چرا عراق تمایلی به تکمیل راه آهن شلمچه بصره ندارد؟

دلایل عدم تمایل عراق به تکمیل راه‌آهن شلمچه-بصره، می‌توان این موضوع را از جنبه‌های مختلف اقتصادی، استراتژیک، سیاسی و حتی زیرساختی مورد بررسی قرار داد. در ادامه، موارد مختلفی که ممکن است در این تصمیم‌گیری تأثیرگذار باشند، به تفکیک آورده شده است:
1. منافع اقتصادی عراق از بندر فاو
توسعه بندر فاو و پروژه‌های ترانزیتی در عراق جزء مهم‌ترین اولویت‌های اقتصادی این کشور است. عراق قصد دارد تا از بندر فاو به عنوان یک مرکز تجاری و ترانزیتی مهم در منطقه استفاده کند. این پروژه می‌تواند به کاهش وابستگی به کانال سوئز و تنگه هرمز کمک کند و نقش عراق را در تجارت جهانی تقویت کند.
• حجم سرمایه‌گذاری در بندر فاو: پروژه بندر فاو با سرمایه‌گذاری بیش از ۶ میلیارد دلار در حال توسعه است و پیش‌بینی می‌شود که این پروژه می‌تواند بزرگ‌ترین بندر خاورمیانه شود.
• ارتباطات بندر فاو با شبکه‌های ریلی جهانی: بندر فاو به خط آهن جنوبی-شمالی عراق متصل خواهد شد که به سرعت ۳۰۰ کیلومتر بر ساعت طراحی شده است. این اتصال می‌تواند عراق را به یک نقطه ترانزیتی بین آسیا و اروپا تبدیل کند.
مقایسه سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها:
پروژه=حجم سرمایه‌گذاری (میلیارد دلار)=دستاوردهای اقتصادی پیش‌بینی‌شده
بندر فاو=۶=تبدیل به بزرگ‌ترین بندر خاورمیانه، افزایش ظرفیت ترانزیت
راه‌آهن شلمچه-بصره=۰.۲۵=کاهش زمان حمل و نقل، تقویت روابط با ایران
با توجه به حجم سرمایه‌گذاری‌های سنگین در بندر فاو و پروژه‌های ترانزیتی، عراق ممکن است راه‌آهن شلمچه-بصره را تهدیدی برای اهمیت اقتصادی این پروژه‌ها بداند.
2. رقابت با ایران در زمینه ترانزیت و حمل‌ونقل
عراق به دنبال تقویت مسیرهای ترانزیتی خود از طریق کشورهای مختلف است، به ویژه ترکیه و امارات. این مسأله به‌ویژه با توجه به پروژه‌های کلانی مانند راه‌آهن عراق-ترکیه و کانال خشک که عراق قصد دارد آن را به اروپا متصل کند، بسیار مهم است.
• عدم تمایل به وابستگی به ایران: عراق تمایلی ندارد که زیرساخت‌های حمل‌ونقل خود را به ایران وابسته کند، به‌ویژه زمانی که ایران خود به عنوان یک رقیب در زمینه حمل‌ونقل و ترانزیت شناخته می‌شود.
• رقابت راه‌آهن‌های ایران و عراق: در حالی که ایران در حال گسترش شبکه ریلی خود به سمت آسیای مرکزی و اروپا است، عراق نیز در تلاش است تا بدون وابستگی به ایران، به یک مسیر ترانزیتی جهانی تبدیل شود.
مقایسه ظرفیت ترانزیت:
کشور=ظرفیت ترانزیت (میلیون تن کالا)=شبکه ریلی و زیرساخت‌ها
ایران=۲۵ میلیون=اتصال به آسیای مرکزی و اروپا
عراق=۳ میلیون=تمرکز بر بندر فاو و ترکیه
با توجه به این آمار، عراق در حال توسعه مسیرهای جدید برای خود است تا وابستگی به ایران را کاهش دهد.
3. مسائل ژئوپلیتیکی و امنیتی
عراق به‌ویژه پس از جنگ‌ها و تحولات سیاسی در دهه‌های اخیر، به دنبال حفظ استقلال خود از کشورهای همسایه به‌ویژه ایران است. گسترش روابط ترانزیتی با ایران ممکن است به‌ویژه در شرایط کنونی باعث تشدید نگرانی‌های امنیتی و سیاسی در داخل عراق شود.
• عدم تمایل به وابستگی به ایران: عراق در تلاش است تا هم‌زمان با بهبود روابط اقتصادی با کشورهای دیگر، به‌ویژه در حوزه ترانزیت، به استقلال بیشتری دست یابد و خود را از روابط اقتصادی و ترانزیتی وابسته به ایران رها کند.
4. توسعه روابط با کشورهای دیگر
عراق به دنبال تقویت روابط اقتصادی و ترانزیتی با ترکیه، امارات و چین است. این کشورها در حال حاضر بزرگ‌ترین شرکای تجاری عراق به شمار می‌روند.
• پروژه‌های ترانزیتی با ترکیه و امارات: راه‌آهن عراق-ترکیه و پروژه‌های بندری عراق با امارات، امکان ایجاد مسیرهای جدید ترانزیتی را فراهم می‌آورد که وابستگی به ایران را کاهش دهد.
مقایسه تجارت عراق با کشورهای مختلف:
کشور=حجم تجارت سالانه (میلیارد دلار)=پروژه‌های در دست توسعه
ایران=۹.۸ میلیارد=پروژه‌های ترانزیتی مشترک
ترکیه=۱۰ میلیارد=راه‌آهن عراق-ترکیه
امارات=۸ میلیارد=بندر الفجیره، خطوط ترانزیتی
5. حساسیت به امنیت و نقش ایران در منطقه
عراق ممکن است نگران باشد که همکاری بیشتر با ایران، به‌ویژه در زمینه ترانزیت و حمل‌ونقل، باعث ایجاد فشارهای امنیتی و سیاسی از سوی کشورهای غربی و برخی کشورهای عربی منطقه شود.
نتیجه‌گیری و تحلیل مقایسه‌ای
عراق به دلایل متعددی از تکمیل راه‌آهن شلمچه-بصره امتناع می‌کند که در نهایت به منافع استراتژیک و اقتصادی بلندمدت این کشور مربوط می‌شود. سرمایه‌گذاری‌های سنگین در پروژه‌هایی مانند بندر فاو، ارتباطات ترانزیتی با ترکیه و کشورهای خلیج فارس، و نگرانی‌های ژئوپلیتیکی و امنیتی همگی عواملی هستند که عراق را از توسعه راه‌آهن شلمچه-بصره باز می‌دارند.
پیشنهادات برای ایران:
1. توسعه پروژه‌های دیگر با عراق: ایران می‌تواند تمرکز خود را بر روی پروژه‌هایی مانند راه‌آهن کرمانشاه-بغداد و سنندج-سلیمانیه بگذارد تا به جای تکیه بر شلمچه-بصره، به شبکه‌های دیگر ترانزیتی عراق وصل شود.
2. گسترش روابط با کشورهای ثالث: ایران می‌تواند در کنار عراق با کشورهای دیگر مانند ترکیه و امارات روابط خود را گسترش دهد تا همکاری‌های ترانزیتی بیشتری را رقم بزند.

بشخصه از نتیجه گیری نهایی و پیشنهاد پایانی چنین تحلیل ضعیفی خیلی متعجب شدم.

نویسنده از هزینه و زمان اجرای راه اهن کرمانشاه به خسروی (تا سر مرز) مطلع است؟؟
نویسنده از هزینه و فاصله راه اهنی که لازم است از خانقین تا لب مرز (در داخل خاک عراق) کشیده شود مطلع است؟
نویسنده از عدم جذابیت بغداد (در مقابل کربلا و نجف )برای مسافر و زائر ایرانی مطلع است؟

جالب است که خود نویسنده اشعار می دارد عراق حتی مانع حضور کامیونهای ایرانی در خاکش میشود پس گونه است که چنین آلترناتیو و پیشنهاد محالی را ارائه می دهد؟؟؟

پروژه راه آهن شلمچه بصره به نفع هر دو كشور ايران و عراق است و اصلا منافاتي با پروژه راه توسعه عراق ندارد. اتصال شلمچه بصره كاركرد رقابتي با بندر فاو يا با ابرپروژه راه توسعه عراق ندارد. مطابق مطالعات انجام شده حوزه نفوذ پروژه شلمچه - بصره محدود به استانهاي جنوبي عراق در ارتباط با استانهاي جنوب غربي ايران است يعني اين پروژه كاركردي در كريدور شمال-جنوب ندارد. ايجاد اين پروژه براي تسهيل مسافرت زائرين مناطق جنوبي دو كشور مفيد خواهد بود و بخشي از صادرات و واردات بين دو كشور را تسهيل مي كند و ضمنا استانهاي جنوبي عراق مي توانند به افغانستان و پاكستان دسترسي ريلي پيدا كنند. در صورت ارتباط ريلي ايران و عراق دو كشور مي توانند در مواقه پيك تقاضاي ترابري ناوگان ريلي به همديگر قرض دهند يا اجاره دهند مثلا در ايام نوروز و تابستان كه در ايران مسافرت ريلي به اوج مي رسد و كمبود ناوگان مسافري داريم مي توان ناوگان ريلي از عراق وارد كرد و بالعكس. همينطور در حمل بار كه اكنون لكوموتيو باري در كشور كمبود داريم مي توان تا هنگام خريد ناوگان جديد به صورت موقت از لكوموتيوهاي كشور همسايه اجاره نمود. البته اين پيشنهادات به صورت ايده اوليه هستند و بايد به صورت موردي مطالعه فني و مالي شوند. در هر صورت همكاري بين دو كشور به نفع هر دو كشور خواهد بود. مخالفت با پروژه شلمچه بصره اساسا مربوط به كشورها و گروه هايي است كه با روابط دوستانه و مستحكم ايران و عراق مخالفند مثل امريكا، وهابيون ، داعشي ها و بعثيون و اسراييل كه اين گروه ها با فضا سازي رسانه اي در عراق به مردم القا مي كنند كه پروژه اتصال ريلي ايران و عراق عليه عراق است در حاليكه در واقع اينطور نيست. در دنياي امروز كشورهاي مختلف سعي مي كنند خود را با ارتباطات ريلي قوي به همديگر متصل كنند ولي دشمنان ما همانطور كه براي تجزيه ايران و عراق نقشه مي كشند و توطئه مي كنند براي كاهش روابط اقتصادي و اجتماعي ايران و عراق هم نقشه مي كشند و افرادي را مزدور در رسانه ها مي گذارند كه تحليلهاي غلط به مردم عراق عرضه كنند.