◄ راز موفقیت راه‌آهن ژاپن
پرونده ایمنی راه‌آهن ژاپن، استثنایی و از نظر آماری درحدود 200 برابر بهتر از انگلیس است.
کنفرانس یک روزه راه‌آهن ژاپن که با سازماندهی مرکز مطالعات ژاپنی دانشگاه کاردیف شهر کاردیف انگلیس باعنوان «ژاپنی‌ها چه نکاتی را در مورد راه‌آهن می‌توانند به انگلیس ها آموزش دهند» برگزار شد.
درنهایت همایش به این نتیجه رسید که ژاپنی‌ها به دلیل سرمایه‌گذاری در زمینه ایمنی و فناوری و برخورداری از فرهنگی اصیل در جهت تقدم مشتری بر همه چیز، نشان داده‌اند که راه‌آهن ژاپن با هر استانداردی از قبیل اعتماد (اطمینان پذیری)، وقت شناسی، سرمایه‌گذاری، ایمنی، عملیات و کیفیت خدماتی درمقایسه با انگلیس درطبقه‌بندی بالاتری قرار می‌گیرد.
پرونده ایمنی راه‌آهن ژاپن، استثنایی و از نظر آماری درحدود 200 برابر بهتر از انگلیس است. یعنی یک تلفات در هر 40 میلیارد (مسافر/کیلومتر).
استاد «رودریک اسمیت» رئیس بخش مهندسی مکانیک امپریال کالج لندن، با نقل قول خود از یکی از آگهی‌های راه‌آهن شرق ژاپن، شاخصی از رهیافت ژاپنی ارایه می‌دهد: «ایمنی 9999/99% برای ماهرگز قابل قبول نیست».
به گفته استاد اسمیت، بخشی از علت عالی بودن ایمنی در شینکانسن به وجود قطار تشخیصی (دکتر زرد) باز می‌گردد که بازدیدهای چند باره را بر روی وضعیت زیر ساخت آن انجام می‌دهد و بخش دیگر به آموزش پرکیفیت و انضباط شدید راهبران این قطار مربوط است.
وی ادامه می‌دهد «در انگلیس هیچ درکی از توجه به زمان عملیات و وقت نگهداری در کابین راهبر وجود ندارد درحالی که همه راهبران ژاپنی ساعت دارند، در انگلیس راهبران فقط موقعی ساعت‌دار می شوند که بازنشسته شده‌اند».
بایدتوجه داشت که تمامی این مزیت‌های منسوب به ژاپن، به بهای سرمایه‌گذاری‌های بالا در بخش ایمنی به دست آمده است به طوری که در حدود 40 درصد سرمایه‌گذاری سالانه این شرکت (7/1 میلیارد دلار) صرف اقدامات ایمنی شده است.
معاون مدیرکل بخش پژوهش و تکمیل (تحقیق و توسعه) فنی راه‌آهن مرکزی ژاپن همین نکته را به طریقی دیگر بیان می‌کند. او می‌گوید: ما خواهان آن هستیم هر قدر که ضرورت داشته باشد، برای ایمنی هزینه کنیم.
آموزش راهبران با استفاده گسترده از جدیدترین سیمولاتورها، ارزان نیست. اما با رهیافتی کاملا متعهد نسبت به سرویس‌دهی مسافری، این هزینه‌ها ازسوی راه‌آهن تحمل و در نهایت با روی خوش مسافرانی تقبل می‌شود که آمادگی پرداخت معادل بلیت هواپیما را برای سفر شینکانسن دارند.
اطمینان‌پذیری وسایل نقلیه با گرایش جهانی به استفاده از قطارهای واگن خودرو که قدرتشان توزیعی است تضمین می‌شود. یعنی در هر وضعیت وخیمی برای ادامه حرکت قطار، توان کافی در سایر واگن‌های خودروها وجود ندارد و این از نگاه مسافر اشکالی ندارد.
در گفت‌وگویی مشابه، یکی از مدیران مرکز کنترل مترو توکیو، به هئیت بازدید کننده چنین پاسخ می‌دهد: خرابی قطار؟ منظورتان خرابی اساسی قطار است؟ من تاکنون که 37 سال است در اینجا کار می‌کنم، حتی یک مورد هم به یاد ندارم.
اطمینان‌پذیری در بهره‌برداری نیز عاملی انسانی است، به همین دلیل تعدادی از سخنرانان به تفاوت‌های فرهنگی میان انگلیس و ژاپن اشاره داشتند.
اسمیت یادآوری می‌کند که کارکنان ژاپنی، کارکنانی مرتب، تمیز، هوشیار، آماده به کار، با آموزش بالا و سرافرازند. این ویژگی‌ها نشانه «فرهنگ و برداشتی کاملا متفاوت» از مفهوم خدمات‌رسانی است.
سخنران دیگری نیز به یک عامل خارجی برای راه‌آهن ژاپن اشاره کرده و می‌گوید: مسافرانی عموما سربراه و آماده همکاری که انضباط شخصی‌شان از طریق احترام به اموال، دارایی‌ها و تجهیزات راه‌آهن و همکاری در سوار شدن، به اطمینان‌پذیری عملیات و کارایی قطار یاری می‌رساند.
در نهایت می‌توان گفت: درآمد ثابت، امکان کاهش هزینه‌ها، جریان فراینده و فراوان نقدینگی جهت پرداخت بدهی‌ها و سرویس پر کیفیت و اطمینان‌پذیری برخی از علل موفقیت راه‌آهن ژاپن بوده است.
* کارشناس مرکز کنترل و فرمان متروی تهران
