چند بار منتشر شد است. البته در سخنان پیشین مسئولان، رقم ۲ میلیارد دلار به عنوان فاینانس توافق شده میان ایران و چین اعلام شده بود؛ رقمی که اکنون و در جدیدترین خبر درباره نهایی شدن این فاینانس، به ۱/۵میلیارد دلار کاهش‌یافته است. بنا به گفته مسئولان، ارزش قرارداد خط‌آهن برقی تهران- مشهد ۱/۷میلیارد دلار است که ۱/۵میلیارد دلار آن از سوی اگزیم‌بانک چین و ۲۰۰ میلیون دلار از سوی ایران تامین می‌شود.
کاهش زمان سفر به ۶ ساعت
خط‌آهن تهران- مشهد درحال‌حاضر پرترددترین مسیر ریلی و از معدود مسیرهای ریلی دوخطه کشور به شمار می‌رود. همین ویژگی موجب شده این مسیر، نخستین انتخاب برای راه‌آهن برقی در ایران باشد. درحال‌حاضر بیشترین سرعت قطار در این مسیر، ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت است.
از نخستین مطالعات طرح برقی شدن این مسیر، حدود ۱۰ سال می‌گذرد. مطالعات فنی- اقتصادی اجرای راه‌آهن برقی در این مسیر، در سال ۸۵ با مدیریت راه‌آهن ایران و با همکاری یک شرکت ایتالیایی انجام شد و یک سال بعد، نتایج این مطالعات پس از گذراندن مراحل لازم، مورد تایید معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهوری قرار گرفت و با دریافت تاییدیه کمیسیون ماده ۳۲ و تصویب مجلس شورای اسلامی، در بودجه سال ۸۷ گنجانده شد. در آن زمان اعتبار مورد نیاز اجرای این طرح، حدود ۸ هزار میلیارد ریال برآورد شده بود.
با وجود تصویب طرح و قرار گرفتن آن در بودجه سالانه، در عمل به دلیل تامین نشدن هزینه‌های پروژه در دولت دهم، اقدام خاصی در این زمینه انجام نشد اما به دلیل اهمیت پروژه، دولت یازدهم از ابتدا آن را یکی از اولویت‌های خود در حوزه حمل‌ونقل ریلی اعلام کرد.
بنا به اعلام مسئولان، ارتقای خط‌آهن موجود به سرعت ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت برای قطارهای مسافری و کاهش زمان سفر بین تهران تا مشهد از ۱۲ به حدود ۶ساعت، با ظرفیت جابه‌جایی سالانه ۲۵ میلیون مسافر و ۱۰ میلیون تن بار، اهداف پیش‌بینی شده برای این طرح است. آنطور که مطالعات طرح نشان می‌دهد، با برقی شدن مسیر ریلی تهران- مشهد، بهره‌وری ناوگان ریلی کشور تا ۴ برابر افزایش خواهد یافت.
بنا به اعلام راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، برقی شدن مسیر ریلی تهران- مشهد، روی خط ریلی موجود انجام می‌شود. آنطور که مطالعات این طرح نشان می‌دهد، هزینه احداث خط‌آهن پرسرعت در این مسیر حدود ۵برابر برقی کردن راه‌آهن موجود برآورد شده، بنابراین قرار است از زیرساخت ریلی موجود برای این پروژه استفاده شود.
آغاز اجرای پروژه در مشهد
در آیین امضای قرارداد تامین فاینانس چین برای پروژه برقی شدن خط‌آهن تهران- مشهد که با حضور قائم‌مقام اگزیم بانک چین، سفیر چین در ایران، قائم مقام امور مالی وزیر راه و شهرسازی، معاون ارزی بانک مرکزی و مدیرعامل بانک صنعت و معدن برگزار شد، سعید محمدزاده، مدیرعامل راه‌آهن از آغاز علمیات خدمات مهندسی در این مسیر در قطعه نیشابور- مشهد خبر داد.
محمدزاده با بیان اینکه درحال‌حاضر مشاوران داخلی و خارجی در پروژه خدمات مهندسی این مسیر مشغول به کار هستند، اظهار کرد: قرار بر این بود که عملیات اجرایی پس از انعقاد قرارداد نهایی آغاز شود. به گفته وی، در این پروژه از توانمندی‌ها و امکانات داخلی برای اجرای طرح استفاده می‌شود.
آنطور که پیش‌تر مدیرعامل راه‌آهن گفته بود، با بهره‌برداری از این مسیر و رسیدن به سرعت ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت، به‌طور متوسط سالانه از مرگ هزار و ۷۰۰ و معلولیت ۹۰۰ نفر جلوگیری خواهد شد. همچنین راه‌اندازی این خط‌آهن به دلیل صرفه‌جویی سوخت، در مدت ۴ سال، هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان منفعت مالی به کشور خواهد رساند.
علت برقی کردن مسیر تهران- مشهد
برقی کردن خط‌آهن تهران- مشهد، اصلاح مسیر، افزایش سرعت، ضریب ایمنی بالا و رعایت ملاحظه‌های زیست‌محیطی از جمله نتایج عقد قرارداد میان ایران و چین برای تامین فاینانس ۱/۵میلیارد دلاری است. به گفته مسئولان راه‌آهن این از جمله قراردادهایی است که ۶۰ درصد اجرای آن داخلی است و از توانمندی‌ها و امکانات داخلی برای آن استفاده می‌شود.
درحالی که افزایش سرعت حرکت قطار به ۲۰۰ کیلومتر، یکی از مهم‌ترین مزیت‌های راه‌اندازی خط‌آهن برقی در مسیر تهران- مشهد است، برخی معتقدند این خط‌آهن باید برای سرعت‌های بالاتری آماده شود تا قابل رقابت با سرعت‌های روز قطار برقی در دنیا باشد، با این حال برخی مسئولان می‌گویند با توجه به زیرساخت موجود در مسیر تهران- مشهد، سرعت بالاتر از ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت در این خط ریلی قابل اجرا نیست.
وحید علی‌قارداشی، مدیرکل دفتر مهندسی و نظارت بر تاسیسات زیربنایی راه‌آهن در گفت‌وگو با «گسترش تجارت» در پاسخ به این پرسش که چرا همزمان با برقی کردن خط‌آهن تهران- مشهد، برای پرسرعت کردن آن اقدام نمی‌شود، گفت: فرآیند ارتقای خط‌آهن (برقی کردن یا پرسرعت کردن) تابعی از شرایط موجود خط است، به عنوان نمونه اگر بخواهیم مسیر تهران- همدان را ارتقا دهیم، شرایط اولیه این خط به ما اجازه می‌دهد تا سرعت سیر ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت این خط را ارتقا دهیم اما در مسیر تهران- مشهد اگر بخواهیم سرعت سیر ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت را اعمال کنیم میزان تغییرات مورد نیاز به اندازه‌ای است که ساختن خط جدید، الزامی می‌شود و این، هزینه‌های زیادتری بر طرح تحمیل می‌کند.
علی‌قارداشی ادامه داد: در استانداردهای جهانی، حداکثر سرعت در ارتقای خط ریلی ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت است و وقتی قرار باشد سرعت‌های بالاتر اعمال شود، دیگر نباید خط را آپگرید کرد، بلکه باید خط جدید ساخته شود.
مدیرکل دفتر مهندسی و نظارت تاسیسات زیربنایی راه‌آهن در پاسخ به این پرسش که پرسرعت کردن خط‌آهن تهران-مشهد به صرفه‌تر از برقی کردن آن نبود؟ اظهار کرد: مطالعات نشان می‌دهد ارتقای سرعت با برقی کردن (به جای ساخت خط‌آهن پرسرعت) در این مسیر به صرفه‌تر است. یک دلیل این مسئله آن است که این پروژه، نخستین تجربه برقی کردن خط آهن در ایران است و با این برقی‌سازی، فناوری ارتقای خطوط و برقی کردن را در کشور به‌دست خواهیم آورد.
او یادآوری کرد: مسیر تهران- مشهد بیشتر میزبان سفرهای زیارتی است و بیشتر مسافران این مسیر، دغدغه زودتر رسیدن ندارند در حالی‌که در مسیری مانند تهران- اصفهان، بیشتر سفرها کاری و زمان، برای مسافران از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین تفاوت در هدف سفرها می‌تواند عاملی تعیین‌کننده در شیوه ارتقای خطوط ریلی باشد.
به گفته این کارشناس، از مزیت‌های برقی کردن خط‌آهن موجود آن است که در این شیوه می‌توان از ناوگان دیزلی موجود استفاده کرد و فقط لازم است لکوموتیوهای کشنده به واگن‌ها افزوده شود. وی با بیان اینکه همین مسئله می‌تواند یک مزیت برای ما باشد، اضافه کرد: این مسئله موجب می‌شود بتوانیم از همین ناوگان موجود برای خط برقی تهران- مشهد استفاده کرده و از لکوموتیوهای کشنده‌ای که از قدیم داریم نیز در این خط بهره گیریم. بنابراین نیازی به هزینه کردن برای ورود واگن‌های جدید به خط نخواهیم داشت.
