◄ صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه؛ شیوه نوین تامین مالی/ بخش نخست
مهمترین چالش تکمیل پروژه‌های زیرساختی تامین منابع مالی مورد نیاز آنهاست. در اغلب کشور ها مردم در تامین مالی اینگونه پروژه‌ها دخیل شده اند. متاسفانه در ایران هنوز بسترهای لازم برای سرمایه گذاری مطمئن مردمی فراهم نشده است.
مهمترین دلیل به تعویق افتادن بهره برداری از پروژه های زیرساختی مورد نیاز کشور که ضامن رشد اقتصادی آن به شمار می‌روند، عدم توفیق در تامین مالی برای احداث و بهره برداری از آنهاست. معضل تامین مالی این پروژه‌ها در حالی به یکی از مهمترین مشکلات پیشروی اقتصاد کشور تبدیل شده که حجم بسیار بالایی از سرمایه های مردمی با هدف کسب سود و به صورت سپرده، در اختیار بانک‌ها قرار گرفته است و یا آنکه در بازارهایی غیر مولد همچون بازار سوداگری سکه، طلا، ارز، مسکن و خودرو در حال ایجاد التهاب و نوسان است.
بنابراین می توان ادعا کرد که سرمایه های مردمی در ایران بر خلاف بسیاری از کشورهای دنیا به جای آنکه به سمت بهبود مولفه های اقتصادی هدایت شود، در جهت تیشه زدن به ریشه اقتصاد کشور رهنمون می‌شود. بدون شک، اگر بستری برای ورود سرمایه های مردمی به پروژه های کلان زیرساختی کشور ایجاد گردد و تضامین لازم برای میزان سود پرداختی به مردم، به آنان اعطا شود، جذابیت این نوع از سرمایه گذاری مردم را به مشارکت در احداث پروژه های زیرساختی ترغیب خواهد کرد.
از همین نویسنده:
مردم ترجیح می دهند پول خود را در سپرده‌های بانکی انباشته کنند
با توجه به اینکه فرهنگ بازار سرمایه در ایران هنوز به جایگاه واقعی خود دست نیافته است، هم اکنون مردم ترجیح می‌دهند به جای سرمایه گذاری در بورس، به سرمایه‌گذاری در سپرده های بانکی روی آورند؛ به گونه ای که حتی در زمان اوج فعالیت بورس در سال جاری که شاخص‌کل بورس به قله 2 میلیون واحدی خود رسید، همچنان بسیاری از مردم و سرمایه گذاران ریسک نکرده و علی‍‌رغم سود پایین سپرده‌های بانکی، به واسطه وجود تضمین، سرمایه‌های خود را در این سپرده‌ها انباشته کردند. این در حالی است که بانک‌ها این سرمایه ها را لزوما وارد چرخه مولد اقتصاد نمی‌کنند. بنابراین سرمایه گذار هیچ اطلاعی از محل هزینه کرد سرمایه خود نخواهد داشت و صرفا نرخ تضمین شده بهره بانکی خود را دریافت خواهد کرد.
اگر بسترهای لازم برای سرمایه‌گذاری مستقیم مردم در پروژه های زیرساختی فراهم گردد و مردم اطمینان حاصل کنند که می توانند علاوه بر کف سود تضمینی که مطابق با نرخ بهره سپرده های بانکی است، به سود بیشتر از قبل سود عملیاتی هر پروژه دست یابند، بدون تردید ترجیح می دهند در چنین پروژه‌هایی به عنوان سرمایه‌گذار مشارکت داشته باشند. در مدل تامین مالی مردمی به روش صندوق های سرمایه گذاری پروژه محور، این بستر برای مردم و سرمایه گذاران فراهم می‌شود.
صندوق‌های سرمایه گذاری پروژه محور؛ سود بیشتر در کنار کمک به تکمیل پروژه ها
پروژه های کلان زیرساختی به مبالغ قابل توجهی برای احداث، تکمیل و بهره برداری نیاز دارند که تا امروز وظیفه تامین اعتبار برای آنها، بر عهده بخش دولتی و یا بخش خصوصی با میزان سرمایه بالا بوده است و مردم هیچ گاه نمی توانسته اند با سرمایه های خرد خود به صورت مستقیم در فرآیند ساخت و بهره برداری از این پروژه‌ها مشارکت داشته باشند. در تامین مالی به روش فروش اوراق مشارکت نیز مردم با خرید اوراق بدهی از دولت، اولا به صورت غیرمستقیم در سرمایه گذاری های دولت دخیل می‌شدند و ثانیا، حتی اگر سرمایه های آنها در یک پروژه سودآور اقتصادی انجام می‌شد، چیزی جز سود تضمین شده در سررسید به آنان تعلق نمی گرفت.
تفاوت دیگر صندوق های سرمایه گذاری پروژه محور با روش فروش اوراق مشارکت در آن است که مردم با سرمایه گذاری خود در این صندوق ها در واقع دارایی خریداری می کنند اما در روش فروش اوراق مشارکت، در ازای مبلغ سرمایه گذاری شده به آنان صرفا اوراق بدهی اعطا می‌شود. بنابراین با گذر زمان و تغییر نرخ تورم و یا نوسانات اقتصادی، کسانی که در صندوق های سرمایه گذاری پروژه سهام دار شده اند، دارایی قابل ارزیابی متناسب با نوسانات اقتصادی در اختیار دارند، اما دارندگان اوراق مشارکت صرفا اوراقی در دست دارند که حتی احتمال دارد میزان تورم از ارزش اصل و سود آنها پیشی گرفته باشد. به بیان دیگر سرمایه خریداران اوراق مشارکت، رفته رفته تحلیل می‌رود.
ادامه دارد
* کارشناس حمل و نقل
