◄ سانحه «بیل مکانیکی» و چند سوال
برخورد با بیل مکانیکی می تواند به دستپاچگی لکوموتیوران و شوکه شدن او منجر شده باشد.
به دلیل گرمای هوا، کارگاه های ترمیم خط عموما در شب برپا می شوند. در زمانی که تردد قطارها کمتر هستند. کارگاه برپا شده در بلاک عباس آباد – ریزو (در مسیر تربت حیدریه – طبس – بافق) در ساعت 4:30 روز چهارشنبه 18 خرداد ماه 1401 خاتمه کار را اعلام می کند و مراتب به نماینده بهره برداری و ایستگاه اعلام و مسیر آزاد می شود.
این خاتمه کار البته به معنای آماده بودن خط نبوده و خط در بخش هایی فاقد بالاست بوده و کوپلاژها روی خاک قرار داده شده و به خوبی در بالاست ننشسته اند. احتمالا ادامه و تکمیل عملیات مرمت خط به فرصت بعدی و امکان مسدودی بعدی موکول شده است. به همین دلیل تقلیل سرعت در عبور از این بخش ضروری بوده است (کمتر از 20 کیلومتر بر ساعت).
بیشتر بخوانید:
پس از بازگشایی مسیر، ایستگاه به یک لکوموتیو تک و یک قطار دیگر جواز عبور می دهد و آن دو وسیله نقلیه ریلی بدون مشکل عبور می کنند. قطار سوم (از مبدا مشهد به مقصد یزد) در ساعت 5:30 در حالیکه با سرعت زیاد (بیش از صد کیلومتر بر ساعت) در حال حرکت بوده با بیل مکانیکی مواجه و قبل از اینکه فرصت هرگونه عکس العمل را پیدا کند با بوم آن برخورد می کند:
تصاویر زیر :
تصاویر مختلف نشان دهنده کیفیت خط در محل سانحه هستند. از جمله تصویر بالا و تصویر زیر از نمای مخالف.
برخورد با بیل مکانیکی می تواند به دستپاچگی لکوموتیوران و شوکه شدن او منجر شده باشد. لکوموتیوران در این لحظه اقدام به ترمز اضطراری می کند. قطار قبل از توقف مسافتی را طی می کند که به خط ترمز موسوم است. این مسافت تابع سرعت اولیه و وزن قطار و شیب و فراز و قوس و دیگر شرایط خط و ناوگان است. با توجه به شرایط این قطار، این مسافت در حدود یک کیلومتر بر آورد می شود. ادامه حرکت قطار تا توقف کامل، موجب کشیده شدن بوم بر روی بدنه واگن های بعدی شده است. اثر بوم روی واگن ها و پنجره های شکسته و آسیب وارده به مسافران در داخل کوپه ها در تصویر زیر مشاهده می شود.
هم برخورد بوم با بدنه واگن ها و هم قیچی شدن واگن ها دو عامل اصلی جرح و مرگ دلخراش مسافران است.
برای اینکه فقط به شرح سانحه نپرداخته باشیم باید چند ابهام را مطرح و به دنبال پاسخ آنها باشیم :
- چرا یک ساعت بعد از برچیده شدن کارگاه، بیل مکانیکی هنوز در آن محوطه حضور داشته؟
- چرا یک ساعت بعد از برچیده شدن کارگاه و پس از عبور دو وسیله نقلیه ریلی، بوم بیل مکانیکی در فضای گاباری قرار می گیرد؟ قطعا در فاصله زمانی بین عبور قطار دوم و سوم ( قطار سانحه دیده ) جرثقیل حرکت کرده است. چرا؟
- نحوه تبادل اطلاعات بین پیمانکار خط، ناظر پیمانکار (راه آهن) ، بهره برداری، کنترل ایستگاه و لکوموتیوران چگونه بوده است؟
- آیا درخواست تقلیل سرعت به بهره برداری اعلام شده است؟ اگر اعلام نشده چرا؟
- اگر درخواست تقلیل سرعت به بهره برداری اعلام شده آیا مراتب در جواز حرکت کتبا به لکوموتیوران ابلاغ شده است؟ اگر ابلاغ نشده چرا؟
- اگر لکوموتیوران از دستور تقلیل سرعت مطلع شده چرا به آن عمل نکرده است؟
- گرچه درک حالات روحی لکوموتیوران در مواجهه با ضربه بیل مکانیکی آسان نیست اما آیا استفاده از ترمز اضطراری در آن شرایط ضرورتی داشته؟
امید می رود گزارش کمیسیون عالی سوانح به این پرسش ها پاسخ های قانع کننده ای بدهد.
سوال آخر آنکه چه تدابیری می کنیم و چه اقداماتی را روی دست خواهیم گرفت تا چنین سوانحی تکرار نشوند؟
* کارشناس حمل و نقل
