◄ شباهت ها و تفاوت های لکوموتیوهای ۴ و ۵ هزار اسب
در بررسی و تحلیل عوامل بروز مشکلات لکوموتیوهای سری اول GE مشخص شد که تغییر طراحی و اقدام برای طراحی و ساخت یک محصول جدید حتی برای شرکتی مانند جنرال الکتریک هم ریسک و مخاطرات قابل توجهی دارد.
در بررسی و تحلیل عوامل بروز مشکلات لکوموتیوهای سری اول GE مشخص شد که تغییر طراحی و اقدام برای طراحی و ساخت یک محصول جدید حتی برای شرکتی مانند جنرال الکتریک هم ریسک و مخاطرات قابل توجهی دارد (منحنی وانی شکل نرخ خرابی در عمر محصول) ولی به دلیل اینکه در محصولات صادراتی و به ویژه در کشورهای غیرپیشرفته از قابلیت ها، حداکثر استفاده صورت نمی گیرد، مشکلات محصولات جدید غالبا آشکار نمی شود یا با تاخیر و پس از دوران گارانتی مشخص می شود.
برای پرهیز از این ضعف متداول و کاهش ریسک خرابی دوران طفولیت محصول در اواسط دهه 70 ، رویکرد استفاده از طرح مشابه لکوموتیوهای داخلی آمریکا (Domestic) به جای انواع صادراتی اتخاذ شد که در این راستا لکوموتیوهای جی- ام SD70i و جی- ای C40-8i با توان 4000 اسب بخار (که به تعداد زیاد از هر 2 نوع برای راه آهن های آمریکایی تحویل شده است)، بار محوری 25 تن و قواره (گاباری) بزرگ انتخاب و پیشنهادات فنی از شرکت های سازنده دریافت شد.
همچنین بروز مشکلات لکوموتیوهای برقی خریداری شده مترو از چین برای خط 5 (تهران- کرج) در سیستم تامین برق واگن (HEP) که به تقاضای کارشناسان ایرانی از محصولات شرکت زیمنس استفاده گردید، ریسک مشابه دیگری را برجسته نمود که عبارت بود از ریسک انطباق که تغییرات محصول حتی با تجهیزات برتر جهانی هم، مطمئن نیست.
از همین نویسنده:
در نیمه اول دهه هفتاد پس از ممانعت دولت آمریکا از فروش لکوموتیو شرکت های GE و GM به ایران مشخصاتی برای خرید 100 دستگاه لکوموتیو باری تهیه شد که در نهایت منتج به دریافت پیشنهاد لکوموتیو 4000 اسب از آلستوم فرانسه گردید که همزمان با این مذاکرات برای جلوگیری از تکرار انحصار 35 ساله شرکت GM (1335 تا 1370) استعلامی از یکی از شرکت های چینی برای لکوموتیو 4000 اسب با مشخصات مشابه ارسال و پیشنهاد در سال 78 دریافت شد.
پس از دریافت پیشنهاد اولیه با هماهنگی و اخذ نظر مرحوم دکتر دادمان استعلام قیمت برای 20 دستگاه به عمل آمد که با وجود پیشنهاد خوب شرکت چینی، از سوی مدیران بعدی در مرکز تحقیقات و نیروی کشش، مورد پیگیری قرار نگرفت.
در اوایل دهه هشتاد پس از مناقصه خرید 70 لکوموتیو مانوری 4 محوره و اخذ چند پیشنهاد لکوموتیو مانوری 6 محوره قدرت بالا، در بازدیدی از سازنده لکوموتیو چینی در معیت یکی از معاونیان وزیر، لکوموتیو 6 محوره 4000 اسب مانوری مورد توجه قرار گرفت که قیمت خوب پیشنهادی این لکوموتیو سبب شد مجددا مبحث خرید لکوموتیو از چین با جدیت بیشتری پیگیری گردد که با پیشنهاد یکی از سازندگان بزرگ لکوموتیو چین که در مناقصه 70 دستگاه لکوموتیو مانوری نیز شرکت کرده بودند، پیشنهاد لکوموتیو مانوری 6 محوره 4000 اسب بررسی و نهایتا با اطلاع از تجربیات این شرکت در ساخت لکوموتیو 5000 اسب خط اصلی برای راه آهن چین که چندهزار دستگاه از آن توسط چندین شرکت تولید شده بود نوعDF8 (لکوموتیو بومی چین با تجهیزات کششی مشابه GE و موتور مشابه فرانسوی) انتخاب شد.
برای پرهیز از طولانی شدن زمان مذاکرات (مانند لکوموتیو آلستوم به مدت 6 سال و ...) و تکرار مشکلات لکوموتیو GE، آلستوم (به ویژه با آسانگیری دوران گارانتی) و مترو و با استفاده از تجربه پیشنهاد لکوموتیو مانوری ترکیه، موافقت شرکت سازنده برای ارسال نمونه آزمایشی با حداکثر تشابه با نوع موجود در راه آهن چین و حداقل تغییرات جلب گردید که پس از ورود اولین دستگاه (طی ده ماه از شروع مذاکرات) و انجام آزمایشات سختگیرانه، 30 دستگاه از لکوموتیو مذکور توسط 2 شرکت خصوصی ایران خریداری شد و اکنون در 2 گروه 20 و 10 با آماده به کاری 75 درصد و 50درصد در حال کار می باشند.
پس از این تجربه موفق، دیدگاه هایی در مورد بهینه نبودن و عدم نیاز به موتور 5000 اسب (با موتور 16 سیلندر 3680 کیلووات) و ... مطرح و در نهایت یک نمونه لکوموتیو 4000 اسب (با موتور 12 سیلندر 2760 کیلووات) برای آزمایش وارد شد در حالی که قابلیت کشش هر 2 لکوموتیو یکسان است و می توانند 3000 تن را در فراز 10 در هزار بکشند اما اولی با سرعت 30 و دومی با سرعت 21 در حالی که در لکوموتیو 3000 اسب C30-7، کشش 3000 تن و سرعت 20 است.
* عباس قربانعلی بیک
