◄ حمل و نقل در دولت چهاردهم

در بهمن ماه 1389 دکتر حمید بهبهانی وزیر راه و ترابریِ وقت در مجلس استیضاح و رای عدم اعتماد گرفت. چند ماه بعد در تیرماه 1390 قانون تاسیس وزارت راه و شهرسازی از ادغام دو وزارتخانه " مسکن و شهرسازی " با " راه و ترابری"  تصویب و روانه اجرا شد.

ظاهرا این ادغام در جهت کوچک سازی دولت و کاهش تعداد وزارتخانه ها انجام گرفت. ولی کیست که نداند تقلیل امر کوچک سازی به حذف نام 2 وزارتخانه و خلق یک وزارتخانه جدید، بدون تغییر/حذف فرآیندها، تعدیل نیروی انسانی و کاهش تصدی گری، حجیم کردن آن یک وزارتخانه جدید است و عملا کوچک سازی اتفاق نمی افتد.

در همان مقطع نقدها و نظرات کارشناسی زیادی بیان شد ولی از آنجا که کل وزارت مسکن و شهرسازیِ وقت با ماموریت هایی که بیشتر در حوزه قانونگذاری و تنظیم مقررات داشت، شاید به اندازه یکی از دفاتر در یکی از معاونت های وزارت راه میشد، این ادغام با چالش نه چندان محسوسی پیش رفت و به سرانجام رسید.

(تنها ماموریت میدانی و عملیاتی چشمگیر و گسترده بخش مسکن با تعریف پروژه های مسکن مهر، ظهور کرد.)

اما داستان راه و ترابری بسیار متفاوت بود. پروژه های متعدد راه سازی و عملیات نگهداری راه، زیرساخت های حمل و نقل در شاخه های ریل، دریا، هوا و جاده، با معاونت های متعدد و صنوف پرجمعیت مرتبط، به اندازه کافی وزارتخانه ای سنگین و فربه بود.

حتی تاسیس معاونت حمل و نقل که شاید می توانست  نگاه اقتصادی و مطالعات راهبردی و کلان را درصنعت حمل و نقل توسعه دهد،  نیز توفیق چندانی در سیاستگذاری و هماهنگی  بین شقوق مختلف حمل و نقل به دست نیاورد تا جایی که با انتصاب یک فرمانده پلیس راه به این معاونت فقدان درک از این جایگاه به خوبی نمایان شد. فاجعه بارتر فراموشی مقوله ایمنی و کاهش تصادفات در برنامه هفتم بود که البته بعدها اصلاحیه خورد!

حمل و نقل می تواند سهم قابل توجهی در احیای اقتصاد غیر نفتی برعهده بگیرد ولی در حال حاضر نیازمند احیای خود است و با ادامه نگاه فعلی و چالش های مهمی مانند تصادفات جاده ای، فرسودگی ناوگان (اعم از ریلی، هوایی و جاده ای) ومشکلات نیروی انسانی ، امیدی به احیای آن نیست.

دکتر پزشکیان در سخنان انتخاباتی خود با جسارت قابل تحسینی اعلام کردند همانطور که برای راهبری تیم های ورزشی اگر نیاز باشد از مربیان خارجی استفاده می کنیم، ممکن است برای بهبود برخی فرآیندهای غیر ورزشی هم نیاز به مربی خارجی داشته باشیم و از آنها استفاده کنیم.

به نظر من حمل و نقل یکی از این حوزه هاست. بنیه دانشیک حمل و نقل در کشور نتوانسته است بر دید سنتیِ غیر بالنده آن غلبه کند و در حال حاضر چشم انداز روشنی پیش رو ندارد. قطعا در بین ایرانیان خارج از کشور اندیشمندان، اساتید و صاحبان شرکتهای معتبر و سرمایه گذاران علاقمند به توسعه کشور وجود دارند که می توانند با انتقال تجربه و دانش ، در کنار متخصصین داخلی الگوی مناسبی برای ایجاد تحول در صنعت حمل و نقل کشور طراحی کنند.

اما گام اول  وجود نگاه جدید و همه جانبه (اقتصادی، اجتماعی،علمی، فنی و مهندسی) به مقوله حمل و نقل است.  

حمل و نقل می تواند با ایجاد شبکه های یکپارچه و انعطاف پذیر برون شهری و اتصال های درست آن به حمل و نقل درون شهری، به تحول شهرسازی و زیست پذیر تر شدن شهرها و افزایش تحرک در آنها هم کمک کند .

با توجه به پیچدگی شرایط اقتصاد داخلی و روابط بین المللی آینده، شاید هر گونه پیشنهاد جدی در خصوص تفکیک بخش های راه، مسکن، حمل و نقل برای دولت جدید  شتابزده و فاقد فوریت به نظر برسد ولی امید است متخصصان دلسوز، با طرح چالش ها و تبیین جوانب خوب و بد آن به تصمیم گیری درست، ثروت آفرین و رو به توسعه، کمک کنند.

* فروغ فاریابی کارشناس حمل و نقل